Όρχεις: Συχνότερες παθήσεις και αντιμετώπιση

Οι όρχεις είναι 2 όργανα ωοειδούς σχήματος, που βρίσκονται εξωτερικά του σώματος στο όσχεο, έναν «σάκο» από δέρμα, και αποτελούν τους βασικούς γεννητικούς αδένες του άντρα.

Οι δύο όρχεις σπάνια βρίσκονται στο ίδιο ύψος και ακόμα πιο σπάνια έχουν ακριβώς το ίδιο μέγεθος.
Οι μικρές όμως αυτές διαφορές μεγέθους και θέσης μεταξύ των δύο όρχεων είναι στην πλειονότητά τους φυσιολογικές.

Τι γίνεται όμως όταν οι 2 όρχεις διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους; Όταν
ο ένας όρχις μεγαλώνει ή μικραίνει ή αλλάζει θέση; Ποιες καταστάσεις προκαλούν αυτές τις αλλαγές και πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν; Και, επιπλέον, πώς μπορείτε να βοηθήσετε τον εαυτό σας και τον ιατρό σας στην έγκαιρη διάγνωσή τους; Σε αυτά τα ερωτήματα δίνει απαντήσεις η κ. Ματίνα Βλάχου, MD FEBU, Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος,

Διευθύντρια Ουρολόγος στο Metropolitan Hospital.

Οι συχνότερες καταστάσεις που μπορεί να επηρεάσουν το μέγεθος, τη θέση και την κινητικότητα του όρχεως είναι:

• Η οξεία επιδιδυμίτιδα, η φλεγμονή δηλαδή της επιδιδυμίδας, ενός μικρού οργάνου που βρίσκεται μέσα στο όσχεο πίσω και πάνω αλλά σε επαφή με τους όρχεις. Η επιδιδυμίτιδα οδηγεί σε μια επώδυνη διόγκωση της περιοχής του όρχεως. Μπορεί να συνοδευτεί από ενοχλήματα κατά την ούρηση, ερυθρότητα του δέρματος πάνω από τον διογκωμένο όρχι και πυρετό. Μερικές φορές ο πόνος αντανακλά και χαμηλά στην κοιλιά. Συνήθως οφείλεται σε μικρόβιο ή κάκωση και απαιτεί φαρμακευτική αγωγή το ταχύτερο δυνατό.
• Αν παραμεληθεί μπορεί να δημιουργηθεί βαρύτερη φλεγμονή με αποστήματα, κατάσταση που χρειάζεται νοσοκομειακή αντιμετώπιση και συχνά επεμβατική θεραπεία. Ατελής θεραπεία της οξείας επιδιδυμίτιδας μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα ή σε χρόνια επιδιδυμίτιδα.
• Ο καρκίνος του όρχεως. Εμφανίζεται συχνότερα στις ηλικίες από 14-35 ετών περίπου. Είναι ένας καρκίνος της νεαρής ηλικίας με ποσοστά ίασης που φτάνουν το 90% αν ανευρεθεί στα αρχικά στάδια. Οι όρχεις είναι όργανα που βρίσκονται εξωτερικά στο σώμα και δίνουν τη δυνατότητα της επιμελούς ψηλάφησης. Για το λόγο αυτό θα πρέπει οι άντρες όλων των ηλικιών να προβαίνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε αυτοεξέταση των όρχεων και όποτε προσέξουν οτιδήποτε ασυνήθιστο να προσέλθουν στον ουρολόγο προκειμένου να αξιολογηθεί το εύρημά τους.
• Η υδροκήλη, που αφορά στη συγκέντρωση υγρού ανάμεσα στα περιβλήματα του όρχεως και οι κύστεις της επιδιδυμίδας (αμφότερες καλοήθεις καταστάσεις). Εκδηλώνονται ως σταδιακή και ανώδυνη αύξηση του μεγέθους του ημιοσχέου. Διορθώνονται με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο, συνήθως με παραμονή λίγων ωρών στο νοσοκομείο. Στην περίπτωση που οι βλάβες αυτές είναι μικρού μεγέθους και δεν επηρεάζουν τη βιωσιμότητα του όρχεως, μπορούν να παρακολουθούνται.
• Η συστροφή του όρχεως, μια επείγουσα κατάσταση κατά την οποία ο όρχις περιστρέφεται γύρω από τον μίσχο του, ισχαιμεί και σταδιακά διογκώνεται. Συνοδεύεται από έντονο πόνο και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση για να μη νεκρωθεί ο όρχις. Η συστροφή του όρχεως μπορεί να είναι τέλεια ή ατελής. Και στις δύο περιπτώσεις ο όρχις αλλάζει και τη θέση του, οπότε εντοπίζεται σε υψηλότερο σημείο από το συνηθισμένο, ενώ συχνά αποκτά και οριζόντιο προσανατολισμό.
• Η κιρσοκήλη. Είναι η φλεβική ανεπάρκεια της σπερματικής φλέβας, που χαρακτηρίζεται από την παρουσία κιρσών (διατεταμένων φλεβιδίων) γύρω από τον όρχι. Αρχικά, μπορεί να προκαλέσει την αίσθηση αύξησης του μεγέθους του ημιοσχέου, αργότερα όμως, και ειδικά σε προχωρημένες περιπτώσεις, ο όρχις καταπονείται και ατροφεί με αποτέλεσμα να αποκτά μικρότερο μέγεθος. Η κιρσοκήλη πρέπει να αξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να αποκατασταθεί όταν απαιτηθεί, αφού μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα και τελικά σε ατροφία του όρχεως. Αντιμετωπίζεται συνήθως με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο (μικροχειρουργική αφαίρεση), που δεν απαιτεί διανυκτέρευση στο νοσοκομείο.

Οι τραυματισμοί των όρχεων και έμφρακτα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η υποξία που αναπτύσσεται οδηγεί σε ατροφία τμήμα του όρχεως με αποτέλεσμα τη μείωση του μεγέθους του.

Ο ανελκόμενος όρχις. Πρόκειται για την περίπτωση που ο όρχις μετακινείται, για διάφορους λόγους, μεταξύ της φυσιολογικής θέσης του εντός του οσχέου και του βουβωνικού πόρου. Ενδεχομένως οφείλεται σε αυξημένο αντανακλαστικό του κρεμαστήρα μυός, και μειώνεται µε την αύξηση της τεστοστερόνης.

Η μετακίνηση αυτή προκαλεί 2 κινδύνους: την αυξημένη πιθανότητα συστροφής και καθήλωσης του όρχεως σε κάποιο σημείο της διαδρομής-κίνησης και τη διαταραχή του μικροπεριβάλλοντος που είναι σημαντικό για την ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων.

Περιπτώσεις με έντονη συμπτωματολογία και επεισόδια ατελών συστροφών αντιμετωπίζονται με καθήλωση του όρχεως εντός του οσχέου. Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική που απαιτεί νοσηλεία λίγων ωρών και σύντομη αποθεραπεία.

«Οι περισσότερες μεταβολές της θέσης και του μεγέθους των όρχεων μπορούν να εντοπισθούν σχετικά εύκολα από τον ίδιο τον ασθενή, μέσω της τακτικής αυτοεξέτασης. Η επαγρύπνηση και η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπουν την ίαση ακόμα και περίπλοκων καταστάσεων όπως ο καρκίνος του όρχεως ή αποτρέπουν δυσμενείς εξελίξεις όπως η υπογονιμότητα.

Τα εξελιγμένα χειρουργικά μικροσκόπια, οι πηγές ραδιοσυχνοτήτων και η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επιτρέπουν την έγκαιρη και αποτελεσματική χειρουργική θεραπεία, όπου απαιτείται. Η αυτοεξέταση είναι εύκολη, είναι καλό να πραγματοποιείται τουλάχιστον μία φορά το μήνα και να αξιολογείται ουρολογικά», καταλήγει η κ. Βλάχου.