HIV/AIDS - Μετράμε τις απώλειες - Διεκδικούμε τις νίκες

40 χρόνια από την αναγνώριση των πρώτων ασθενών με HIV/AIDS και την έναρξη της επιδημίας του AIDS για τους ανθρώπους που ζούμε με HIV στην Ελλάδα, η 1η Δεκέμβρη 2021 είναι ημέρα μνήμης για όλους τους ανθρώπους μας που δεν τα κατάφεραν. Ταυτόχρονα σηματοδοτεί την ανάγκη να συνεχίσουμε να διεκδικούμε το δικαίωμα στην καθολική πρόσβαση στη θεραπεία, το δικαίωμα στην εργασία, την οικογένεια, την εξάλειψη του στίγματος και την κοινωνική αποδοχή.  

Πλέον ο HIV αποτελεί ένα χρόνιο, διαχειρίσιμο νόσημα. Οι άνθρωποι που λαμβάνουν αγωγή δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό. Το στίγμα όμως παραμένει.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα AIDS και τις ειδικές συνθήκες που ζούμε λόγω της επιδημίας του COVID-19, ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή» απευθύνει ένα κάλεσμα εγρήγορσης και κινητοποίησης προς την πολιτεία και την κοινωνία για την οριστική αναχαίτιση της επιδημίας HIV στην Ελλάδα.

Τα πιο πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα του ΕΟΔΥ (δεκάμηνο 1/1/2021- 31/10/2021) αποτυπώνουν μία μείωση των νέων διαγνώσεων σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020. Συγκεκριμένα, από την αρχή του έτους και μέχρι τέλη Οκτωβρίου δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ 402 νέα περιστατικά HIV λοίμωξης έναντι 559 το 2020. 

Ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού γραφείου της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, Δρ Χανς Κλούγκε, καθώς και η Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων, σε κοινή ανακοίνωση χθες 30 Νοεμβρίου, ανέφερε έντονη ανησυχία για το γεγονός ότι το 2020 παρατηρήθηκε μείωση νέων διαγνώσεων σε όλη την κατά 24% λόγω των μειωμένων εξετάσεων εν μέσω της Πανδημίας COVID-19. 

Η έρευνα και η επιστήμη παρέχουν πλέον τα απαραίτητα εργαλεία για τη μείωση των νέων λοιμώξεων και τη φροντίδα των ατόμων που ζουν με HIV. Ωστόσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει εμπόδια σε αυτούς τους δύο πυλώνες.

Προκλήσεις όπως το διαχρονικά υψηλό ποσοστό καθυστερημένων διαγνώσεων, η ελλιπής πρόσβαση σε ταχείες διαγνωστικές εξετάσεις, η απουσία της προληπτικής θεραπείας PrEP από το ΕΣΥ, αλλά και η υποστελέχωση των Μονάδων Ειδικών Λοιμώξεων απαιτούν άμεσες παρεμβάσεις. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε όλα τα εργαλεία πρόληψης που υπάρχουν στη διάθεσή μας όπως π.χ. η ευρεία διανομή συνέργων ασφαλέστερης χρήσης, χωρίς ηθικές επικρίσεις και με βάση τα επιστημονικά δεδομένα για την επιτυχία τους.

Η θέσπιση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον ΗΙV παραμένει αναγκαία.

Ταυτόχρονα, η κοινωνική διάσταση της HIV λοίμωξης, τα εμπόδια στην εργασία, το στίγμα, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που συνοδεύουν τον HIV, επισκιάζουν τη ζωή των οροθετικών ατόμων και των ομάδων που πλήττονται δυσανάλογα από την επιδημία και ορθώνουν εμπόδια στην οριστική αναχαίτισή της.

Καθολική πρόσβαση στη θεραπεία

Οι άνθρωποι που ζουν με HIV λοίμωξη στην Ελλάδα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβασή τους στη θεραπεία. Ιδιαίτερα στην περίοδο του COVID, οι συνθήκες στις Μονάδες Λοιμώξεων έχουν γίνει ασφυκτικές. Η πολύμηνη αναμονή για ραντεβού σε νεοδιαγνωσμένα άτομα και, κατά συνέπεια, η μη έγκαιρη έναρξη φαρμακευτικής αγωγής δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Όπως και οι συνεχιζόμενες δυσκολίες στη διενέργεια συγκεκριμένων εξετάσεων που είναι απαραίτητες για τη παρακολούθηση της επιτυχίας της αγωγής.

Το Υπουργείο Υγείας θα πρέπει να προβεί άμεσα σε αξιολόγηση και κάλυψη των αναγκών των Μονάδων Λοιμώξεων, καθώς σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του ΑΙDS, οι Μονάδες υπολειτουργούν λόγω σημαντικών ελλείψεων σε διοικητικό και ιατρονοσηλευτικό προσωπικό όπως και σε εξοπλισμό και υποδομές.

Μείωση των νέων λοιμώξεων

Για τον περιορισμό των νέων λοιμώξεων HIV απαιτείται η πλήρης αξιοποίηση όλων των εργαλείων πρόληψης. Η χρήση προφυλακτικού αποτελεί ένα σημαντικό προληπτικό εργαλείο, ωστόσο έχει αποδειχθεί διαχρονικά ότι δεν είναι ικανό από μόνο του να περιορίσει δραστικά τη μετάδοση του ιού. Αντιθέτως, όλες οι περιπτώσεις αποτελεσματικής αναχαίτισης της επιδημίας συνδέονται παγκοσμίως με την αξιοποίηση της προφυλακτικής θεραπείας PrEP, η οποία δεν είναι ακόμη  διαθέσιμη στην Ελλάδα. Συμπληρωματικά, θα πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα όπως η δυνατότητα αυτοεξέτασης με ειδικό kit που θα διατίθεται στα φαρμακεία, αλλά και να διαδοθεί η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP).

Ο ρόλος της θεραπείας ως μέσο πρόληψης στην αναχαίτιση της επιδημίας

Η επιστημονική τεκμηρίωση ότι τα άτομα που ζουν με HIV λοίμωξη και λαμβάνουν σωστά της αντιρετροϊκή θεραπεία τους καθίστανται πρακτικά μη μεταδοτικά αποτελεί το πιο ισχυρό μοχλό περιορισμού της επιδημίας.

Η εθνική προσπάθεια θα πρέπει να επικεντρωθεί περαιτέρω στη μείωση του ποσοστού των οροθετικών ατόμων που δεν έχουν διαγνωστεί, καθώς και των καθυστερημένων διαγνώσεων, αξιοποιώντας τα εργαλεία της επιστήμης. Η επίτευξη των στόχων της έγκαιρης διάγνωσης, της άμεσης έναρξης θεραπείας και της παρακολούθησης βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών, δεν διασφαλίζουν μόνο την ατομική υγεία των ασθενών, αλλά εγγυώνται τη μείωση των νέων λοιμώξεων καθώς καθιστούν τα άτομα με HIV λοίμωξη μη μεταδοτικά.

Μία εθνική στρατηγική βασισμένη στο τρίπτυχο «Πρόληψη-Φροντίδα-Δικαιώματα»

 Για την αντιμετώπιση της επιδημίας HIV απαιτείται ένας εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός και συντονισμός των παρεμβάσεων της πολιτείας, του συστήματος υγείας, της επιστημονικής κοινότητας, των ανθρώπων που ζουν με HIV και της κοινωνίας των πολιτών.

Η εθνική απόκριση απέναντι στην επιδημία θα πρέπει να είναι δομημένη πάνω σε τρεις άξονες:

Αξιοποίηση όλων των προληπτικών μέσων όπως η Θεραπεία ως Πρόληψη (TasP), η Προφύλαξη πριν από την Έκθεση (PrEP), η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP), η αυτοεξέταση και η δυνατότητα εύκολης, δωρεάν και ταχείας εξέτασης.
Καθολική πρόσβαση των διαγνωσμένων ατόμων με HIV λοίμωξη σε κατάλληλες και συμπεριληπτικές υπηρεσίες παρακολούθησης και φροντίδας από τη στιγμή της διάγνωσης, βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών και συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας
Προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των οροθετικών στον HIV ατόμων και των ευάλωτων ομάδων όπως οι άντρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άντρες, τα άτομα που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών και τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, με σκοπό την καταπολέμηση των διακρίσεων και την κατάρριψη στερεοτύπων που ωθούν κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο και σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου και τις απομακρύνουν από υπηρεσίες υποστήριξης, πρόληψης και φροντίδας.
Ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας θα συνεχίσει να στηρίζει και να συμμετέχει ενεργά σε όλες τις προσπάθειες αναχαίτισης και περιορισμού της επιδημίας HIV στην Ελλάδα. 

H Θετική Φωνή διεκδικεί:

• καλύτερες πρακτικές πρόληψης, υπηρεσίες περίθαλψης και κοινωνικής μέριμνας για τους ανθρώπους που ζουν με τον HIV αλλά και τις κοινωνικές ομάδες που είναι δυσανάλογα ευάλωτες στον ΗIV
• την άμεση υιοθέτηση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον ΗΙV
• την ενίσχυση των Μονάδων Λοιμώξεων με ιατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό προσωπικό
• τη διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων των ατόμων που ζουν με ΗΙV
• την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων εργαλείων πρόληψης συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης της PrEP (Προφύλαξη πριν την Έκθεση) μέσω του ΕΣΥ
• την προαγωγή της δωρεάν, ανώνυμης και εμπιστευτικής εξέτασης για HIV
• την οριστική επίλυση του προβλήματος των ελλείψεων αντιδραστηρίων για τη μέτρηση του ιικού φορτίου και της γονοτυπικής αντοχής
• την άμεση εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης που θα εξασφαλίζει την καθολική πρόσβαση σε φάρμακα και εξετάσεις
• την επαρκή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση η οποία θα μιλάει με τρόπο καταφατικό ως προς τη σεξουαλικότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, και θα ενημερώνει για τους τρόπους πρόληψης και μετάδοσης με επιστημονικό τρόπο και χωρίς ηθικές επικρίσεις
• την καταπολέμηση των κοινωνικών προσδιοριστών που καθιστούν κοινωνικές ομάδες δυσανάλογα ευάλωτες στην έκθεση και την προάσπιση των δικαιωμάτων τους.