K. Κούσουλας: Ο ''ψηφιακός δίδυμος αδελφός'' και τα εμβόλια κατά του καρκίνου

Ένα σκανάρισμα του ανθρώπινου σώματος από την κορυφή ως τα νύχια, δημιουργεί τον «ψηφιακό δίδυμο αδελφό» μας. Πάνω σε αυτόν αποτυπώνεται η πλήρης κλινική εικόνα του οργανισμού, αλλά και οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την πιθανή μελλοντική ανάπτυξη καρκίνου ή προβλημάτων σε πνεύμονες, συκώτι ή σε άλλα όργανα και ιστούς. Με βάση αυτή την εικόνα ο γιατρός παρεμβαίνει στοχευμένα, παρέχοντας εξατομικευμένη θεραπεία ή προληπτική αγωγή, καθώς και διατροφικές ή άλλες συμβουλές.

Είναι αυτό το μέλλον της ιατρικής; Ο καθηγητής Γενετικής Μηχανικής και επικεφαλής του Τμήματος Βιοτεχνολογίας και Μοριακής Ιατρικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα, Κωνσταντίνος (Gus) Κούσουλας, απαντά πως η συγκεκριμένη τεχνολογία είναι ήδη παρούσα και δεν θα αργήσει η εποχή που θα χρησιμοποιείται ευρέως.

Ο καθηγητής, ο οποίος βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη ως ομιλητής στο διεθνές πολυσυνέδριο NANOTEXNOLOGY 2022, που διοργανώνεται από το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ και τον σύνδεσμο HOPE-A, μίλησε στο iatronet.gr για τα επιτεύγματα της βιοπληροφορικής, αλλά και για το παρόν και το μέλλον της αντιμετώπισης του καρκίνου. Ο ίδιος συντονίζει μελέτη, που μέσα στα επόμενα 3 ως 4 χρόνια ευελπιστεί πως θα οδηγήσει σε θεραπευτικό εμβόλιο κατά του καρκίνου του στήθους, με φορέα έναν ερπητοϊό.

Ερπητοϊοί κατά καρκίνων

Σήμερα ήδη κυκλοφορεί στην αγορά ένα φαρμακευτικό προϊόν με ιό του έρπητα (το T-VEC της Amgen) που με τοπικό εμβολιασμό καταπολεμά ένα υπάρχον μελάνωμα, ενώ δημιουργεί και μια ανοσολογική κατάσταση που θα εξαλείψει και ένα άλλο μελάνωμα που θα δημιουργηθεί στο μέλλον σε άλλο σημείο του σώματος.

Η ερευνητική ομάδα του καθηγητή Κούσουλα προχωρά παραπέρα, με στόχο τη δημιουργία θεραπευτικό εμβολίου κατά άλλων μορφών καρκίνου, όπως του μαστού. «Βρίσκονται σε εξέλιξη στην Αγγλία κλινικές μελέτες φάσης ΙΙ, αρχικά για το εμβόλιο εναντίον του έρπητα, αλλά το ίδιο αυτό εμβόλιο, διαμέσου μιας εταιρείας που συνεργαζόμαστε, αμέσως μετά θα μπει σε πρώτο στάδιο μελέτης για εφαρμογή πάνω σε καρκίνο», λέει στο iatronet.gr και προσθέτει: «Πιστεύω ότι δεν θα πάμε σε μελανώματα, αλλά σε άλλες μορφές, περισσότερο για καρκίνο του στήθους. Στα επόμενα 1 με 2 χρόνια να έχουμε περάσει το 1ο και 2ο στάδιο κλινικών μελετών. Οπότε σε 3 χρόνια να είμαστε σε τρίτο στάδιο και να μπορεί να βγει στην αγορά τουλάχιστον σε 3-4 χρόνια το αργότερο. Δηλαδή γύρω στο 2026 με 2027. Θα λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο, με τοπικό εμβολιασμό, αλλά θα έχει κάποιες ιδιότητες πάρα πολύ ανώτερες από αυτό που υπάρχει στην αγορά».

Οι ερπητοϊοί είναι τα μόνα προϊόντα ιών που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη θεραπεία του καρκίνου. Όπως εξηγεί ο καθηγητής, αυτό γίνεται γιατί διαμέσου της μοριακής βιολογίας και της γενετικής μηχανικής «μπορούμε να τον μεταλλάξουμε με έναν τρόπο τελείως ακίνδυνο και να μπορεί να μεταφέρει κάποιο φορτίο το οποίο μας βοηθά ανοσολογικά».

Στην Ιαπωνία έχει πάρει άδεια ένας άλλος ερπητοϊός, το G2O7, για την εξάλειψη των καρκίνων του εγκεφάλου και ιδίως των πολύ επικίνδυνων γλοιωμάτων σε παιδιά από 10 ετών και πάνω.

Προληπτικό εμβόλιο για καρκίνο

Σε ό,τι αφορά τα προληπτικά εμβόλια κατά των καρκίνων, η προσπάθεια είναι τεράστια και πολύπλευρη, τόσο στην Αμερική όσο και σε άλλες ερευνητικές ομάδες ανά την υφήλιο. «Ξέρουμε διαμέσου της γενετικής μηχανικής και του διαβάσματος του γονιδιώματος ότι υπάρχουν μεταλλάξεις σε κάποιες πρωτεΐνες. Π.χ. στον καρκίνο του στήθους υπάρχουν δύο γονίδια, τα BRCA1 και BRCA2, τα οποία έχουν κάποιες αλλαγές στο αμινοξύ τους. Αν απομονώσουμε αυτά και ξέρουμε ποιες είναι οι διαφορετικές πρωτεΐνες, αυτές μετά μπορούμε να τις βάλουμε σε έναν φορέα, όπως είναι ο ερπητοϊός και να δημιουργηθεί ένα προληπτικό εμβόλιο εναντίον του καρκίνου του στήθους», σημειώνει ο κ. Κούσουλας και προσθέτει: «Δηλαδή, αν π.χ. γενετικά γνωρίζεις ότι η μητέρα σου ή η αδελφή σου έχουν BRCA1, έχει γίνει διάγνωση δική σου ότι έχεις αυτές τις μεταλλάξεις και πρέπει να αφαιρεθεί ο μαστός, αντί να αφαιρεθεί, μπορείς σε μια μικρή ηλικία να κάνεις κάποια εμβόλια εναντίον αυτού του είδους καρκίνου και να αποφύγεις κάποια χειρουργική επέμβαση στο μέλλον».

Ο ψηφιακός δίδυμος αδελφός

Ο καθηγητής στο Στάνφορντ, Μάικλ Σνάιντερ και η εταιρία του, Q Bio, είναι οι πρώτοι που παρέχουν τη δυνατότητα δημιουργίας του «digital twin», του ψηφιακού δίδυμου αδελφού ενός πολίτη. «Κάνει ένα σκανάρισμα από το κεφάλι μέχρι τα πόδια, διαβάζει το DNA και το RNA, μεταβολικά ό,τι υπάρχει, παίρνει όλες τις πληροφορίες από ανάλυση του αίματος, τα βάζει σε έναν ηλεκτρονικό εγκέφαλο με τεχνητή νοημοσύνη και βγαίνει ο digital twin, ο ψηφιακός δίδυμος του εαυτού μας. Βλέπει εκεί οποιοδήποτε πρόβλημα ή την προδιάθεση για οτιδήποτε. Βλέπει αν έχεις προδιάθεση για καρκίνο, αν θα έχεις πρόβλημα με τα πνευμόνια σου, ή με το ήπαρ και όλες τις μεταλλαγές», αναφέρει ο καθηγητής. Σήμερα η συγκεκριμένη εξέταση κοστίζει 3.400 δολάρια, αλλά προβλέπεται πως σύντομα θα μειωθεί το κόστος πολύ σημαντικά, με την εξάπλωσή του στην Αμερική, στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου.

Ο ψηφιακός δίδυμος, σύμφωνα με τον ίδιο, θα αποτελέσει οδηγό για την προσωπική, εξατομικευμένη ιατρική. «Όταν θα πηγαίνεις στον γιατρό θα έχεις ένα τσιπάκι μαζί σου, θα το βάζει στον υπολογιστή, θα βλέπει τον ψηφιακό σου δίδυμο εαυτό και θα ξέρει κάθε χρόνο τι έχει αλλάξει», τονίζει και καταλήγει: «Νομίζω ότι εδώ είναι το μέλλον της ιατρικής, γιατί ο καρκίνος ενός ανθρώπου είναι πολύ διαφορετικός από ό,τι σε άλλον. Το πρόβλημα που έχουμε σήμερα είναι πως τα φάρμακα χρησιμοποιούνται ευρέως για όλους και όχι ειδικά στον ασθενή. Όταν υπάρχει η εξατομικευμένη πληροφορία για τον κάθε άρρωστο, θα δημιουργηθεί ένας συνδυασμός φαρμάκων. Επίσης, θα μπορείς να παρεμβαίνεις όχι μόνο διαμέσου φαρμακευτικής αγωγής, αλλά και μέσω διατροφής, περιβάλλοντος κλπ».