Πώς αντιμετωπίζεται η μεγάλη υπερπλασία του προστάτη

Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη είναι το πιο συχνό πρόβλημα στους άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών και μία από τις συχνότερες αιτίες για τις οποίες χειρουργούνται. Υπολογίζεται ότι περίπου οι μισοί 50άρηδες και έως το 90% των 70άρηδων και 80άρηδων πάσχουν από αυτήν, με το 20-30% από αυτούς να χρειάζονται τελικά χειρουργική θεραπεία.

Η υπερπλασία του προστάτη δεν είναι «αθώο» πρόβλημα, καθώς μέσα από τον αδένα διέρχεται η ουρήθρα, η οποία πιέζεται όσο αυτός διογκώνεται. Η συνέπεια είναι να αναπτύσσουν οι πάσχοντες συμπτώματα, όπως δυσκολίες στην έναρξη της ούρησης, αδυναμία αποβολής των ούρων, μειωμένη ροή ούρων και διακοπτόμενη ούρηση.

Τα συμπτώματα αυτά αρχικά αντιμετωπίζονται με φαρμακευτική αγωγή. Όταν όμως ο άνδρας φτάσει στο σημείο να μη μπορεί να ουρήσει ή έχει συχνές ουρολοιμώξεις ή βλέπει συχνά αίμα στα ούρα λόγω του «προστάτη» του, όπως συνήθως αποκαλείται η κατάσταση, τότε θα χρειαστεί εγχείρηση. Το ίδιο και αν, εκτός από προστάτη, έχει και πέτρες στην ουροδόχο κύστη ή οι εξετάσεις του δείξουν ότι έχει βλάβη στους νεφρούς του.

«Συνήθως χειρουργούμε ηλικιωμένους άνδρες, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν χρειάζονται εγχείρηση οι νεότεροι», λέει ο Χειρουργός-Ουρολόγος δρ Ηρακλής Πούλιας, τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας. «Οι άνδρες κάτω των 65 ετών που χρειάζονται εγχείρηση για καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, συνήθως έχουν στενούς συγγενείς οι οποίοι επίσης χρειάστηκαν την επέμβαση κάποια στιγμή στη ζωή τους».

Οι εγχειρήσεις στον προστάτη έχουν εξελιχθεί πολύ τις τελευταίες δεκαετίες και πλέον το ανοιχτό χειρουργείο που γινόταν κάποτε, έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από λιγότερο επεμβατικές τεχνικές. Η πιο εξελιγμένη από αυτές είναι η λεγόμενη εκπυρήνιση του προστάτη με λέιζερ (τεχνική HoLEP), κατά την οποία αφαιρείται μόνο το διογκωμένο τμήμα του προστάτη, ενώ ο υπόλοιπος προστατικός αδένας παραμένει ανέπαφος. Ο κ. Πούλιας εξηγεί τι πρέπει να γνωρίζουμε γι' αυτή την τεχνική.

Τι είναι η εκπυρήνιση του προστάτη με λέιζερ;

Είναι μία ελάχιστα επεμβατική τεχνική, με τη βοήθεια της οποίας αφαιρούνται οι μεγάλες και πολύ μεγάλες διογκώσεις του προστάτη. Φανταστείτε τον προστάτη σαν ένα καρύδι, με κέλυφος και ψίχα. Το «κέλυφος» είναι η προστατική κάψα και η «ψίχα» ο προστάτης αδένας. Όταν διογκωθεί ο αδένας, δημιουργείται το λεγόμενο αδένωμα του προστάτη. Με την τεχνική HoLEP αφαιρείται το αδένωμα, αλλά όχι η προστατική κάψα.

Για ποιους ασθενείς είναι κατάλληλη;

Ο προστάτης έχει φυσιολογικό μέγεθος 20-25 κυβικά εκατοστά, ενώ στην περίπτωση της καλοήθους υπερπλασίας υπερβαίνει τα 30 κ.ε. Με τη βοήθεια της HoLEP μπορεί να αφαιρεθούν οι μεγάλες και πολύ μεγάλες διογκώσεις (άνω των 50 ή ακόμα και άνω των 100 κ.ε.). Στην πραγματικότητα, σε πολλά κέντρα του εξωτερικού η τεχνική έχει αντικαταστήσει όχι μόνο την ανοικτή προστατεκτομή (OP) αλλά και την διουρηθρική προστατεκτομή (TURP), καθώς είναι πιο ασφαλής και τουλάχιστον εξίσου αποτελεσματική όταν εφαρμόζεται στα κατάλληλα περιστατικά από κατάλληλα εκπαιδευμένους χειρουργούς ουρολόγους.

Πώς γίνεται η εκπυρήνιση του προστάτη;

Η εκπυρήνιση γίνεται χωρίς τομή, με γενική αναισθησία ή με επισκληρίδιο. Ο ιατρός εισάγει από την ουρήθρα το λέιζερ και αποκολλά το αδένωμα του προστάτη που παρεμποδίζει την ούρηση, από τον περιβάλλοντα ιστό. Στη συνέχεια το προωθεί στην κοιλότητα της ουροδόχου κύστης. Εκεί κατακερματίζεται, πολτοποιείται και αναρροφάται με ειδικό εργαλείο.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της επέμβασης;

Το κύριο πλεονέκτημα είναι ότι με την τεχνική αυτή αντιμετωπίζονται και μεγάλοι προστάτες (άνω των 100 κ.ε.), επομένως  ο ασθενής αποφεύγει το ανοιχτό χειρουργείο (γίνεται με μεγάλη τομή στην κοιλιά και στην ουροδόχο κύστη ή στην κάψα του προστάτη). Η ανοιχτή αφαίρεση του αδενώματος του προστάτη είναι μία μεγάλη επέμβαση, με πολυήμερη νοσηλεία, μεγάλη απώλεια αίματος και σημαντικές μετεγχειρητικές επιπλοκές.

Με την ενδοσκοπική εκπυρήνιση του προστάτη, όμως, αφαιρείται όπως προαναφέρθηκε μόνο το αδένωμα. Επομένως, ο υπόλοιπος προστάτης και η κάψα μένουν στη θέση τους και έτσι αποτρέπονται σε μεγάλο βαθμό οι μετεγχειρητικές επιπλοκές. Επειδή, εξάλλου, η επέμβαση γίνεται χωρίς τομή, αποτρέπεται ο κίνδυνος μεγάλης αιμορραγίας και η ανάγκη για μετάγγιση αίματος. Μειώνεται επίσης σημαντικά ο χρόνος νοσηλείας και ανάρρωσης, αλλά και ο πόνος του ασθενούς.

Επιπλέον, η ούρηση αποκαθίσταται άμεσα με την αφαίρεση του καθετήρα, ενώ η μέθοδος έχει τα καλύτερα μακροχρόνια αποτελέσματα χωρίς την εμφάνιση υποτροπών και ανάγκης για επανεπεμβάσεις.

Πόσο διαρκεί η επέμβαση και η νοσηλεία;

Η διάρκεια της HoLEP εξαρτάται από το μέγεθος του αδενώματος. Κατά μέσον όρο η αφαίρεση καθαυτή διαρκεί 45-120 λεπτά, αλλά μαζί με την ανάνηψη ο ασθενής μπορεί να μείνει στο χειρουργείο 2-3 ώρες. Όσον αφορά τη νοσηλεία στο νοσοκομείο, συνήθως είναι δύο ημέρες.

Πόσο διαρκεί η ανάρρωση;

Η πλήρης ανάρρωση διαρκεί αρκετές εβδομάδες, διότι η αφαίρεση ενός μεγάλου αδενώματος είναι σοβαρό χειρουργείο και ας γίνεται με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο. Ωστόσο ειδικά μέτρα προφύλαξης χρειάζεται να λαμβάνει ο ασθενής κυρίως για τις πρώτες 1-2 εβδομάδες μετά την HoLEP.

Τι θα νιώθει ο ασθενής μετά την επέμβαση;

Τις πρώτες μέρες μπορεί να έχει ήπιο αίσθημα καύσου (κάψιμο) κατά την ούρηση, που μετά υποχωρεί. Περίπου 10-14 ημέρες μετά το χειρουργείο μπορεί να έχει αιμορραγία (παρατηρείται σε περίπου έναν στους πέντε ασθενείς), που οφείλεται στην αποβολή εφελκίδων (κρούστες) από την περιοχή του προστάτη. Το αίμα κατά κανόνα σταματά μέσα σε 24 ώρες (στο μεσοδιάστημα ο ασθενής πρέπει να πίνει άφθονα υγρά). Μπορεί επίσης να παρατηρήσει ότι μερικές φορές αποβάλλει μικροσκοπικά τεμάχια ιστού κατά την ούρηση. Αυτό μπορεί να συνεχιστεί κατά τον πρώτο μήνα, καθώς επουλώνεται ο προστάτης, και συνήθως δεν προκαλεί ενοχλήσεις. Δεν είναι εξάλλου σπάνιο να βλέπει ο ασθενής κατά διαστήματα λίγο αίμα στα ούρα του, για έως και έξι εβδομάδες μετά την εγχείρηση.

Τι πρέπει να αποφεύγει;

Τις πρώτες 1-2 εβδομάδες πρέπει να αποφεύγει το σκύψιμο, την ορθοστασία, να σηκώνει βάρη, να κάνει γυμναστική και να κουράζεται. Για τουλάχιστον την πρώτη εβδομάδα πρέπει επίσης να αποφεύγει την οδήγηση και την εργασία. Αν, όμως, η εργασία του είναι χειρωνακτική, δεν πρέπει να εργαστεί για δύο εβδομάδες. Για 3-4 εβδομάδες εξάλλου πρέπει να διακόψει και την σεξουαλική δραστηριότητά του.

Θα έχει ακράτεια ούρων ή στυτική δυσλειτουργία μετά την εγχείρηση;

Με την τεχνική της εκπυρήνισης οι κίνδυνοι αυτοί περιορίζονται στο ελάχιστο. Μπορεί, βέβαια, αρχικά να υπάρξει κάποια μικροαπώλεια ούρων-ακράτεια, επειδή «απελευθερώνεται» η ουρήθρα, αλλά μέσα σε έξι εβδομάδες συνήθως αποκαθίσταται ο έλεγχος της ούρησης, ειδικά όταν οι ασθενείς κάνουν και ειδικές πυελικές ασκήσεις. Οι πιθανότητες για επίμονη ακράτεια είναι κάτω από 2%, ενώ μικρό ποσοστό ανδρών αναφέρουν στυτική δυσλειτουργία.

Όπως συμβαίνει στις περισσότερες επεμβάσεις του προστάτη, η πιο συνηθισμένη ανεπιθύμητη ενέργεια μετά την HoLEP είναι η παλίνδρομη εκσπερμάτιση. Κατ' αυτήν, το σπέρμα κατευθύνεται προς την ουροδόχο κύστη αντί για την ουρήθρα και αποβάλλεται με τα ούρα. Επομένως, ο άνδρας μπορεί να εκσπερματώνει χωρίς να βλέπει το σπέρμα. Αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα μόνο αν θέλει να κάνει παιδιά.

Υπάρχει κίνδυνος υποτροπής του προστάτη μετά την εκπυρήνιση;

Με την τεχνική HoLEP αφαιρείται εξ ολοκλήρου η διόγκωση και οι πιθανότητες υποτροπής των συμπτωμάτων περιορίζονται στο ελάχιστο (κάτω από 1% στα 5-10 χρόνια μετά την επέμβαση, σύμφωνα με τις έως τώρα μελέτες).

«Στην Ιατρική δεν υπάρχει καμία θεραπεία που να είναι κατάλληλη για όλους τους ασθενείς. Έτσι και η τεχνική HoLEP εφαρμόζεται σε επιλεγμένα περιστατικά, με βάση τις ενδείξεις τους και γνώμονα το μέγιστο δυνατό όφελος με την μικρότερη δυνατή επέμβαση και κινδύνους», τονίζει ο κ. Πούλιας. «Ας μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στην εποχή της εξατομικευμένης Ιατρικής, δηλαδή στην εποχή που προσαρμόζουμε κάθε θεραπεία σε κάθε ασθενή ξεχωριστά. Η εποχή που οι ασθενείς προσαρμόζονταν στη θεραπεία, έχει παρέλθει οριστικά».