Καρκίνος ωοθηκών: Ευρωπαϊκή πιστοποίηση για το "Ιπποκράτειο" Θεσσαλονίκης

Πιστοποιημένο κέντρο χειρουργικής αντιμετώπισης στον προχωρημένο καρκίνο ωοθήκης, με τη "σφραγίδα"» της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Γυναικολογικής Ογκολογίας (ESGO) είναι πλέον η Β Γυναικολογική Κλινική του ΑΠΘ στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Η πιστοποίηση δόθηκε για πρώτη φορά μέσω της νέας ψηφιοποιημένης διαδικασίας αξιολόγησης της ESGO, βάσει συγκεκριμένων αυστηρών ποσοτικών, ποιοτικών και μεθοδολογικών κριτηρίων σε βάθος τριετίας. Πριν από τρία χρόνια, το 2020, η Κλινική ήταν η πρώτη στη Βόρεια Ελλάδα που είχε πιστοποιηθεί και ως κέντρο κατάλληλο να παρέχει εκπαίδευση που οδηγεί στη λήψη του επίσημου διπλώματος εξειδίκευσης στη γυναικολογική ογκολογία.

"Η πιστοποίηση που λάβαμε μας αναγνωρίζει ως ένα κέντρο με κατάλληλη, ευρωπαϊκού επιπέδου, υψηλή ποιότητα και ικανότητα να αντιμετωπίζει τον προχωρημένο καρκίνο της ωοθήκης ως νόσο, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στάνταρτς", αναφέρει στο iatronet.gr o επίκουρος καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας στο ΑΠΘ, Σταμάτης Πετούσης (φωτογραφία).

Ο ίδιος εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν και να αναζητούν εξειδικευμένα - πιστοποιημένα κέντρα, για την αντιμετώπιση της νόσου. Παράλληλα, περιγράφει τα ειδικά χαρακτηριστικά του καρκίνου των ωοθηκών, την αξία του τακτικού προληπτικού ελέγχου για τη διάγνωσή του σε πρώιμο στάδιο, αλλά και τα νέα θεραπευτικά "όπλα" που σε συνδυασμό μεταξύ τους μπορούν να επιτύχουν πολυετή επιβίωση σε περιστατικά προχωρημένου σταδίου.

Η αξία της εξειδίκευσης

"Ο προχωρημένος καρκίνος ωοθήκης αποτελεί μια πολύ βαριά νόσο, δύσκολη στην χειρουργική της αντιμετώπιση", τονίζει ο κ. Πετούσης, επισημαίνοντας πως πρέπει να αντιμετωπίζεται σε εξειδικευμένα κέντρα από κατάλληλους πιστοποιημένους γιατρούς, που έχουν τη γνώση - τεχνική και θεωρητική - αλλά και την κατάλληλη ομάδα, ώστε να διαχειριστούν αυτά τα περιστατικά.

"Αυτό δεν καθιστά τον γυναικολόγο ογκολόγο έναν καλύτερο γιατρό. Τον καθιστά ειδικότερο σε αυτό το κομμάτι", διευκρινίζει, τονίζοντας χαρακτηριστικά πως η χειρουργική προσέγγιση αυτών των περιστατικών δεν μπορεί να συμπυκνώνεται πλέον στο "αφαιρώ τη μήτρα και ό,τι μείνει θα το κάψει η χημειοθεραπεία".

"Δεν έχουμε καμία σχέση με αυτά. Είμαστε σε μια άλλη εποχή, όπου το να μη μείνει νόσος μετά από ένα τέτοιο χειρουργείο αποτελεί το νούμερο ένα προγνωστικό παράγοντα και αυτό υπόκειται σε κανόνες, σε αξιολόγηση, σε ομαδική δράση και σε σωστή δουλειά", επισημαίνει.

Καλπάζουσα νόσος, γενετική αιτιολογία

Ο καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί μια πολύ συχνή μορφή γυναικολογικού καρκίνου, μια από τις συχνότερες στον δυτικό κόσμο μαζί με τον καρκίνο του ενδομητρίου. "Είναι μια καλπάζουσα νόσος, η οποία ολοένα και περισσότερο εισβάλλει στην καθημερινότητα των γυναικών και διαγιγνώσκεται πλέον σε πολύ νεαρότερες ηλικίες από τη μέση ηλικία", σημειώνει ο επίκουρος καθηγητής.

Ως προς τους αιτιολογικούς παράγοντες, ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως έχουν γενετικό υπόβαθρο. "Οι γνωστοί παράγοντες που έχουν να κάνουν με τον αριθμό των παιδιών, με την κύηση, με τον θηλασμό, με τη χρήση ή μη αντισυλληπτικών, νομίζω ότι σκιαγραφούν ένα προφίλ μιας άλλης εποχής και δεν αντανακλούν τόσο πολύ αυτό που βλέπουμε στην καθημερινότητα", σημειώνει.

Η σημασία της διάγνωσης σε αρχικό στάδιο

Για το συγκεκριμένο είδος καρκίνου δεν μπορεί να γίνει screening, δηλαδή πρόληψη σε προκαρκινικό επίπεδο, ενώ τα πρώτα συμπτώματα (απώλεια βάρους, ναυτία, έμετοι κ.ά.) θα εμφανιστούν όταν πια η νόσος θα έχει φτάσει στο στάδιο 3 ή και 4. Επομένως, είναι εύκολα κατανοητή η κρισιμότητα του προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου, που θα αποκαλύψει την πάθηση σε αρχικό στάδιο και θα δώσει το κλειδί στον θεράποντα να το αντιμετωπίσει αποτελεσματικά.

"Ένας καρκίνος ωοθήκης σταδίου 1 έχει 95% με 100% πενταετή επιβίωση. Βλέπουμε γυναίκες να ζούνε για πάντα χωρίς υποτροπή, σε ένα συντριπτικό ποσοστό. Αν όμως αυτός ο καρκίνος δεν διαγνωστεί σε αρχόμενο στάδιο, υπάρχει η πιθανότητα να εξελιχθεί σε μια εκτεταμένη νόσο, που απαιτεί ένα πολύ βαρύ χειρουργείο και επιδεινώνει την πρόγνωση", τονίζει ο κ. Πετούσης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από το 70% των γυναικών που προσέρχονται στην Κλινική με προχωρημένο καρκίνο της ωοθήκης, είχε τουλάχιστον 5 χρόνια να επισκεφθεί γυναικολόγο. "Άρα, ο τακτικός γυναικολογικός έλεγχος, μια φορά το χρόνο, με το screening για τον καρκίνο του τραχήλου και τη διενέργεια του διακολπικού υπερηχογραφήματος - με συμπληρωματικές εξετάσεις όπως μαγνητική και καρκινικοί δείκτες σε περίπτωση που βρούμε ένα ύποπτο μόρφωμα στην ωοθήκη- μπορεί να συμβάλλουν στην ανίχνευση περιπτώσεων που πιθανά θα θέσουν την ένδειξη ενός χειρουργείου σε ένα ένα ύποπτο μόρφωμα πριν εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο", υπογραμμίζει.

Θεραπεία: Το τρίπτυχο που αυξάνει την επιβίωση

Ο συνδυασμός τριών θεραπευτικών όπλων μπορεί σήμερα να αυξήσει εντυπωσιακά τα χρόνια επιβίωσης στις γυναίκες με προχωρημένο καρκίνο ωοθηκών:

• Το χειρουργείο που δεν θα αφήσει υπολειπόμενη νόσο. "Δεν έχει κανένα νόημα να χειρουργήσουμε καρκίνο της ωοθήκης αν μέσα αφήσουμε υπολειμματική νόσο και ειδικά σε μεγάλη ποσότητα. Πρέπει να αφήσουμε μηδενική, ή νόσο που είναι το πολύ μέχρι 1 εκατοστό στη μέγιστη διάμετρο της εμφύτευσης που υπάρχει μέσο".
• Η κατάλληλη χημειοθεραπεία, είτε μετά το χειρουργείο είτε με τη μορφή της νεοεπικουρικής χημειοθεραπείας (τρεις κύκλοι πριν το χειρουργείο και τρεις κύκλοι μετά) αποτελεί τον δεύτερο σημαντικό συνδετικό κρίκο στην ορθή αντιμετώπιση.
• Το μεγάλο όπλο είναι η θεραπεία συντήρησης, με τους λεγόμενους Parp αναστολείς, σε ασθενείς που πληρούν τα κριτήρια. "Σε ασθενείς που έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει γονιδιακό αποτύπωμα στον όγκο, τα φάρμακα αυτά ως θεραπεία συντήρησης, μπορεί να συμβάλλουν στην καθυστέρηση της πρώτης υποτροπής μέχρι και 5 έτη", τονίζει ο χειρουργός, προσθέτοντας: "Μιλάμε για ένα πολύ εντυπωσιακό νούμερο, αν κάποιος σκεφτεί ότι παλιά αυτές οι γυναίκες δεν ζούσαν πάνω από 2 - 3 χρόνια, ενώ τώρα βλέπουμε να ζουν 5, 10 και 15 χρόνια ακόμα, ενδεχομένως με μια ή και δύο υποτροπές που μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε".

Με αυτό το τρίπτυχο, αναφέρει ο κ. Πετούσης, "τείνει να γίνει ο καρκίνος της ωοθήκης μια νόσος από την οποία δεν πεθαίνουν οι γυναίκες, ή τουλάχιστον κερδίζουν πολλά περισσότερα χρόνια, που μπορούν να τους δώσουν πολλές άλλες παραστάσεις ζωής".

Η ομάδα της Β' Γυναικολογικής Κλινικής

Η πιστοποίηση της πανεπιστημιακής κλινικής ήρθε ως αποτέλεσμα των προσπαθειών μιας μεγάλης ομάδας επιστημόνων και στελεχών, υπό την καθοδήγηση του διευθυντή της, καθηγητή Κωνσταντίνου Δίνα. "Τεράστια ήταν η συνεισφορά του καθηγητή Αλέξη Παπανικολάου, ο οποίος αφυπηρέτησε το καλοκαίρι, καθώς και της συναδέλφου, εξειδικευμένης γυναικολόγου ογκολόγου Χρυσούλας - Μαργιούλα Σιάρκου", αναφέρει ο κ. Πετούσης, προσθέτοντας τη σημασία της συνεργασίας με τους παθολόγους ογκολόγους, αλλά και τη συνεισφορά των ακτινοθεραπευτών, των αναισθησιολόγων και των μαιών στην διαχείριση των περιστατικών. Μια από τις πρωτοπορίες της Κλινικής είναι και το άνοιγμα στην ψηφιακή εποχή, με τον καθηγητή ιατρικής Πληροφορικής, Νικόλαο Μαγκλαβέρα.