Όργανο πολύτιμο και ευαίσθητο τα μάτια χρειάζονται φροντίδα και προσοχή. Ακόμα και μικρή έκπτωση της όρασης δυσχεραίνει σημαντικά καθημερινές μας δραστηριότητες όπως η οδήγηση, η ανάγνωση ή η παρακολούθηση τηλεόρασης. Ο ρόλος της διατροφής στην προκείμενη περίπτωση καθίσταται σημαντικός καθώς ανεπαρκής πρόσληψη συγκεκριμένων συστατικών μπορεί να οδηγήσει σε οφθαλμολογικές παθήσεις.

Το κυριότερο ίσως θρεπτικό συστατικό για την αίσθηση της όρασης είναι η βιταμίνη Α (ή αλλιώς ρετινόλη). Η βιταμίνη Α δεν συντίθεται από τον ανθρώπινο οργανισμό, έτσι πρέπει να λαμβάνεται εξωγενώς μέσω της διατροφής. Πηγές αυτής είναι τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης όπως το σηκώτι, τα γαλακτοκομικά και τα ψάρια.

Ο τρόπος δράσης της συνίσταται στην παραγωγή ροδοψίνης από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού- μια ουσία απαραίτητη για την όραση στο σκοτάδι. Επομένως, ένα από τα συμπτώματα της ανεπάρκειας σε βιταμίνη Α είναι η αδυναμία όρασης στο σκοτάδι (νυκταλωπία).

Άλλα συμπτώματα είναι η ξηροφθαλμία, που εκδηλώνεται με συμπτώματα πόνου και ερεθισμού του επιπεφυκότα και η εξέλκωση του κερατοειδούς που μπορεί να καταλήξει σε τύφλωση. Η ανεπάρκεια σε βιταμίνη Α είναι σπάνια στις ανεπτυγμένες χώρες και συνδέεται συνήθως με διαταραχές δυσαπορρόφησης, όπως πχ στεατόρροια ή με ανεπάρκειες άλλων θρεπτικών συστατικών, όπως πχ ψευδάργυρος.

Πιο συγκεκριμένα το λίπος και ο ψευδάργυρος είναι δύο συστατικά απαραίτητα για την απορρόφηση της: το λίπος διότι η βιταμινη Α ανήκει στις λιποδιαλυτές βιταμίνες και έτσι η απορρόφηση της είναι άμεσα συνδεδεμένη με την απορρόφηση των λιπιδίων και ο ψευδάργυρος διότι συμμετέχει στη μεταφορά της από το ήπαρ (όπου αποθηκεύεται) στον οφθαλμό.

Πηγές ψευδαργύρου είναι τα θαλασσινά (κυρίως στρείδια και μαλάκια), τα κόκκινα κρέατα, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα λαχανικά.

Εκτός από τη βιταμίνη Α, τα τελευταία χρόνια γίνεται εκτεταμένη έρευνα και για το ρόλο των αντιοξειδωτικών στις οφθαλμολογικές παθήσεις. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τη μόλυνση, το κάπνισμα και την παρατεταμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη παραγωγή ελευθέρων ριζών, οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβες στον αμφιβληστροειδή χιτώνα.

Αυτό που κάνουν τα αντιοξειδωτικά είναι ότι αντιδρούν εύκολα με τις ελεύθερες ρίζες και εμποδίζουν την καταστρεπτική τους δράση. Τα αντιοξειδωτικά που μελετώνται για την επίδραση τους στην όραση είναι τα καροτενοειδή, η βιταμίνη Ε και η βιταμίνη C.

Tα καροτενοειδή ανευρίσκονται σε μία ποικιλία φρούτων και λαχανικών όπως πχ σπανάκι, λάχανο, καρότα, ντομάτα κτλ. Κυριότερη πηγή βιταμίνης Ε είναι το λάδι, ενώ τη βρίσκουμε επίσης στα σπαράγγια, στο αβοκάντο, τα βατόμουρα και στους σπόρους ορισμένων φυτών όπως το σιτάρι, το κριθάρι και η βρώμη.

Η βιταμίνη C θεωρείται το κατ΄εξοχήν αντιοξειδωτικό καθώς δρα νωρίτερα σε σχέση με όλα τα άλλα αντιοξειδωτικά, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχει και στην αναγέννηση κάποιων ουσιών, ανάμεσα τους και η βιταμίνη Ε. Ιστοί με υψηλή παραγωγή οξειδωτικών όπως οι ιστοί των ματιών προστατεύονται ιδιαιτέρως από τη δράση του ασκορβικού οξέος (βιταμίνη C).

Οι φράουλες, τα πορτοκάλια, τα λεμόνια, τα γκρειπφρουτ είναι έξοχες πηγές βιταμίνης C – χωρίς να ξεχνάμε βέβαια και όλα τα υπόλοιπα φρούτα και λαχανικά. Αν και απαιτούνται περαιτέρω έρευνες προκειμένου να διαλευκανθεί πλήρως ο ρόλος των αντιοξειδωτικών, προς το παρόν φαίνεται να ασκούν ευεργετική επίδραση σε παθήσεις όπως ο εκφυλισμός της ωχρής κηλίδας και ο καταρράκτης.

Θα πρέπει να αναφερθεί και ο ρόλος των λιπαρών όσον αφορά τον εκφυλισμό της ωχρής κηλίδας (λόγω αλλοιώσεων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα), πάθηση που παρατηρείται στους ηλικιωμένους αλλά και στους ασθενείς με διαβήτη (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια) και οδηγεί αναπόφευκτα σε σημαντική μείωση της όρασης.

Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η αθηροσκλήρωση των αγγείων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση της παραπάνω πάθησης, κάτι αντίστοιχο δηλ. με αυτό που γίνεται στην καρδιά κατά τη στεφανιαία νόσο. Έτσι, συστατικά της τροφής που είναι γνωστό ότι επάγουν την αθηρωματική διαδικασία, όπως το κορεσμένο λίπος και τα τρανς λιπαρά οξέα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνιση της.

Αντιθέτως προστατευτικό ρόλο φαίνεται να παίζει η πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων, με κυριότερη τη δράση του δοκοσαεξανοικού οξέος. Αρα η εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριών (βασικές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων) όπως ορίζει η μεσογειακή διατροφή κρίνεται κάτι παραπάνω από απαραίτητη για την προστασία του αμφιβληστροειδή χιτώνα και κατ’ επέκταση για την ομαλή λειτουργία της όρασης.

Συνοψίζοντας, όπως και σε όλες τις άλλες λειτουργίες του οργανισμού δε θα μπορούσε να παραβλεφθεί η αξία της διατροφής και στην όραση. Η πρόσληψη των κατάλληλων θρεπτικών συστατικών είναι αναγκαία για την επαρκή ανάπτυξη της αίσθησης της όρασης αλλά και για την πρόληψη της εμφάνισης οφθαλμολογικών παθήσεων.

Συνεπώς αυτό που χρειάζεται και σε αυτή την περίπτωση είναι μία ισορροπημένη διατροφή με την επιλογή τροφίμων από όλες τις ομάδες (φρούτα, λαχανικά, ψάρια, άμυλο, κρέας, γαλακτοκομικά) και την ένταξη τους στο καθημερινό μας διαιτολόγιο.

 

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο Χρίστος Λιάπης υπογράφει το βιβλίο του ''Λαβωμένος Ίαμβος''
Συνάντηση πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας με τον υπουργό Υγείας της Σαουδικής Αραβίας
Goody's-Everest: Επέκταση στο εξωτερικό με 9 νέα σημεία έως το τέλος του 2024