Η επίπτωση των σεισμών στη Δημόσια Υγεία - Τι δείχνει ελληνική μελέτη που δημοσιεύτηκε χθες

Αποκαλυπτικά δεδομένα για την επίπτωση των σεισμών στη Δημόσια Υγεία, φέρνει στο φως μελέτη Ελλήνων επιστημόνων, η οποία δημοσιεύτηκε (τυχαία) μία μέρα μετά τον καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία και τη Συρία.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Microorganisms και υπογράφεται από τους συνεργάτες του Πανεπιστημίου της Αθήνας Μαρία Μαρούλη και Σπύρο Μαρούλη και τους καθηγητές Ευθύμιο Λέκκα (Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας) και Αθανάσιο Τσακρή (Μικροβιολογίας).

Σχολιάζοντας το περιεχόμενο του άρθρου, ο κ. Τσακρής σημειώνει πως οι φυσικές καταστροφές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τους βιολογικούς κινδύνους και πως οι σεισμοί ευνοούν την εμφάνιση μολυσματικών νόσων και επιδημιών. Το μέγεθος της απειλής εξαρτάται από το μέγεθος και την ένταση κάθε σεισμού, την έκταση των σεισμόπληκτων περιοχών, τα κοινωνικά, δημογραφικά και επιδημιολογικά χαρακτηριστικά τους, τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων τους και, φυσικά, τις ζημιές στις δομές Υγείας.

Τα παραπάνω δείχνουν τον βαθμό του κινδύνου που διατρέχουν οι πρόσφατα πληγείσες περιοχές και δίνει την έκταση της απειλης που επιφυλάσσει η επόμενη μέρα.

Με βάση μια επισκόπηση των καταστροφών των τελευταίων 20 ετών, σημειώθηκαν 552 σεισμοί, αντιπροσωπεύοντας το 8% όλων των καταστροφών παγκοσμίως και κατατάσσονται στην τρίτη θέση μετά τις πλημμύρες (3.254 συμβάντα, 44% του συνόλου) και τις καταιγίδες (2.043 συμβάντα, το 28% του συνόλου).

Παρά το χαμηλό ποσοστό σεισμών στον συνολικό αριθμό των καταστροφών παγκοσμίως και παρά την ποσοτική επικράτηση κυρίως υδρομετεωρολογικών φαινομένων, οι σεισμοί είναι από τα πιο θανατηφόρα γεγονότα που μπορούν επίσης να προκαλέσουν μεγάλες καταστροφές με δεκάδες έως χιλιάδες ανθρώπινα θύματα.

Όσον αφορά τον οικονομικό αντίκτυπο, οι σεισμοί κατατάσσονται στην τρίτη θέση μετά τις καταιγίδες και τις πλημμύρες.

Οι παράγοντες που σχετίζονται με την υψηλή θνησιμότητα και νοσηρότητα των σεισμών μπορούν να ταξινομηθούν σε παράγοντες που σχετίζονται με το σεισμοτεκτονικό περιβάλλον και το γεωτεχνικό καθεστώς της πληγείσας περιοχής, τον χρόνο εκδήλωσης του σεισμού, τις καιρικές συνθήκες κατά την περίοδο μετά την καταστροφή, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της πληγείσας περιοχής, τα κοινωνικά, πολιτιστικά, και χαρακτηριστικά της κοινότητας και τα δομικά χαρακτηριστικά του δομημένου περιβάλλοντος.

Μολυσματικές ασθένειες

Οι μολυσματικές ασθένειες που μπορούν να εκδηλωθούν κατά την περίοδο μετά από την καταστροφή, περιλαμβάνουν τις εξής:

• Λοιμώδη νοσήματα του αναπνευστικού.
• Γαστρεντερικές ασθένειες (προκαλούνται από το νερό και τα τρόφιμα).
• Ασθένειες που μεταφέρονται από κουνούπια, τσιμπούρια, ακάρεα.
• Λοιμώξεις τραυμάτων και δέρματος.

Οι σεισμοί συμβαίνουν σε συγκεκριμένες ζώνες όπου έχουν σχηματιστεί ενεργά ρήγματα. Μια ρήξη κατά μήκος αυτών των ενεργών ρηγμάτων έχει ως αποτέλεσμα πρωτογενείς και δευτερογενείς επιπτώσεις με σημαντικές επιπτώσεις στο δομημένο περιβάλλον και στον τοπικό πληθυσμό των πληγεισών περιοχών.

Η συνέργεια των προϋπαρχουσών συνθηκών και των αλλαγών που προκαλούνται από τον σεισμό και τις πρωτογενείς και δευτερεύουσες επιπτώσεις του, σε συνδυασμό με τα φυσιογραφικά χαρακτηριστικά της πληγείσας περιοχής και τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των πληγέντων κοινοτήτων, έχουν μεγάλες δυνατότητες να προκαλέσουν επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, όπως σποραδικά κρούσματα, κρούσματα και επιδημίες μολυσματικών ασθενειών, που μπορεί να οδηγήσουν σε ανθρώπινες απώλειες, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση της διαδικασίας αποκατάστασης στην περιοχή που επλήγη από το σεισμό.

Παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες κινδύνου που ευνοούν την εμφάνιση μολυσματικών ασθενειών στις σεισμόπληκτες περιοχές σχετίζονται με το μέγεθος και την ένταση του σεισμού, την έκταση των πρωτογενών και δευτερογενών επιπτώσεών του, τα δημογραφικά και επιδημιολογικά χαρακτηριστικά της πληγείσας περιοχής και το επίπεδο εκπαίδευσης και διαβίωσης συνθήκες στις πληγείσες κοινότητες, καθώς και τις ζημιές σε δομές και εγκαταστάσεις δημόσιας υγείας.

Όσον αφορά τα μέτρα πρόληψης και διαχείρισης μολυσματικών ασθενειών που προκαλούνται από σεισμό, το πιο αποτελεσματικό και ευρέως προτεινόμενο μέτρο από όλες σχεδόν τις σχετικές δημοσιευμένες έρευνες είναι η δημιουργία κατάλληλου συστήματος επιτήρησης ασθενειών. Ένα τέτοιο σύστημα θα πρέπει να είναι σε θέση να εντοπίζει αποτελεσματικά τις τάσεις των μολυσματικών ασθενειών πριν και μετά τον σεισμό και να συμβάλλει στην πλήρη αξιολόγηση της επιβάρυνσης της δημόσιας υγείας των μολυσματικών ασθενειών και της διαχείρισής τους.

Αυτό το σύστημα θα πρέπει να διέπεται από μια πολυπαραμετρική, διεπιστημονική και πολυκίνδυνη προσέγγιση. Η συγκεκριμένη προσέγγιση θεωρείται επιβεβλημένη, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, όπου η παράλληλη εμφάνιση και εξέλιξη γεωφυσικών και βιολογικών κινδύνων και σχετικών καταστροφών με επιπτώσεις στη δημόσια υγεία είναι πιο συχνή από ποτέ.