Πηγή: The European Food Information Council

Προετοιμάζεστε για μια σημαντική δημόσια ομιλία. Στρέφεστε στο πακέτο με τα μπισκότα ή αποφεύγετε τη σκέψη των τροφίμων; Το άγχος επηρεάζει τη διατροφική συμπεριφορά των ανθρώπων με διαφορετικούς τρόπους. Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε το γιατί.

Έχουμε άγχος όταν συμβαίνει κάτι μέσα μας ή στο περιβάλλον μας, που κλονίζει την υπάρχουσα κατάστασή μας. Τότε αναλαμβάνουμε δράση για να αντιμετωπίσουμε τον παράγοντα άγχους και να επιστρέψουμε στην ισορροπημένη, μη αγχώδη κατάστασή μας.

Το άγχος μπορεί να είναι εσωτερικό, όπως η ανησυχία για κάτι ή η αναστάτωση, ή εξωτερικό, όπως όταν δίνουμε εξετάσεις ή αντιμετωπίζουμε διάφορες κοινωνικές περιστάσεις. Δεδομένου ότι το άγχος είναι ένα αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής ζωής, το πώς τρώμε ως απάντηση στο άγχος μπορεί να επιδράσει στη γενικότερη δίαιτα και υγεία μας.

Πάλη ή πτήση

Όταν απειλούμαστε, το σώμα διεγείρει αυτόματα την απάντηση 'πάλης ή πτήσης'. Ένα ξέσπασμα αδρεναλίνης οδηγεί το αίμα στον εγκέφαλο, την καρδιά και τους μυς και μακριά από το πεπτικό σύστημα, προετοιμάζοντάς μας να τρέξουμε ή να παλέψουμε.

Θεωρείται ότι παρουσιάζουμε αυτόν τον τύπο αντίδρασης ακόμα και όταν η απειλή ή ο παράγοντας άγχους είναι ψυχολογικός ή συναισθηματικός παρά σωματικός. Αυτή η κατάσταση αφύπνισης θα έπρεπε να καθιστά τους ανθρώπους ανίκανους να φάνε ή να τους κάνει να νιώθουν άρρωστοι.

Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί ότι για μερικούς ανθρώπους το άγχος είναι μια σημαντική ώθηση προς το φαγητό και ότι, αντί να τρώνε λιγότερο όταν αγχώνονται, τρώνε πολύ περισσότερο. Άρα, τι συμβαίνει;

Οι άνθρωποι σε δίαιτα τείνουν να τρώνε περισσότερο όταν αγχώνονται

Πολλοί άνθρωποι στις μέρες μας ακολουθούν δίαιτες αδυνατίσματος ή 'προσέχουν το βάρους τους'. Αυτό περιλαμβάνει συνήθως τον έλεγχο του είδους και της ποσότητας του φαγητού που καταναλώνουν. Οι άνθρωποι σε δίαιτα πρέπει επίσης να αγνοήσουν τα σήματα πείνας προκειμένου να φάνε λιγότερο από όσο θέλουν πραγματικά.

Με άλλα λόγια, μαθαίνουν να περιορίζουν το φαγητό τους. Οι άνθρωποι που τρώνε σύμφωνα με την όρεξή τους τρώνε χωρίς περιορισμό. Οι μελέτες έχουν δείξει επανειλημμένα ότι οι 'περιοριστικοί τύποι' τείνουν να τρώνε περισσότερο ως απάντηση στο άγχος, ενώ οι 'μη περιοριστικοί' τείνουν να τρώνε λιγότερο όταν είναι αγχωμένοι.

Το άγχος μπορεί να οδηγήσει όσους τρώνε περιοριστικά σε επεισόδια αδηφαγίας

Ο Δρ. Paul Lattimore, ειδικός στη διατροφική συμπεριφορά, από το Πανεπιστήμιο John Moores στο Λίβερπουλ, εξηγεί γιατί οι άνθρωποι που ακολουθούν μία δίαιτα τρώνε περισσότερο σε καταστάσεις άγχους. 'Όταν οι άνθρωποι κάνουν δίαιτα ξοδεύουν τόσο πολλή ενέργεια στον έλεγχο της βιολογίας τους, ώστε οι πόροι που απομένουν είναι περιορισμένοι για να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές δυσκολίες.

Έτσι, όταν αγχώνονται, χάνουν τον έλεγχο, και εάν υπάρχουν διαθέσιμα τρόφιμα, θα τα φάνε. Και όχι μόνο αυτό, αλλά είναι τόσο συνηθισμένοι να προσπερνούν τις βιολογικές ανάγκες τους, ώστε αγνοούν ή παρερμηνεύουν τα σήματα 'πάλης ή πτήσης' του σώματος.'

Στρατηγικές αντιμετώπισης

Μια πρόσφατη μελέτη μεγάλης κλίμακας στη Φινλανδία διαπίστωσε ότι ο δείκτης μάζας σώματος (ένα μέτρο του βάρους σχετικά με το ύψος) ήταν υψηλότερος σε αυτούς που τρώνε από άγχος, καθώς επίσης και ότι έτειναν να τρώνε περισσότερα τρόφιμα όπως λουκάνικα, χάμπουργκερ, σοκολάτες και πίτσα σε σύγκριση με τους υπόλοιπους.

Άρα, εάν το σχετιζόμενο με το άγχος φαγητό υπονομεύει συνεχώς την προσπάθεια κάποιου να ελέγξει το βάρος του, τι βοήθεια μπορεί να υπάρξει; Ο Δρ. Lattimore, ο οποίος έχει εργαστεί στην πρόληψη της παχυσαρκίας, δίνει κάποιες συμβουλές: 'Αρχικά το άτομο πρέπει να προσδιορίσει ποιες καταστάσεις του προκαλούν υπερκατανάλωση τροφής και έπειτα πρέπει να επινοήσει εναλλακτικούς τρόπους για να αντιμετωπίσει το άγχος.

Μια ιδανική στρατηγική θα ήταν να κάνει έναν περίπατο, δεδομένου ότι αυτό θα τον κάνει να ξεχαστεί, ενώ παράλληλα καίει θερμίδες.'

Περίληψη

Οι άνθρωποι που τρώνε όταν είναι πεινασμένοι και σταματούν όταν νιώθουν πλήρεις, είναι συντονισμένοι με τα βιολογικά σήματά τους. Πρόκειται για ανθρώπους που δεν έχουν όρεξη για φαγητό όταν αγχώνονται. Όσοι αγνοούν τα βιολογικά σήματά τους, πρέπει να γνωρίζουν τις συναισθηματικές και ψυχολογικές ωθήσεις που τους οδηγούν κατευθείαν στο ψυγείο - και να βρουν τακτικές αντιστροφής αυτής της κατάστασης.

Η απάντηση στο άγχος υπογραμμίζει τη σημαντικότητα αυτών των προσεγγίσεων στον έλεγχο βάρους, οι οποίες μειώνουν τον διαιτητικό περιορισμό και δίνουν έμφαση στην υψηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών, που είναι χαμηλά σε θερμίδες και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.

Αυτά τα τρόφιμα έχουν τη δυνατότητα να αραιώσουν το θερμιδικό φορτίο στα επεισόδια αδηφαγίας.

Πηγές:
1) Greeno CG &Wing RR (1994) Stress-induced eating. Psychological Bulletin 115: 444-464
2) Lattimore P & Caswell N (2004) Differential effects of active and passive stress on food intake in restrained and unrestrained eaters. Appetite 42: 167-173
3) Polivy J and Herman CP (1999) Distress and dieting: why do dieters overeat? International Journal of Eating Disorder 25: 153-164
4) Laitinen J & Sovio U (2002) Stress-related eating and drinking behaviour and body mass index and predictors of this behaviour. Preventive Medicine 34: 29-39
www.eufic.org

Ειδήσεις υγείας σήμερα
ΕΔΟΕΑΠ - ΤΥΠΕΤ στις ρυθμίσεις ΕΟΠΥΥ για τη φαρμακευτική δαπάνη - Γεωργιάδης: Θα βγουν κερδισμένοι
Μιχ. Γιαννάκος: Γιατί είναι χαμηλή η συμμετοχή στις απεργίες των υγειονομικών
Οι συμπεριφορές που επιδεινώνουν την κατάθλιψη