Παιδιά: Διακοπές και υποχρεώσεις δεν πάνε μαζί

Το καλοκαίρι είναι η αγαπημένη εποχή των παιδιών, δεδομένου ότι “απελευθερώνονται” από το άγχος και την πίεση του -υπερφορτωμένου στις μέρες μας- προγράμματος του χειμώνα.

Οι διακοπές ισοδυναμούν με ξεκούραση, παιχνίδι και ανεμελιά και αποτελούν απαραίτητο συστατικό μιας υγιούς παιδικής ζωής! Γι’ αυτό και επιβάλλεται οι υποχρεώσεις να μπαίνουν σε… αναμονή, μέχρι να κληθούν τα παιδιά να επανέλθουν στις σχολικές αίθουσες. Όμως, ορισμένοι γονείς επιλέγουν μία διαφορετική “τακτική”, με δυσάρεστες βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες συνέπειες για τα παιδιά τους.

«Οι διακοπές είναι μία ιδιαίτερα σημαντική συνθήκη για τη λειτουργικότητα των παιδιών, καθώς τα βοηθούν να χαλαρώσουν, να ξεκουραστούν και να μαζέψουν ενέργεια, ούτως ώστε να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του χειμώνα.

Παράλληλα, συμβάλλουν στην υγιή ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη, διαμορφώνοντας το κατάλληλο έδαφος για κοινωνικοποίηση και ανεξαρτητοποίηση», αναφέρει η Παιδοψυχίατρος - Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Φρίντα Κωνσταντοπούλου. Και εξηγεί:

«Οι παραδοσιακές διακοπές με τους παππούδες και τις γιαγιάδες στο χωριό, η παρέα με τα άλλα παιδιά στην πλατεία, δημιουργούν υπέροχες αναμνήσεις και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Το ίδιο ισχύει και για τις κατασκηνώσεις, στις οποίες μαθαίνουν επιπλέον να είναι ανεξάρτητα. Η επαφή με τη φύση και τα ζώα είναι, επίσης, καθοριστικής σημασίας».  

Όμως, για να αποκομίσουν όλα αυτά τα οφέλη τα παιδιά, οι διακοπές πρέπει να είναι διακοπές!

Η παύση από το σχολείο, από τις δραστηριότητες και από την καθημερινότητα του χειμώνα είναι απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου οι διακοπές να… επιτελέσουν το έργο τους και οι γονείς καλούνται να επιτρέψουν στα παιδιά να ικανοποιήσουν αυτήν την ανάγκη τους, χωρίς να τα φορτώνουν με καθήκοντα, εν μέσω θερινής περιόδου. 

«Το καλοκαίρι τα παιδιά πρέπει να απέχουν από οποιαδήποτε υποχρέωση, όπως μαθήματα και άλλες “χειμωνιάτικες” δραστηριότητες. Εκτός, βέβαια, εάν πρόκειται για εφήβους που προετοιμάζονται για εξετάσεις. Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση, είναι αναγκαίο να υπάρξει ένα διάστημα χαλάρωσης, καθώς από το Σεπτέμβριο θα κληθούν να αντεπεξέλθουν σε ένα βαρύ πρόγραμμα», τονίζει η κ. Κωνσταντοπούλου.

Το πρόγραμμα των διακοπών

Παρότι το διάλειμμα από τις υποχρεώσεις είναι απαραίτητο, τα άκρα παραμένουν «επικίνδυνη ζώνη» στην ανατροφή των παιδιών. Μία ασύδοτη καθημερινότητα, χωρίς καμία ρουτίνα, θα φέρει το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να μπει και ένα «πρόγραμμα διακοπών».

«Ακούγεται παράδοξο, αλλά δεν είναι. Δεν χρειάζεται να είναι ένα πολύ αυστηρό πρόγραμμα. Αρκεί να υπάρχει μία ρουτίνα. Έτσι αποτρέπεται η ασυδοσία, η οποία -κυρίως στην εφηβική ηλικία- σχετίζεται με πολύωρη επαφή με τις οθόνες και το διαδίκτυο. Πολλές φορές, οι έφηβοι ξεχνιούνται και περνούν όλη την ημέρα τους με το κινητό, ενώ όταν δεν υπάρχει πρόγραμμα μπορεί να το κάνουν και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Μία τέτοια συμπεριφορά όχι μόνο δεν είναι χαλάρωση, αλλά προκαλεί υπερένταση, αϋπνία, κούραση και συχνά επιθετικότητα», εξηγεί η ειδικός.

Εναλλακτικές διαδικασίες μάθησης

Για τους γονείς που ανησυχούν για την πρόοδο των παιδιών τους, το καλοκαίρι προσφέρεται για εναλλακτικές και πιο ενδιαφέρουσες διαδικασίες μάθησης, οι οποίες μπορούν να παρέχουν ουσιαστικές γνώσεις στα παιδιά, χωρίς να υπερισχύει ο σκοπός της εκπαίδευσης, αλλά της ευρύτερης παιδείας.

«Οι γονείς μπορούν να μάθουν στα παιδιά τους πράγματα μέσα από τη συμμετοχή τους σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Το καλοκαίρι υπάρχουν πολλά πολιτιστικά δρώμενα. Για παράδειγμα, μπορούν να παρακολουθήσουν με τα παιδιά μία αρχαία παράσταση και με αφορμή αυτό, να συζητήσουν για τους αρχαίους συγγραφείς. Ή να διαβάσουν εκ των προτέρων την πλοκή της παράστασης, που πρόκειται να παρακολουθήσουν. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος μάθησης, που προάγει την παιδεία μέσα από μία πιο ενδιαφέρουσα και δημιουργική διαδικασία και όχι μέσω “στεγνής” εκπαίδευσης. Μπορούν, επίσης, να μάθουν να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους μέσα από το εκπαιδευτικό παιχνίδι», αναφέρει η κ. Κωνσταντοπούλου.

Και σε αυτήν την περίπτωση, όμως, απαιτείται μέτρο. Το ελεύθερο και ανέμελο παιχνίδι είναι αναγκαίο για την ψυχική υγεία και ευεξία των παιδιών και αναφαίρετο δικαίωμά τους. Η κοινωνική εκπαίδευση και η διασκέδαση αποτελούν πολύ πιο σημαντικά εφόδια για την ισορροπία ενός παιδιού.

«Οι εκπαιδευτικές - ψυχαγωγικές δραστηριότητες είναι εποικοδομητικές, αλλά δεν πρέπει να γίνουν αυτοσκοπός. Χρειάζεται ένα μέτρο σε όλα: εκπαίδευση, χαλάρωση, ανέμελο παιχνίδι και προφανώς και … κινητό», επισημαίνει η ειδικός.

Ο κίνδυνος της… επανάστασης

Ορμώμενοι από την αγωνία τους για το μέλλον των παιδιών τους ή ακόμα και από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, πολλοί γονείς δεν αφήνουν τα παιδιά να χαλαρώσουν ούτε κατά την περίοδο των διακοπών. Όταν, όμως, τα παιδιά πιέζονται χειμώνα-καλοκαίρι, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι καταστροφικό.

«Τα παιδιά που πιέζονται από μικρά και δεν τους επιτρέπεται να χαλαρώσουν, κάποια στιγμή θα αντιδράσουν και στους γονείς αλλά και στις υποχρεώσεις. Η αντίδραση των παιδιών σε όλα τα “πρέπει” είναι κάτι που το βλέπουμε συχνά τα τελευταία χρόνια, ειδικά όταν υπάρχει μία ευαλωτότητα σε τέτοιου είδους συμπεριφορά. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί επιβαρύνονται με “καθήκοντα” που πρέπει να φέρουν εις πέρας, χωρίς να τους έχει γίνει κατανοητός ο λόγος για τον οποίον πρέπει να το κάνουν. Κάποια στιγμή, λοιπόν, θα σταματήσουν να κάνουν οτιδήποτε πρέπει και τα πιέζει», εξηγεί η κ. Κωνσταντοπούλου, υπογραμμίζοντας ότι μια τέτοια αντίδραση συνεπάγεται μεγάλο κόστος για την προσωπική τους ανάπτυξη αλλά και για την κοινωνική ευημερία, καθώς τα παιδιά μας θα αποτελέσουν τον μελλοντικό κοινωνικό ιστό.