Η πρώτη εμπειρία του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο και η αντιμετώπιση από τους γονείς

*Γράφει η Αποστολία Ντέκοβα

Ο Σεπτέμβριος έχει κάνει την είσοδο του και τα παιδιά χρειάζεται να αποχαιρετήσουν  το ξέγνοιαστο  καλοκαίρι  και να  μεταβούν  στους εντατικούς  και μονότονους ρυθμούς  της καθημερινότητας. Όμως η  φετινή χρονιά για κάποια παιδιά θα είναι διαφορετική καθώς  θα εισέλθουν για πρώτη φορά είτε σε παιδικό σταθμό είτε σε σχολικό πλαίσιο.

Παρόλο που αποτελεί ένα χαρμόσυνο γεγονός συχνά αντιμετωπίζεται με  αγωνία, φόβο και  άγχος. Τα συναισθήματα αυτά είναι αμφίδρομα και  εμφανίζονται με διαφορετική  ένταση  τόσο  στο παιδί όσο και στους γονείς. Το παιδί καλείται για πρώτη φορά να απομακρυνθεί από την  οικογενειακή  θαλπωρή και  ασφάλεια  και να ανταπεξέλθει μόνο του σε νέες πρωτόγνωρες καταστάσεις.

Από την άλλη πλευρά,  οι γονείς βιώνουν άλλου είδους ανησυχίες, αν το παιδί θα λάβει επαρκή φροντίδα  και προσοχή στο σχολικό πλαίσιο, αν θα μπορέσει να  αντιμετωπίσει με επιτυχία τις νέες προκλήσεις  και παράλληλα έρχονται σε επαφή με τις δικές τους πρώιμες εμπειρίες αποχωρισμού.

Οι πρώτες ημέρες  συνήθως είναι  συναισθηματικά φορτισμένες  όμως αυτό  αποτελεί ένα  φυσιολογικό και σύνηθες  φαινόμενο  καθώς οι  καινούριες εμπειρίες  χρειάζεται να χρόνο να επεξεργαστούν  και να  πλαισιωθούν. Η άμεση προσαρμογή του παιδιού στο  σχολικό  πλαίσιο εξαρτάται από την προσωπικότητα του παιδιού, τη σωματική και ψυχική του υγεία, την κοινωνικότητα του και φυσικά από  τη στάση του οικογενειακού του περιβάλλοντος.

Συνήθεις αντιδράσεις που δύναται να εμφανίσει το παιδί κατά την προσαρμογή του  είναι: άρνηση, άγχος αποχωρισμού, έντονο κλάμα, ντροπαλότητα, σωματικές ενοχλήσεις (κοιλιακό άλγος, πόνους στο στομάχι, πονοκεφάλους, εμετούς κ.α) επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες, διαταραχές στη διατροφή του, παλινδρόμηση σε προηγούμενες συνήθειες όπως ενούρηση, εγκόπριση, τικ κ.α.

Τα  παραπάνω συμπτώματα  στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν με το πέρασμα του χρόνου, όταν το παιδί έχει προσαρμοστεί ικανοποιητικά στο νέο περιβάλλον.  

 Συμβουλές προς τους γονείς

  Πριν το παιδί πάει στο σχολικό πλαίσιο

• Επίσκεψη του παιδιού  στο σχολικό περιβάλλον πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς προκειμένου  να γνωρίσει και  να έρθει σε επαφή με  το νέο πλαίσιο. Αυτό δρα καταπραϋντικά για εκείνο  καθώς αποτελεί μια ασφαλή συνθήκη, έχοντας δίπλα του τον γονιό του.
• Ανάγνωση βιβλίων  και ιστοριών σε σχέση με το συγκεκριμένο ζήτημα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία το παιδί  έρχεται σε επαφή με τα συναισθήματα του και επιπρόσθετα κατευνάζει  τις ανησυχίες του και τους φόβους του.
• Συζήτηση του γονιού με το παιδί  εκφράζοντας τις δικές του εμπειρίες αποχωρισμού, ακόμα και αν εκείνες ήταν τραυματικές. Αυτό είναι  μια υποστηρικτική διαδικασία καθώς  ενδυναμώνει τη μεταξύ τους σχέση και παράλληλα  ο γονιός αποτελεί θετικό πρότυπο μίμησης για το παιδί.
• Επικέντρωση στις θετικές πλευρές της έναρξης της σχολικής ζωής όπως: γνωριμία με νέα πρόσωπα , φιλίες, δραστηριότητες, εκδρομές  κ.α
• Η αγορά σχολικών ειδών μπορεί  να  γίνει μια χαρούμενη και διασκεδαστική εμπειρία. Το παιδί  μπορεί να επιλέξει την σχολική του τσάντα  καθώς και τα υπόλοιπα είδη που είναι απαραίτητα για το σχολικό πλαίσιο. Αυτή η διαδικασία βοηθά το παιδί να αισθανθεί πιο  υπεύθυνο, πιο ανεξάρτητο.

Τις πρώτες μέρες …

Ο πρωινός αποχαιρετισμός θα πρέπει να είναι ζεστός, τρυφερός, ευχάριστος απαλλαγμένος από ενοχές ακόμα και αν το παιδί αντιδρά έντονα.  Οι αντιδράσεις χρειάζεται να διαχειριστούν με  αποφασιστικότητα και σταθερότητα αποφεύγοντας τον πειρασμό  να παραμείνει το παιδί στο σπίτι.

• Η  πιθανή εμφάνιση  σωματικών ενοχλήσεων  κατά την προσαρμογή του χρειάζεται να  αντιμετωπίζεται με επιείκεια και ενσυναίσθηση  προκείμενου το παιδί να αισθανθεί έναν ασφαλή χώρο για να επεξεργαστεί το φόβο και τα αρνητικά του συναισθήματα.
• Εμπιστοσύνη στις ικανότητες  και στις δεξιότητες παιδιού ακόμη και αν τις πρώτες μέρες αντιμετωπίζει δυσκολίες στην προσαρμογή του .
• Η επιστροφή από το σχολείο  να αντιμετωπίζεται χαρούμενη διάθεση και να εκφράζεται σε λεκτικό και μη λεκτικό επίπεδο (φιλιά, χάδια, χαμόγελο κ.α).  
• Η συχνή  επαφή με τον  εκπαιδευτικό είναι ζωτικής σημασίας  καθώς ο  γονιός μπορεί να  ενημερώνεται για την καθημερινή εξέλιξη του παιδιού ή για τυχόν προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει και παράλληλα ενισχύει την αίσθηση ασφάλειας του παιδιού προς τον εκπαιδευτικό και το σχολικό πλαίσιο.
• Αν για κάποιο λόγο ο γονιός δεν είναι ευχαριστημένος με το δάσκαλο δεν θα πρέπει να εκφράσει τη δυσαρέσκεια του μπροστά στο παιδί . Αυτή η αρνητική προδιάθεση θα επηρεάσει και το παιδί και θα δυσκολέψει σε μεγαλύτερο βαθμό την προσαρμογή του.

Πηγές:
*Η Αποστολία Ντέκοβα είναι κλινική ψυχολόγος ΜSc: συμβουλευτική και τον επαγγελματικό προσανατολισμό - Συστημική, οικογενειακή θεραπεύτρια