Πώς επηρεάζουν οι παθήσεις του θυρεοειδούς το δέρμα

Ο θυρεοειδής παράγει ορμόνες, οι οποίες ρυθμίζουν βασικές λειτουργίες του οργανισμού, όπως η αναπνοή, η πέψη, η σωματική θερμοκρασία και ο καρδιακός παλμός. Οι ορμόνες αυτές, όμως, υποστηρίζουν και τη λειτουργία του δέρματος, με αποτέλεσμα συχνά να αποτελεί αυτό το πρώτο τμήμα του σώματος όπου γίνεται εμφανής η διαταραχή των επιπέδων τους. 

Είναι ένας αδένας με σχήμα σαν πεταλούδα που βρίσκεται στο λαιμό. Η υπερλειτουργία και η υπολειτουργία του είναι αρκετά συχνές. Υπολογίζεται ότι στις ηλικίες άνω των 12 ετών ένα άτομο στα 100 έχει υπερθυρεοειδισμό και πέντε στα 100 έχουν υποθυρεοειδισμό.

«Οι δερματικές εκδηλώσεις της δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα εξαρτώνται από το είδος της θυρεοειδοπάθειας», αναφέρει ο Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος δρ Μάρκος Μιχελάκης, από τον ΕΔΟΕΑΠ. «Σε αδρές γραμμές μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες: α) Σε εκείνες που οφείλονται στην απευθείας επίδραση των θυρεοειδικών ορμονών στο δέρμα και τα εξαρτήματά του (μαλλιά, νύχια), β) σε εκείνες που οφείλονται στις επιδράσεις των ορμονών σε μη-δερματικούς ιστούς (π.χ. στα νεύρα) και γ) στις αυτοάνοσες δερματικές εκδηλώσεις, οι οποίες σχετίζονται με τις αυτοάνοσεςθυρεοειδοπάθειες».

Οι πιο συχνές δερματικές εκδηλώσεις του υπερθυρεοειδισμού είναι το ζεστό, υγρό και απαλό δέρμα (σαν του μωρού). Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη, το 85% των πασχόντων από τη νόσο εκδηλώνουν αυτό το σύμπτωμα. Η αυξημένη θερμότητα εκδηλώνεται ως συνέπεια της αυξημένης ροής αίματος στο δέρμα και της περιφερειακής αγγειοδιαστολής, που προκαλούν επίσης κοκκίνισμα του δέρματος στο πρόσωπο, στους αγκώνες και στις παλάμες.

Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει και άλλα συμπτώματα. Τα μαλλιά, π.χ., γίνονται λεπτά και μαλακά. Μερικές φορές παρατηρείται διάχυτη απώλειά τους (αλωπεκία) ή ακόμα και πρόωρο γκριζάρισμα. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να ιδρώνουν πολύ (υπεριδρωσία), να παρουσιάσουν γενικευμένη ή τοπική υπερμελάγχρωση (σκουραίνει το δέρμα, π.χ. στις πτυχές του δέρματος στα δάκτυλα) ή να εκδηλώσουν λευκό αποχρωματισμό των νυχιών που μπορεί να είναι ένδειξη ονυχόλυσης (τα νύχια «ξεκολλούν» από τη βάση τους).

Άλλες πιθανές εκδηλώσεις του υπερθυρεοειδισμού στο δέρμα είναι η τελαγγειεκτασία (γίνονται εμφανή, λόγω διαρροής του αίματος, τα λεπτά αιμοφόρα αγγεία στο πρόσωπο, τον λαιμό, τον θώρακα κ.λπ., δημιουργώντας σχέδια σαν τον ιστό της αράχνης) και κόκκινα-καφέ οζίδια ευαίσθητα στην αφή που αναπτύσσονται στην κνήμη, στις γάμπες και στους άκρους πόδες.  

Ειδικά στους ασθενείς με υπερθυρεοειδισμό λόγω νόσου Graves μπορεί να παρατηρηθεί προκνημιαίο μυξοίδημα. Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από πάχυνση και ερυθρότητα του δέρματος στις κνήμες, που μερικές φορές είναι επώδυνη. Υπολογίζεται ότι το εκδηλώνει λιγότερο από το 5% των ασθενών, μέσα σε δύο χρόνια από τη διάγνωση της νόσου.

Αντίστοιχα, ο υποθυρεοειδισμός προκαλεί αλλαγές στο δέρμα, όπως πάχυνση, υπερκεράτωση, διάχυτη απώλεια του τριχωτού της κεφαλής και ατροφία των νυχιών. Επιπλέον, το δέρμα είναι ψυχρό, ωχρό, ρυτιδωμένο και με έντονη ξηρότητα.

Στην πραγματικότητα, το τραχύ, σκληρό και ξηρό δέρμα είναι η πιο συχνή δερματική εκδήλωση του υποθυρεοειδισμού. Μελέτες έχουν δείξει ότι το εκδηλώνουν οι περισσότεροι πάσχοντες (π.χ. περισσότερο από το 70% των ασθενών με θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η οποία είναι η συχνότερη αιτία υπολειτουργίας του θυρεοειδούς).

Η έντονη ξηρότητα συχνά οφείλεται σε μειωμένη εφίδρωση ή και στην πλήρη απουσία της. Σε μερικές περιπτώσεις η συνέπεια είναι πάχυνση στο δέρμα των παλαμών και των πελμάτων (η κατάσταση λέγεται κερατόδερμα) ή δημιουργία ενός «δικτύου» λεπτών γραμμών στην επιδερμίδα που θυμίζουν κρύσταλλο ραγισμένο σε πολλά σημεία (έκζεμα craquelé). Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς, εξάλλου, εκδηλώνουν ξηρότητα και στους βλεννογόνους (π.χ. στο στόμα ή στα μάτια).

Άλλες εκδηλώσεις του υποθυρεοειδισμού στο δέρμα είναι ο κίτρινος αποχρωματισμός στις παλάμες και στα πέλματα (καροτιναιμία), η ψυχρότητα στο δέρμα των άκρων (οφείλεται στην συστολή των αγγείων του δέρματος) και η μαδάρωση (απώλεια των φρυδιών στο εξωτερικό άκρο τους).

Τα μαλλιά και τα νύχια επίσης επηρεάζονται. Τα μαλλιά αναπτύσσονται με αργό ρυθμό, γίνονται εύθραυστα και τραχιά, ενώ μπορεί να πέφτουν. Συχνά μειώνεται και η τριχοφυΐα στο υπόλοιπο σώμα. Τα δε νύχια αναπτύσσονται με αργό ρυθμό, ενώ γίνονται λεπτά, τραχιά και εύθραυστα.

Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί, τέλος, να επιβραδύνει την επούλωση των πληγών και να προκαλέσει μυξοίδημα, δηλαδή οίδημα (διόγκωση) σε ορισμένα σημεία του δέρματος από συσσώρευση ουσιών γύρω από τους θυλάκους των τριχών και τα δερματικά αγγεία.

«Με τον όρο μυξοίδημα περιγράφεται και ο σοβαρός υποθυρεοειδισμός που μπορεί να οδηγήσει σε κώμα και να απειλήσει τη ζωή, αλλά είναι διαφορετικός από τις δερματικές εκδηλώσεις της νόσου», διευκρινίζει ο κ. Μιχελάκης.

Και καταλήγει: «Οι παραπάνω είναι μερικές μόνο από τις δερματικές εκδηλώσεις που προκαλούν οι παθήσεις του θυρεοειδούς. Μπορεί να παρατηρηθούν και άλλες, όπως πρήξιμο στο πρόσωπο (κυρίως γύρω από τα βλέφαρα, τα χείλη και τη γλώσσα), διεύρυνση της μύτης, διόγκωση του λαιμού, προεκβολή των ματιών (εξόφθαλμος), εξανθήματα (κυρίως στις πτυχές του δέρματος), "κοκκινίλες" στο δέρμα που υποχωρούν και ύστερα υποτροπιάζουν, κνησμός (φαγούρα) δίχως προφανή αιτία κ.λπ. Όποιος έχει τέτοιου είδους συμπτώματα, πρέπει να συμβουλεύεται τον ιατρό του. Δεν σημαίνει πως οπωσδήποτε έχει κάποια θυρεοειδοπάθεια, αλλά αν πάσχει, καλό είναι να το μάθει εγκαίρως».