Ποιος είναι ο απαραίτητος ιατρικός έλεγχος για τα παιδιά που αθλούνται;

Τα τελευταία χρόνια για την εγγραφή των παιδιών σε δραστηριότητες έχει καταστεί προαπαιτούμενος ο προαθλητικός έλεγχος στα παιδιά.

Ο ιατρός (παιδίατρος, παθολόγος ή γενικός ιατρός) που έχει πλήρη γνώση του ατομικού και οικογενειακού ιστορικού του παιδιού δύναται μετά από κατάλληλη βραχεία εκπαίδευση και πιστοποίηση στην ερμηνεία του ηλεκτροκαρδιογραφήματος να χορηγεί το ανάλογο πιστοποιητικό, ενώ επί υποψίας παθολογίας στην κλινική εξέταση θα παραπέμψει το παιδί για καρδιολογική εξέταση στον ειδικό.

Ανά χώρα εφαρμόζονται διαφορετικά πρωτόκολλα για την προληπτική εξέταση των αθλητών. Στην Ελλάδα η πολιτεία έχει εδώ και χρόνια καταστήσει υποχρεωτική την Κάρτα Υγείας Αθλητή (ΚΥΑ) για όλους τους αθλητές. Για τη συμπλήρωση της απαιτούνται κατά ελάχιστο η λήψη προσεκτικού ιστορικού και η διενέργεια κλινικής εξέτασης και ηλεκτροκαρδιογραφήματος. Εάν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα στα ανωτέρω, συνιστάται η διενέργεια Triplex καρδιάς, 24ωρης καταγραφής ρυθμού, δοκιμασίας κοπώσεως  κ.λπ. Η Κάρτα έχει ισχύ για ένα χρόνο από την ημερομηνία της έκδοσής της και φέρει φωτογραφία του αθλούμενου σφραγισμένη από τον Καρδιολόγο ή τον πιστοποιημένο Ιατρό, οι οποίοι διατηρούν αντίγραφο του ηλεκτροκαρδιογραφήματος και τυχόν άλλων εξετάσεων στο αρχείο τους.

Κίνδυνος αιφνίδιου καρδιακού συμβάματος

Σε γενικές γραμμές, ο κίνδυνος αιφνιδίου καρδιακού συμβάματος κατά την άθληση είναι πολύ μικρός -με περίπου έναν αιφνίδιο καρδιακό θάνατο ανά 100.000 αθλούμενους μαθητές ανά έτος- και σαφώς πολύ μικρότερος από άλλα αίτια πχ. τροχαία ή άλλα θανατηφόρα ατυχήματα.  Στα παιδιά που κάνουν μόνο ήπια άθληση και όχι πρωταθλητισμό και έχουν ελεύθερο οικογενειακό ιστορικό, μπορεί να επαναλαμβάνεται η καρδιολογική εξέταση προληπτικά ανά 3-5 έτη.

Εντούτοις, πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχουν κάποιες σπάνιες παθήσεις που δεν ανευρίσκονται κατά την κλινική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα ή ακόμη και από το υπερηχοκαρδιογράφημα αλλά η επανάληψη των εξετάσεων ετησίως αυξάνει τις πιθανότητες να εντοπιστούν.

Προαθλητικός έλεγχος: Τι εξετάζουμε;

• Οικογενειακό ιστορικό
• Τυχόν αιφνίδιος καρδιακός θάνατος συγγενούς σε νεαρή ηλικία (<40 έτη)
• Καρδιακή νόσος σε ζώντες συγγενείς 
• Υπερλιπιδαιμία σε συγγενείς πρώτου βαθμού

• Ατομικό ιστορικό
• Εύκολη κόπωση/Ανεξήγητη δύσπνοια μετά την κόπωση
• Λιποθυμικά/προλιποθυμικά επεισόδια, ιδίως κατά την άσκηση
• Προκάρδιο άλγος εκλυόμενο με την κόπωση
• Αίσθημα παλμών
• Υπέρταση
• Υπερλιπιδαιμία
• Συχνές ή παρατεταμένες νοσηλείες σε νοσοκομείο

• Φυσική εξέταση
• Ακρόαση καρδιάς για καρδιακό φύσημα (ύπτια και καθιστή θέση) ή αρρυθμία
• Μηριαίες σφύξεις (για αποκλεισμό ισθμικής στένωσης της αορτής)
• Σημεία σχετιζόμενα με διάφορα σύνδρομα με καρδιολογική συμμετοχή (Marfan, DiGeorge, Turner κλπ.)
• Μέτρηση αρτηριακής πίεσης (καθιστή θέση) και αντιστοίχιση στις φυσιολογικές τιμές για το σωματότυπο του παιδιού

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Triplex καρδιάς: Πλήρης ανατομική και λειτουργική μελέτη

Εφόσον ο πλήρης καρδιολογικός έλεγχος είναι φυσιολογικός, σε παιδιά που κάνουν φυσιολογική αθλητική δραστηριότητα και όχι πρωταθλητισμό, δεν χρειάζεται να επαναληφθεί, εκτός και εάν υπάρξει αλλαγή στην κλινική κατάσταση του παιδιού.