Γλυκόζη

Αγγλικός όρος

glucose

Ορισμός

Ένα απλό σάκχαρο ή μονοσακχαρίτης, C₆H₁₂O₆, το οποίο αποτελεί το τελικό προϊόν του καταβολισμού των υδατανθράκων. Το δεξιόστροφο ισομερές του (D-γλυκόζη) αποτελεί μια από τις κυριότερες πηγές ενέργειας για τους ζωντανούς οργανισμούς. Η γλυκόζη βρίσκεται φυσιολογικά στα φρούτα καθώς και σε άλλα φυτά. Επίσης σχηματίζεται κατά την πέψη, από την υδρόλυση των δισακχαριτών και των πολυσακχαριτών. Μετά την απορρόφηση από το λεπτό έντερο, η πυλαία φλέβα μεταφέρει τη γλυκόζη στο ήπαρ, στο οποίο μπορεί να αποθηκευθεί ως γλυκογόνο, μια μορφή πολυσακχαρίτη. Η γλυκόζη, στο εσωτερικό των κυττάρων, χρησιμοποιείται για τη σύνθεση των πεντοζών, ριβόζης και δεοξυριβόζης, για το RNA και το DNA αντίστοιχα.

Σε υγιή άτομα, τα φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης αίματος κυμαίνονται από 70 έως 110 mg/dl. Χαμηλότερα επίπεδα γλυκόζης αίματος (υπογλυκαιμία) μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση, άγχος, ή άλλες νευρολογικές διαταραχές. Υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης αίματος (υπεργλυκαιμία) μπορεί να οδηγήσει σε γλυκοζυλίωση των ιστών του σώματος. Η υπεργλυκαιμία είναι χαρακτηριστική του σακχαρώδη διαβήτη (ο οποίος διαγιγνώσκεται όταν το σάκχαρο νηστείας του ασθενή υπερβαίνει τα 126 mg/dl) η υπογλυκαιμία μπορεί να προκληθεί από ασιτία, από τη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη ή, σπάνια, από όγκους του παγκρέατος που εκκρίνουν ινσουλίνη.

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ: Στο εσωτερικό των περισσότερων κυττάρων, η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή ενέργειας και οξειδώνεται κατά την κυτταρική αναπνοή σε διοξείδιο του άνθρακα και νερό, με στόχο την παραγωγή ενέργειας με τη μορφή της τριφωσφορικής αδενοσίνης (ΑΤΡ). Τα στάδια της κυτταρικής αναπνοής είναι η γλυκόλυση, η οποία χρησιμοποιεί ένζυμα του κυτταροπλάσματος, καθώς και ο κύκλος του Krebs και το σύστημα μεταφοράς του κυτοχρώματος, διαδικασίες που συμβαίνουν στα μιτοχόνδρια. Η ινσουλίνη επιτρέπει στα κύτταρα να εισαγάγουν γλυκόζη για να τη χρησιμοποιήσουν ως πηγή ενέργειας. Η περίσσεια της γλυκόζης μπορεί να μετατραπεί σε γλυκογόνο και να αποθηκευθεί στο ήπαρ και στους μυς· η ινσουλίνη και η κορτιζόλη διευκολύνουν τη διαδικασία αυτή. Η ορμόνη γλυκαγόνη (και η επινεφρίνη σε καταστάσεις στρες) διεγείρει το ήπαρ ώστε να μετατρέψει το γλυκογόνο εκ νέου σε γλυκόζη, όταν τα επίπεδα γλυκόζης αίματος ελαττώνονται. Περαιτέρω περίσσεια γλυκόζης μετατρέπεται σε λίπος και αποθηκεύεται στο λιπώδη ιστό. Όταν τα επίπεδα γλυκόζης είναι κατώτερα του φυσιολογικού, τα αποθηκευμένα λίπη μεταβολίζονται. Ο ατελής μεταβολισμός των λιπών οδηγεί στο σχηματισμό κετονικών σωμάτων, ένα ακόμη σύμπτωμα του διαβήτη. Η γλυκόζη αίματος εξασφαλίζει τη διατήρηση των πρωτεϊνών. Ο νευρικός ιστός ειδικά εξαρτάται από τη γλυκόζη ως πηγή ενέργειας, αφού ο εγκέφαλος είναι ικανός να οξειδώνει άμεσα τη γλυκόζη.

Συνώνυμο

dextrose

Ετυμολογία

Ελλ. gleukos, γλυκό (φρέσκο κρασί)

Υπώνυμος όρος

blood level of glucose
capillary blood glucose
finger stick blood glucose
uid glucose