Ο δεκάλογος της Long CoViD στην Ελλάδα - Αποκαλυπτική μελέτη

Νέοι άνθρωποι, παραγωγικής ηλικίας, που νόσησαν από COVID και πέρασαν ήπια ή ακόμα και ασυμπτωματικά την οξεία φάση της νόσου, εμφάνισαν αργότερα συμπτώματα Long COVID, που επιμένουν επί μήνες, ως και πάνω από ένα χρόνο, δυσκολεύοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής και τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Το σύνδρομο φαίνεται πως προτιμά το γυναικείο φύλο, σε αντίθεση με τη βαριά νόσηση στην οξεία φάση της λοίμωξης που αφορά περισσότερο τους άνδρες. Πλήττει το ίδιο ανθρώπους που νοσηλεύτηκαν στο νοσοκομείο ή πέρασαν τη νόσο στο σπίτι κι εκδηλώνεται με 18 διαφορετικά συμπτώματα - νευρολογικά, μυοσκελετικά, καρδιακά, πνευμονικά, δερματικά. Εκτός από την προφανή επίδραση στη λειτουργικότητα των ασθενών, προκαλεί και σοβαρές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις, καθώς η πλειονότητα των πασχόντων αντιμετωπίζει προβλήματα στην εργασία του.

Αυτά είναι ορισμένα από τα σημαντικά ευρήματα μελέτης της Ελληνικής Ένωσης ατόμων που πάσχουν από τις μακροχρόνιες συνέπειες του COVID-19 (Long Covid Greece) της πρώτης μελέτης στην Ελλάδα που καταγράφει δεδομένα και από ασθενείς που δεν νοσηλεύτηκαν κατά την φάση της λοίμωξης από κορωνοϊό.

Η μελέτη διεξήχθη από ομάδα Ελλήνων επιστημόνων, μεταξύ των οποίων η βιοχημικός - βιοτεχνολόγος, ερευνήτρια του ΕΚΠΑ Μάρθα Σπυριδούλα Κατσαρού, η παιδίατρος, πρόεδρος Long Covid Greece, Ελένη Ιασωνίδου (φωτογραφία) και η επίκουρη καθηγήτρια Πνευμονολογίας του ΕΚΠΑ Παρασκευή Κατσαούνου, ενώ τα συμπεράσματά της υποβλήθηκαν προς δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό.

O Δεκάλογος

Με βάση τα ευρήματα, οι ερευνητές συνέταξαν τον «Δεκάλογο των ασθενών με Long Covid στην Ελλάδα», που συνοψίζει τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου :

1. Οι ασθενείς δεν είναι υπερήλικες αλλά νέοι άνθρωποι παραγωγικής ηλικίας.
2. Οι περισσότεροι δε νοσηλεύτηκαν, αλλά αντιμετώπισαν ήπια ή καθόλου συμπτώματα κατά την οξεία φάση.
3. Σε αντίθεση με τα δεδομένα των βαριών νοσηλειών και των θανάτων, στη μακρά COVID το γυναικείο φύλο πλήττεται πολύ περισσότερο από το αντρικό.
4. Τα παρατεταμένα συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς που νοσηλευτήκαν εμφανίζονται εξίσου και σε ασθενείς που πέρασαν τη νόσο στο σπίτι.
5. Οι διαταραχές όσφρησης (ανοσμία και παροσμία) εμφανίζονται πολύ περισσότερο σε ασθενείς που έχουν Long Covid και δε νοσηλεύτηκαν.
6. Η υπέρμετρη και ακατανόητη κόπωση είναι το βασικό χαρακτηριστικό των ασθενών με long covid.
7. Ταχυκαρδίες, πόνοι, θέματα μνήμης, ομίχλη εγκεφάλου επίσης εμφανίζονται πολύ συχνά.
8. Μεγάλο μέρος των ασθενών έχει προβλήματα στην εργασία λόγω της Long Covid.
9. Ασθενείς αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα ακόμα και στο οικογενειακό τους περιβάλλον λόγω της Long Covid.
10. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν παρατεταμένα συμπτώματα για πάνω από 6 μήνες ενώ υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που ξεπερνούν και τον ένα χρόνο.

Η μελέτη

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, με ανώνυμα ερωτηματολόγια, μεταξύ των μελών της ομάδας Long COVID - Ελληνική Ομάδα Υποστήριξης στο Facebook, η οποία πριν από μερικούς μήνες εξελίχθηκε σε επίσημα αναγνωρισμένο Σύλλογο Ασθενών.

Συμμετείχαν 208 άτομα, ηλικίας από 18 ως 60 ετών (η πλειονότητα μεταξύ 41 και 50 ετών), εκ των οποίων το 77.9% γυναίκες και το 22.1% άνδρες. Το 68,8% των συμμετεχόντων δεν νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο κατά την οξεία φάση της νόσου, το 26,9% νοσηλεύτηκε σε κλινική COVID και το 1,3% σε ΜΕΘ.

Το 44,7% ανέφερε μακροχρόνια συμπτώματα διάρκειας 7 ως 12 μηνών. Το 29,3% διάρκειας 1 ως 6 μηνών, το 22,1 άνω των 12 μηνών και το 3,9% κάτω του ενός μήνα.

18 διαφορετικά συμπτώματα

Από τις απαντήσεις που συλλέχθηκαν καταμετρήθηκαν 18 διαφορετικά συμπτώματα που ταλαιπωρούν τους ασθενείς με Long COVID στην Ελλάδα: η εξαντλητική κόπωση κυριαρχεί - το 70% την ανέφερε ως κύριο σύμπτωμα-  και σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα δυσχεραίνει κατά πολύ την ποιότητα ζωής και την λειτουργικότητά τους. Τα άλλα συμπτώματα είναι ζαλάδα, δύσπνοια, δυσκολία συγκέντρωσης, αϋπνία, τριχόπτωση, ταχυκαρδία, πόνοι σε όλο το σώμα, ανοσμία, παροσμία, ορθοστατική ταχυκαρδία, μουδιάσματα, προβλήματα μνήμης, γαστρεντερικά προβλήματα, δερματικά, εμβοές, κατάθλιψη και ομίχλη εγκεφάλου.

"Σύμφωνα με την Ένωση και από πληροφορίες που προκύπτουν μέσα από τις συζητήσεις στην ομάδα των ασθενών, οι περισσότεροι ασθενείς αναφέρουν την ύπαρξη πολλών διαφορετικών συμπτωμάτων ενώ αρκετοί από αυτούς σημειώνουν ότι τα συμπτώματα εμφανίζονται με περιοδικότητα", αναφέρει η πρόεδρος της Long Covid Greece, Ελένη Ιασωνίδου, η οποία μιλώντας στο iatronet.gr τονίζει πως "το ισχυρό μήνυμα της μελέτης είναι ότι η Long Covid δεν αφορά ανθρώπους που νοσηλεύτηκαν, όπως πιστεύει πολύς κόσμος, αλλά υπάρχει και εκτός νοσηλειών".

Χαρακτηριστικό εύρημα είναι το γεγονός ότι το 68,5% των ασθενών που δεν νοσηλεύτηκαν κατά την οξεία φάση υποφέρουν από κόπωση, 16,8% από δύσπνοια, 28,7% από δυσκολία συγκέντρωσης και 28% από ταχυκαρδία.

Το 75% των συμμετεχόντων είχε τουλάχιστον ένα νευρολογικό πρόβλημα σε συνδυασμό με την κόπωση, μήνες μετά τη μόλυνση. Η παροσμία και άλλες οσφρητικές διαταραχές παρουσιάστηκαν κυρίως στην ομάδα ασθενών που πέρασαν ήπια την COVID λοίμωξη. Το 78% ανέφερε μυοσκελετικά προβλήματα, τα οποία ήταν περισσότερο συχνά σε ασθενείς που νοσηλεύτηκαν.

Προβλήματα στην εργασία

Το 58,2% των ερωτηθέντων ανέφερε πως αντιμετωπίζει προβλήματα στην εργασία του λόγω της παρατεταμένης ασθένειας. Στην ερώτηση αν υπάρχει κατανόηση της πάθησής τους στην εργασία, το 29,8% απάντησε "ναι", το 20,2% "όχι", το 39,4% είναι αυτοαπασχολούμενοι, ενώ το 10,6 % δεν έχει επιστρέψει στην εργασία του.

Σε ότ,ι αφορά το οικογενειακό περιβάλλον, το 78,4% θεωρεί πως τα μέλη της οικογένειάς του κατανοεί την κατάστασή τους, το 13,9% απάντησε αρνητικά και το 7,7% δεν τοποθετήθηκε.

Αντιμετώπιση

Το 12% των ερωτηθέντων έχει απευθυνθεί σε δημόσιο νοσοκομείο για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της Long COVID. Το 30,8% απευθύνεται σε ιδιώτες γιατρούς, ενώ το 53,4% θεωρεί πως δεν έχει σωστή ιατρική παρακολούθηση.

Λόγω της συχνής συνύπαρξης συμπτωμάτων που αφορούν διαφορετικές ιατρικές ειδικότητες, οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν για τον αριθμό των γιατρών που έχουν επισκεφθεί, καθώς και για τους οικονομικούς πόρους που διέθεσαν για τον σκοπό αυτό.

Το 11,5% ανέφερε ότι δεν έχει επισκεφτεί διαφορετικούς γιατρούς, το 42,3% έχει επισκεφτεί μέχρι 2 διαφορετικούς γιατρούς, άλλο ένα ισάριθμο ποσοστό έχει επισκεφτεί έως 10 γιατρούς, ενώ το 3,9% ανέφερε ότι έχει επισκεφτεί περισσότερους από 10 διαφορετικούς γιατρούς για να βρει λύση στα συμπτώματα.

Σχεδόν ένας στους δύο ασθενείς (47,6%) έχει ξοδέψει σε γιατρούς έως 500 ευρώ, ένας στους τρεις (31,3%) πάνω από 500 ευρώ, ενώ ένας στους τέσσερις (21,2%) δεν έχει δαπανήσει χρήματα για ιατρική φροντίδα.

Η ένωση ασθενών Long Covid Greece βρίσκεται σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας και σύμφωνα με την κ. Ιασωνίδου σύντομα θα δημιουργηθούν τα κέντρα αναφοράς, που θα δέχονται αυτούς τους ασθενείς και θα μπορούν να τους προσφέρουν διάγνωση και αποκατάσταση των συμπτωμάτων. Παρόλο που δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για το νέο αυτό νόσημα, οι δομές αυτές θα διαθέτουν έμπειρο προσωπικό που θα ακολουθεί τα διεθνή πρωτόκολλα και θα μπορεί να παρακολουθεί τους ασθενείς μέσω μία μεγάλης ομάδας ιατρών.

Η ομάδα Long Covid – Ελληνική Ομάδα Υποστήριξης, έχει σήμερα 2.500 μέλη.