"Εγώ σε πληρώνω" - Γιατροί και νοσηλευτές θύματα βίας

Σύμφωνα με στοιχεία του 2019 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 25% των γιατρών που διαχειρίζονται επείγοντα περιστατικά έχουν αντιμετωπίσει φυσική ή λεκτική βία.

"Το ποσοστό σίγουρα είναι μεγαλύτερο, και δεν αφορά μόνο τους γιατρούς, αλλά όλο το υγειονομικό προσωπικό", αντέτεινε ο χειρουργός Βασίλειος Ντούρος, διευθυντής του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών του Ιπποκράτειου νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, στην ενημερωτική εκδήλωση του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης για το συγκεκριμένο θέμα, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 87^ης ΔΕΘ.

Συνήθως η βία είναι λεκτική, με τη φράση "εγώ σε πληρώνω" να είναι ιδιαίτερα προσφιλής σε ασθενείς και συνοδούς κατά του υγειονομικού προσωπικού. Δεν λείπει όμως και η σωματική βία. "Υπάρχουν πολλά περιστατικά συναδέλφων που έχουν υποστεί ακόμα και κατάγματα ρινός και σπασμένα πλευρά. Κάτι ιδιαίτερα θλιβερό για λειτουργούς που βρίσκονται εκεί για να βοηθήσουν ανθρώπους και βρίσκονται οι ίδιοι τραυματίες", τόνισε ο κ. Ντούρος.

Από τα περιστατικά αυτά όμως, κανένα δεν έφτασε στο Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του ΑΠΘ, που είναι υπεύθυνο να επιληφθεί. "Επειδή δεν έχω εξετάσει υγειονομικούς που έχουν χτυπηθεί, καταλαβαίνω ότι το υγειονομικό προσωπικό λέει ‘δώσε τόπο στην οργή’", ανέφερε η καθηγήτρια ιατροδικαστικής και διευθύντρια του Εργαστηρίου, Λήδα Κοβάτση, εκφράζοντας τη διαφωνία της σε αυτή την προσέγγιση: "Αυτό είναι λάθος. Είτε μιλάμε για σύζυγο που χτυπάει τη γυναίκα του, είτε για συνοδό ασθενούς που χτυπάει το γιατρό, η άποψη ‘δώσε τόπο στην οργή’ τρέφει το φαινόμενο και το οδηγεί σε περαιτέρω κλιμάκωση", τόνισε, προτρέποντας τα θύματα σωματικής βίας να καταγγέλλουν τα περιστατικά στην αστυνομία.

Ο αντίλογος ήρθε από τον ψυχίατρο, επικουρικό γιατρό του νοσοκομείου Παπανικολάου, Δημήτριο Δανιήλ, ο οποίος έχει κληθεί πολλές φορές να αποκλιμακώσει μια κατάσταση άσκησης βίας σε βάρος προσωπικού. "Το όργανο της αστυνομίας που θα έρθει σε ένα περιβάλλον επειγόντων περιστατικών θα θεωρήσει το θύμα και τον θύτη ισοδύναμους. Έτσι, και ο υγειονομικός που δέχτηκε τη βία αν προβεί σε μήνυση θα υποστεί και ο ίδιος μήνυση, οπότε θα πάει στο αστυνομικό τμήμα και η πρόταση θα είναι να αλληλοαποσυρθούν οι μηνύσεις", είπε. Σε πολλές περιπτώσεις, πρόσθεσε, γιατροί αποσύρθηκαν από τα καθήκοντά τους, συνελήφθησαν έπειτα από μηνύσεις και πήγαν στο Τμήμα για να περάσουν τη διαδικασία του αυτοφώρου.

Μεταφέροντας την εμπειρία του από τη Δανία, όπου έχει υπηρετήσει επί 1,5 χρόνο, είπε πως εκεί η επίθεση σε υγειονομικό εν ώρα υπηρεσίας είναι ιδιώνυμο αδίκημα και οδηγεί αυτομάτως σε σύλληψη και φυλάκιση.

Το προφίλ του δράστη

Σύμφωνα με τον κ. Ντούρο, συνήθως οι δράστες των περιστατικών βίας δεν είναι οι ασθενείς, αλλά άτομα του περιβάλλοντός τους. Επίσης, συνήθως δεν αντιμετωπίζουν σοβαρό θέμα υγείας. "Η πολύωρη αναμονή ενός περιπατητικού ανθρώπου ο οποίος αισθάνεται σχετικά καλά δημιουργεί μεγαλύτερη ένταση", σημείωσε.

Τα σημάδια ότι κάποιος μπορεί να γίνει επιθετικός φαίνονται από τη στάση του σώματος τους, όπως ανέφερε ο κ. Δανιήλ. "Θα δεις έναν άνθρωπο ο οποίος είναι σε ένταση, αυτό που λέμε ‘ψάχνεται’", είπε, προσθέτοντας πως στη συνέχεια θα ξεπεράσει τον ζωτικό χώρο του 1 - 1,5 μέτρου και θα έρθει σε πολύ κοντινή απόσταση, προκειμένου να επιβάλλει αυτό που θέλει. "Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται να χτυπάνε καμπάνες ότι αυτός ο άνθρωπος μπορεί να γίνει επικίνδυνος", τόνισε.

Ο παιδοψυχίατρος, Βάιος Νταφούλης, διευθυντής Παιδοψυχιατρικής Κλινικής στο Ιπποκράτειο, ανέφερε πως τα νοσοκομεία, και ιδιαίτερα τα ΤΕΠ, είναι εξ ορισμού χώροι όπου υπάρχει ένταση, καθώς εκεί υπηρετείται το μείζον αγαθό της ανθρώπινης υγείας.

"Η βία και η ένταση προέρχονται από την κοινωνία και έχουν την έννοια της κλιμάκωσης", είπε και πρόσθεσε: "σπάνια υπάρχει αυθύπαρκτο και αιφνίδιο βίαιο γεγονός. Συνήθως έχουμε μια κλιμάκωση και πρέπει να το προλαβαίνουμε στην αρχή".

Ως «πηγή» του φαινομένου περιγράφηκε η έλλειψη οργανωμένης πρωτοβάθμιας περίθαλψης, που δημιουργεί συμφόρηση και πολύωρες αναμονές στα ΤΕΠ των νοσοκομείων. Σύμφωνα με τον κ.Ντούρο, το 40% ως 50% των προσερχόμενων δεν έπρεπε να βρίσκονται στα επείγοντα τριτοβάθμιου νοσοκομείου.

Αντιμετώπιση

Η διατήρηση της ψυχραιμίας του γιατρού ή νοσηλευτή, η προσπάθεια κατευνασμού με την ενσυναίσθηση και η αναζήτηση βοήθειας σε περίπτωση κλιμάκωσης αποτελούν το τρίπτυχο της αντιμετώπισης, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στη συζήτηση.

"Πρέπει να μπεις στη θέση του και να του πεις ‘έχεις δίκιο, αυτές είναι οι δυνατότητές μας, κάνουμε ό,τι μπορούμε’. Να αντιληφθείς ότι αν σε βρίζει δεν βρίζει εσένα ως άτομο, αλλά το σύστημα που δεν τον εξυπηρετεί", ανέφερε ο κ. Δανιήλ.

Η κ. Κοβάτση από την πλευρά της, προέβλεψε πως οι επόμενες γενιές γιατρών θα αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά ανάλογες καταστάσεις γιατί διδάσκονται την ενσυναίσθηση στο Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ.

Η ίδια, πάντως, ήταν κάθετη στην ανάγκη καταγγελίας του περιστατικού φυσικής βίας. "Κάθε επίθεση σωματικής βίας είναι μια αξιόποινη πράξη που πρέπει να τιμωρείται. Για να τιμωρηθεί πρέπει να γίνει καταγγελία. Για να πάει καλά η υπόθεση στο δικαστήριο πρέπει να γίνει ιατροδικαστική εξέταση", τόνισε, προσθέτοντας πως "κατά την άποψή μου οι δράστες ως επί το πλείστον είναι θρασύδειλοι, άρα αν βρεθούν αντιμέτωποι με τις νομικές συνέπειες των πράξεών τους ενδέχεται να σταματήσουν".