Τι διδάσκει στους σύγχρονους γιατρούς το Ασκληπιείο της Επιδαύρου [μελέτη]

Τον ρόλο των αρχαίων θεραπευτικών χώρων, των "Ασκληπιείων", είχαν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν πρόσφατα φοιτητές της Ιατρικής.

Αφορμή στάθηκε μία διάλεξη, με θέμα το Ασκληπιείο της Επιδαύρου. Τα ευρήματα και μία σειρά σχολίων για το θέμα περιλαμβάνονται σε ενδιαφέρον επιστημονικό άρθρο, το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine.

Υπογράφεται από τους επιστήμονες Χαράλαμπο Παπαγεωργίου, Γεράσιμο Κωνσταντίνου, Βασίλη Λαμπρινουδάκη, Χρήστο Παπαγεωργίου και Κωνσταντίνα Γιαννοπούλου από την Ψυχιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, το ΕΠΙΨΥ, το Τμήμα Κλασσικής Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και τη Νευρολογική κλινική του "Ερρίκος Ντυνάν".

Σύμφωνα με τους συντάκτες του άρθρου, το Ασκληπιείο της Επιδαύρου είναι ένα από τα πρώτα θεραπευτικά περιβάλλοντα στον κόσμο. Οι απόγονοι του Ασκληπιού και συγκεκριμένα οι φοιτητές της Ιατρικής, έχουν στερηθεί μεμονωμένα κάθε πληροφορία σχετικά με αυτή την κληρονομιά. Το άρθρο φωτίζει τον ρόλο του Ασκληπιείου της Επιδαύρου και εξετάζει την άποψη των φοιτητών της Ιατρικής για το θέμα και τα πιθανά οφέλη αυτής της γνώσης στην ιατρική τους εκπαίδευση.

Στη μελέτη συμμετείχαν 105 τελειόφοιτοι της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, οι οποίοι παρακολούθησαν διάλεξη με τη βοήθεια πολυμέσων σχετικά με τη δομή και το ρόλο του Ασκληπιείου της Επιδαύρου. Στη συνέχεια, απάντησαν ανώνυμα σε ένα ερωτηματολόγιο με 12 ζεύγη αντίθετων επιθέτων για να περιγράψουν την άποψή τους σχετικά με την έννοια του Ασκληπιείου.

Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στην αξιολόγηση των απαντήσεών τους ήταν αυτή της σημασιολογικής διαφοροποίησης. Η στάση των μαθητών απέναντι στην έννοια του Ασκληπιείου ήταν θετική, δείχνοντας ενδιαφέρον και ενθουσιασμό για μια ισχυρή, αν και άγνωστη γνώση.

Απαραίτητη γνώση

Οι σημερινοί νέοι γιατροί καλωσόρισαν την έννοια του Ασκληπιείου ως απαραίτητη γνώση για την υπηρεσία που θα κληθούν να εκπληρώσουν. Η ιατρική εκπαίδευση στις μέρες μας απαιτεί μια μεταρρύθμιση λόγω της αυξανόμενης γήρανσης του πληθυσμού και του ταχέως αυξανόμενου αριθμού ασθενών με μακροχρόνιες ασθένειες και πολλαπλές συννοσηρότητες.

Η εξειδίκευση και η υποεξειδίκευση που κυριαρχούν στα σημερινά μοντέλα ιατρικής εκπαίδευσης δεν προετοιμάζουν επαρκώς πλέον τους γιατρούς για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ασθενών και της κοινότητας. Η γενικευμένη εκπαίδευση έχει προταθεί ως μια ισχυρή λύση για τη μεταρρύθμιση της ιατρικής εκπαίδευσης, προκειμένου να ανταποκριθεί στις μελλοντικές ανάγκες υγείας του πληθυσμού.

Η ολιστική προσέγγιση περιλαμβάνει αδιάλειπτη και ερμηνευτική φροντίδα, αρχές εστίασης σε όλο το άτομο και φροντίδα πρώτης επαφής για ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων και συμπτωμάτων.

Οι ειδικοί, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την παροχή λύσεων εστιασμένων στις συνθήκες, μπορούν επίσης να ενσωματώσουν ορισμένα χαρακτηριστικά της γενικής πρακτικής, όπως η προσωποκεντρική λήψη αποφάσεων.

Ιδανικός γιατρός

Η αρχαία ελληνική Ιατρική, όπως εφαρμοζόταν στους ιερούς χώρους των Ασκληπιείων, μπορεί να μας διδάξει για την εκτέλεση αυτών των βασικών ρόλων του ιδανικού σύγχρονου γιατρού και του γενικού.

Τα Ασκληπιεία ήταν ιεροί χώροι λατρείας του θεού γιατρού και θεραπευτή Ασκληπιού. Στην πραγματικότητα, ήταν οι πρώτοι θεραπευτικοί χώροι ή καλύτερα κτιριακά συγκροτήματα, όπου παρέχονταν ιατρικές υπηρεσίες, όχι μόνο στην ελληνική γη, αλλά και σε ολόκληρο τον δυτικό πολιτισμό.

Από αρχαίες γραπτές μαρτυρίες αλλά και από ανασκαμμένα λείψανα είναι σήμερα γνωστό ότι οι ιεροί χώροι με το όνομα "Ασκληπιεία" ήταν εξοπλισμένοι με μυθολογικές, ιδεολογικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις για την ευημερία των προγόνων μας, πρόσφεραν ολιστική φροντίδα υγείας στους ασθενείς τους.

Ένα άτομο (ασθενής και ικέτης) αντιμετωπιζόταν με σοβαρό σεβασμό, ως μια ολοκληρωμένη οντότητα με αδιαχώριστα πνευματικά, νοητικά, συναισθηματικά, κοινωνικά, ηθικά και φυσικά χαρακτηριστικά. Η ασθένεια θεωρούταν ως αποτέλεσμα περίπλοκων, αρνητικών αλληλεπιδράσεων περιβαλλοντικών, κοινωνικών, ψυχολογικών, πνευματικών, συναισθηματικών και φυσικών παραγόντων.

Η υγειονομική περίθαλψη φαινόταν να στοχεύει στην επίλυση αυτών των συγκρούσεων και στην αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ των προαναφερθέντων, έχοντας ως συμπληρωματική βοήθεια την ιατρική παρέμβαση, είτε χειρουργική είτε φαρμακευτική.

Αρχαία Ελλάδα

Σήμερα, είναι γνωστή από αποδείξεις γραπτών πηγών ή και αρχαιολογικών ευρημάτων η ύπαρξη περίπου 320 Ασκληπιείων στην αρχαία Ελλάδα. Στην ηπειρωτική χώρα της Επιδαύρου, μια περιοχή με ήπιο κλίμα και άφθονες πηγές ιαματικών νερών βρίσκεται ίσως το πιο σημαντικό ιατρικό κέντρο σε όλη την Ελλάδα και τη Ρώμη: το Ασκληπιείο της Επιδαύρου.

Αν και ήταν το κύριο ιερό μιας μικρής, παραθαλάσσιας πόλης της περιοχής της Αργολίδας, η φήμη και η αναγνώρισή της ξεπέρασε γρήγορα τα γεωγραφικά της όρια και θεωρήθηκε από τους Έλληνες ως ο τόπος που γεννήθηκε η Ιατρική. Πάνω από 100 θεραπευτικά κέντρα σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο θεωρούνται ιδρυτικά της.

Τα μνημεία αυτά δεν αναγνωρίζονται μόνο ως παγκόσμια θαύματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης και αρχιτεκτονικής, αλλά και ως εξαιρετικές μαρτυρίες για την άσκηση της Ιατρικής στην αρχαιότητα.

Αντικατοπτρίζουν την εξέλιξη της ιατρικής πρακτικής, ξεκινώντας από την εποχή που η θεραπεία της ασθένειας εξαρτιόταν εξ ολοκλήρου από έναν θεό μέχρι τη μετατροπή της σε επιστήμη που περιλάμβανε τη συστηματική καταγραφή των ιατρικών περιπτώσεων και τη σταδιακή συγκέντρωση γνώσης και εμπειρίας.

Στις μέρες μας, το Ασκληπιείο θεωρείται η πρωταρχική μορφή ολιστικού ιατρικού σχεδιασμού και μελετάται σε βάθος από ελληνικά και διεθνή κέντρα ως ιερό πρωτότυπο απίστευτης σημασίας και χρησιμοποιείται ως οδηγός για νέες προτάσεις ιατρικού σχεδιασμού.

Νέοι γιατροί

Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα εάν οι απόγονοι του Ασκληπιού, πιο συγκεκριμένα, οι φοιτητές Ιατρικής και οι νέοι γιατροί, αναγνωρίζουν τη σημασία αυτής της κληρονομιάς και ποια είναι η άποψή τους για το θέμα.

Απαντώντας στα παραπάνω, απόφοιτοι της Ιατρικής Σχολής Αθηνών κλήθηκαν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγιο. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στην αξιολόγηση των απαντήσεών τους ήταν αυτή της σημασιολογικής διαφοροποίησης, μια πολύ απλή μέθοδο που αναπτύχθηκε από τον Charles Osgood, πριν από 67 χρόνια. 

Μετά την καταγραφή της βαθμολογίας που έδωσε ο κάθε συμμετέχων, προστέθηκαν οι αριθμητικές απαντήσεις και υπολογίστηκε η μέση τιμή για κάθε διάσταση ανά φύλο. 

Σύμφωνα με τους συντάκτες του άρθρου, η θετική στάση των φοιτητών Ιατρικής για την έννοια των Ασκληπιείων ως θεραπευτικών χώρων, αποτελεί ισχυρή ενθάρρυνση για περαιτέρω διερεύνηση αυτής της πηγής ιατρικής εμπειρίας και έμπνευσης ως εκπαιδευτικό εργαλείο και περιβάλλον.

Όπως αναφέρουν, μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να αξιολογήσουν τη μετατόπιση της άποψης που αυτή η γνώση μπορεί να προκαλέσει στον τρόπο σκέψης και πρακτικής της ιατρικής θεραπείας των γιατρών, καθώς και την επίδραση που μπορεί να έχει αυτή η αλλαγή στην ικανοποίηση και τη συνολική κατάσταση της υγείας των ασθενών τους.