Ενδοσκοπική κάψουλα: Η μοναδική μη επεμβατική μέθοδος απεικόνισης και διερεύνησης του λεπτού εντέρου

Η εντεροσκόπηση με ασύρματη κάψουλα (video capsule endoscopy, VCE) συγκαταλέγεται στις νεότερες απεικονιστικές τεχνικές, έχοντας λάβει έγκριση από τον F.D.A. τον Αύγουστο του 2001. Με τη χρήση της, έχει βελτιωθεί σημαντικά η δυνατότητα διάγνωσης παθήσεων του λεπτού εντέρου, που ανατομικά είναι δύσκολα προσεγγίσιμο με την συμβατική ενδοσκόπηση. Ωστόσο, με τη μέθοδο αυτή δεν παρέχεται η δυνατότητα λήψης βιοψίας ή κάποιας θεραπευτικής προσέγγισης.

Τι είναι η ενδοσκοπική κάψουλα;

Το σύστημα αποτελείται από ασύρματη πλαστική κάψουλα, μιας χρήσης, με διαστάσεις 11×26 mm και βάρος 3,7gr, και μπαταρία που διαρκεί οκτώ έως δώδεκα ώρες. Ο ασθενής καταπίνει την κάψουλα και η προώθησή της επιτυγχάνεται αυτόματα, δηλαδή με τον φυσιολογικό εντερικό περισταλτισμό. Αποβάλλεται από το έντερο δια της φυσικής οδού, ενώ κατά τη δίοδό της καταγράφει δύο εικόνες ανά δευτερόλεπτο.

Η κάψουλα διαθέτει σύστημα ψηφιακής καταγραφής. Οι εικόνες στέλνονται ασύρματα σε ηλεκτρονικό υπολογιστή με ειδικό λογισμικό για την ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων. Οι εικόνες έχουν μεγέθυνση έως 1:8, η οποία είναι υψηλότερη της κοινής ενδοσκόπησης. Τελικά καταγράφονται ανά περιστατικό περισσότερες από 55.000 εικόνες που με τη μορφή βίντεο αξιολογούνται από τον Γαστρεντερολόγο.

Ενδείξεις

Απόλυτες:

• Απώλεια αίματος από το γαστρεντερικό σωλήνα αδιευκρίνιστης αιτιολογίας. Αυτό σημαίνει ότι έχει προηγηθεί ενδοσκοπική διερεύνηση του άνω πεπτικού (οισοφάγος, στομάχι, δωδεκαδάκτυλο) και του παχέος εντέρου, χωρίς να αναδειχθεί εστία αιμορραγίας.
• Νόσος Crohn (διάγνωση, εκτίμηση έκτασης και βαρύτητας).
• Εντεροπάθεια και έλκη από μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
• Όγκοι του λεπτού εντέρου.

Σχετικές:

• Κοιλιοκάκη (διάγνωση, επιπλοκές).
• Διάγνωση απόρριψης μετά από μεταμόσχευση λεπτού εντέρου.
• Διάγνωση GVHD μετά από μεταμόσχευση μυελού των οστών.
• Σύνδρομα πολυποδίασης (οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση, Peutz-Jeghers, οικογενής νεανική πολυποδίαση).
• Σύνδρομο Lynch

Αντενδείξεις

Απόλυτες:

•  Ύπαρξη στενώσεων στο γαστρεντερικό σωλήνα λόγω κινδύνου παγίδευσης και συνακόλουθης ανάγκης για χειρουργική αφαίρεση.
• Κύηση
• Προχωρημένη άνοια.

Σχετικές:

• Παρουσία βηματοδότη ή απινιδωτή (πρόσφατες μελέτες αναφέρουν πως είναι ασφαλής η χρήση της σε τέτοια περιστατικά)
• Διαταραχές γαστρεντερικής κινητικότητας (π.χ. γαστροπάρεση, επεισόδια ατελούς ειλεού).
• Εκκόλπωμα Zenker στον υποφάρυγγα (λόγω της αδυναμίας του ασθενούς να καταπιεί την κάψουλα, αλλά υπάρχει δυνατότητα ενδοσκοπικής τοποθέτησης της κάψουλας στο δωδεκαδάκτυλο).

Ποια είναι η διαδικασία;

Η εξέταση πραγματοποιείται σε νοσηλευόμενους ή και εξωτερικούς ασθενείς.

Ο εξεταζόμενος πρέπει να είναι νηστικός για οκτώ έως δώδεκα ώρες και να μην έχει λάβει κανένα φάρμακο τις τελευταίες δύο ώρες. Την προηγούμενη ημέρα της εξέτασης, συχνά χορηγούνται στον ασθενή καθαρτικά φάρμακα.

Η εξέταση δεν απαιτεί μέθη ή κάποια μορφή καταστολής. Η κάψουλα καταπίνεται με ένα ποτήρι νερό, επιτρέπεται η λήψη υγρών μετά από δύο ώρες, ενώ φαγητό και φάρμακα μετά από τέσσερις ώρες. Ο εξεταζόμενος πρέπει να παραμείνει μακριά από οποιαδήποτε πηγή ηλεκτρομαγνητικού πεδίου.

Η διάρκεια της εξέτασης είναι περίπου εννέα ώρες. Στο διάστημα αυτό, ο εξεταζόμενος ακολουθεί το καθημερινό του πρόγραμμα και δεν χρειάζεται να παραμείνει στο νοσοκομείο. Η κάψουλα αναμένεται να αποβληθεί με τα κόπρανα σε μία έως τρείς ημέρες.

Ποιες είναι οι επιπλοκές;

Σε ποσοστό 15-20 % η λειτουργία της κάψουλας σταματά πριν από την είσοδο στο τυφλό, λόγω εξάντλησης των ενεργειακών αποθεμάτων της μπαταρίας, αφήνοντας ημιτελή την επισκόπηση του λεπτού εντέρου.

Ο εγκλωβισμός της κάψουλας σε στενωμένη περιοχή του εντερικού αυλού για πάνω από δύο εβδομάδες είναι σπάνιος (συχνότητα περίπου 1,4%) και μπορεί να συμβεί σε ύπαρξη συμφύσεων, στενώσεων από  νόσο Crohn, μετακτινικής εντερίτιδας, εντεροπάθειας από μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ή νεοπλασμάτων.

Παρότι η παραμονή της κάψουλας κεντρικότερα μιας στένωσης δεν προκαλεί πλήρη απόφραξη, και άρα δεν υπάρχει θορυβώδης συμπτωματολογία, η αφαίρεση της μπορεί να απαιτήσει χειρουργική επέμβαση.

Συνεπώς σε υποψία παρουσίας εντερικών στενώσεων κρίνεται αναγκαίος ο ακτινολογικός έλεγχος πριν τη χρήση της ενδοσκοπικής κάψουλας. Εναλλακτικά χρησιμοποιείται η κάψουλα ελέγχου της βατότητας του εντέρου.