Μ. Κουκουράκης: Πώς θα κόψουμε την "τροφή" των καρκινικών κυττάρων

Ο καθηγητής ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Μιχαήλ Κουκουράκης (φωτογραφία), ανήκει στους 25 επιστήμονες του ακριτικού πανεπιστημίου που συμπεριλήφθηκαν στις λίστες του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ με τους σημαντικούς ερευνητές διεθνώς. Η αξιολόγηση γίνεται με βάση πολλαπλά κριτήρια, όπως οι ερεροαναφορές, ο αντίκτυπος και η επιρροή των δημοσιεύσεων, τόσο σε μια συγκεκριμένη χρονιά, όσο και στο σύνολο της ερευνητικής του διαδρομής.

Μιλώντας στο iatronet.gr ο κ. Κουκουράκης αναφέρεται στο ερευνητικό έργο της ομάδας του, που συμβάλλει στη διεθνή προσπάθεια για την αντιμετώπιση του καρκίνου και αποτέλεσε το "διαβατήριο" για την είσοδό του στις λίστες.

Η παρέμβαση στον μεταβολισμό των καρκινικών κυττάρων έχει στόχο να τα εξουδετερώσει στερώντας τους το "φαγητό", με πολύ ενθαρρυντικές πρώτες ενδείξεις στις κλινικές δοκιμές. Παράλληλα, ο συνδυασμός ανοσοθεραπείας και ακτινοθεραπείας υπόσχεται ιασιμότητα και παράταση της ζωής σε επίπεδα που δεν μπορούμε να φανταστούμε σήμερα, όπως επισημαίνει.

Κάνοντας τα καρκινικά κύτταρα να "πεινάσουν"

Ένα από τα αντικείμενα στα οποία εργάζεται η ερευνητική ομάδα είναι η αγγειογέννεση και ο μεταβολισμός των καρκινικών κυττάρων, αναζητώντας τρόπους ώστε να τους στερήσουν τη μεταβολική ενέργεια να τα νεκρώσουν.

"Τα καρκινικά κύτταρα είναι αναερόβιες μορφές ζωής, δηλαδή δεν έχουν πολύ ανάγκη το οξυγόνο, έχουν πιο πολύ ανάγκη τη γλυκόζη, την οποία μεταβολίζουν με άλλους τρόπους. Παρεμβαίνοντας σε αυτούς, μπορούμε να αυξήσουμε την πιθανότητα ίασης, στερώντας τους το φαγητό", εξηγεί ο κ. Κουκουράκης και προσθέτει: "Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους ώστε να μπορέσουμε να εμποδίσουμε, εκλεκτικά μέσα στο καρκινικό κύτταρο, τη δυνατότητα να μεταβολίζει τη γλυκόζη. Θεωρώ ότι έχουμε κάνει πολλά βήματα, γι’αυτό έγινε και αυτή η διεθνής αναγνώριση".

Η παρέμβαση γίνεται με νέα φάρμακα και βιολογικούς παράγοντες, ορισμένα από τα οποία δοκιμάζονται πλέον κλινικά, σε ασθενείς, παράλληλα με την ακτινοθεραπεία. "Οι πρώτες ενδείξεις είναι πολύ ενθαρρυντικές. Περιμένουμε αποτελέσματα μέσα την επόμενη πενταετία, ώστε αυτά τα φάρμακα να καθιερωθούν στην κλινική πράξη", αναφέρει και προσθέτει: "Σε πολλά είδη καρκίνου, όπως του προστάτη, του λάρυγγα, ή σε γυναικολογικούς καρκίνους, όταν είναι σε πρώιμα στάδια έχουμε υψηλή ιασιμότητα άνω του 80%, χωρίς χειρουργείο, μόνο με ακτινοθεραπεία. Αν όμως ο όγκος είναι πιο μεγάλος, η ακτινοθεραπεία μπορεί να κάνει καλά μόνο τους μισούς από αυτούς τους ασθενείς. Το να παρέμβουμε στον τρόπο του μεταβολισμού του καρκινικού κυττάρου κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας, μπορεί να μας βοηθήσει αυτό το 40% - 50% να το κάνουμε 60%, 70%, 80%".

Ανοσοθεραπεία και ακτινοθεραπεία

Ένα άλλο αντικείμενο διεθνούς έρευνας, στο οποίο έχει συμβάλλει η ομάδα του ΔΠΘ είναι αυτό της ανοσολογίας του καρκίνου.

"Η ανοσοθεραπεία έχει εγκαθιδρυθεί τα τελευταία 5 χρόνια στον χώρο της ογκολογίας, είτε μαζί με χημειοθεραπεία, είτε μαζί με ακτινοθεραπεία, είτε κι από μόνη της, και έχει σημαντικά αλλάξει τα ποσοστά επιβίωσης των συνανθρώπων μας που πάσχουν από καρκίνο", αναφέρει ο κ. Κουκουράκης, υπογραμμίζοντας πως ακόμα και στον καρκίνο του πνεύμονα, που σε προχωρημένο στάδιο θεωρείται ανίατη νόσος, ένας στους τέσσερις μπορεί να ιαθεί.

"Επειδή η ακτινοθεραπεία είναι μια μέθοδος που μπορεί να ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα για να επιτεθεί στον καρκίνο (το φαινόμενο λέγεται ακτινο-ανοσοποίηση), το να μπορέσουμε παράλληλα να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό σύστημα μαζί με την ακτινοθεραπεία μπορεί να μας οδηγήσει σε απίστευτα καλά αποτελέσματα και ιασιμότητες που ούτε μπορούμε να τις φανταστούμε σήμερα", επισημαίνει, για να προσθέσει: "Τα τελευταία 2 χρόνια, μετά από αρκετή έρευνα, έχουμε καταλήξει σε συμπεράσματα σε μεγάλες σειρές ασθενών, που δείχνουν ότι η επιβίωση ασθενών που δεν περιμέναμε να ζήσουν πάνω από μερικούς μήνες μπορεί να επεκταθεί σε πολλά έτη".

Μεγαλύτερο παράσημο η ευγνωμοσύνη του ασθενή

Αναφερόμενος στη διάκριση, ο καθηγητής σημειώνει πως αναδεικνύει την δυνατότητα ενός ακριτικού πανεπιστημίου να συμβάλει στην διεθνή έρευνα. Η ερευνητική του ομάδα εργάζεται παράλληλα με το ογκολογικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης τα τελευταία 25 χρόνια.

Σε ό,τι αφορά τον ίδιο προσωπικά, σημειώνει πως "το μεγαλύτερο παράσημο που θα μπορούσα να έχω στη ζωή μου είναι να βλέπω τον ασθενή μου να με κοιτάει στα μάτια και να εκπέμπει ευγνωμοσύνη. Αυτό για μένα είναι εκατό φορές πιο σημαντικό από το να είμαι σε μια λίστα".

Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη προσπάθεια για την δημιουργία ερευνητικών υποδομών ιατρικής και μοριακής βιολογίας στην Αλεξανδρούπολη. "Το κόστος είναι μηδαμινό, της τάξης των 10 εκατομμυρίων, για να κάνουμε ερευνητικές υποδομές που δεν θα έχουν τίποτα να ζηλέψουν από κανένα άλλο κέντρο», λέει και καταλήγει: "Αυτό θα προσελκύσει επιστήμονες από Ελλάδα και εξωτερικό, θα φέρει χρηματοδότηση από φαρμακευτικές εταιρίες για περισσότερη έρευνα και νέα φάρμακα. Αντί να έχουμε σε αυτή τη λίστα δέκα επιστήμονες από την Ιατρική, σε πέντε χρόνια μπορούμε να έχουμε 100".