Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή μυαλγικής εγκεφαλίτιδας: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά συμπτώματα

Το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια σε καθημερινή βάση για να επιτελέσει τις λειτουργίες του. Η εξασφάλιση βέλτιστης ενεργειακής εφεδρείας προϋποθέτει την αγαστή συνεργασία μιας ποικιλίας οργανικών συστημάτων. Η σωστή λειτουργία της αναπνοής και της πέψης εφοδιάζει το κύτταρο με οξυγόνο και ζωτικά θρεπτικά συστατικά, ενώ ζωτικές ορμόνες της κυκλοφορίας και νευρωνικές συνδέσεις των ιστών με τον εγκέφαλο συνεργάζονται αρμονικά για να ρυθμιστεί η ομαλή λειτουργία των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας των κυττάρων, των μιτοχονδρίων. Τοξικές ουσίες που κινδυνεύουν να εισέλθουν  στον οργανισμό απειλώντας την ενεργειακή του εφεδρεία εξουδετερώνονται ή αποβάλλονται ή μετατρέπονται σε αθώα προϊόντα με την αρμονική συνεργασία οργάνων αφόδευσης, ήπατος νεφρών ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν διαταραχτεί παροδικά ή πιο σταθερά, η ομαλή συνεργασία των οργανικών συστημάτων που προαναφέρονται λόγω νόσου ή παθολογικού παράγοντα μειώνεται η ενεργειακή εφεδρεία του σώματος και ως αποτέλεσμα επέρχεται κόπωση.

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή μυαλγικής εγκεφαλίτιδας ME/CFS αποτελεί κατάσταση επίμονης κόπωσης διάρκειας άνω του εξάμηνου. Η χρόνια κόπωση στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή μυαλγικής εγκεφαλίτιδας,  διαφέρει από άλλες καταστάσεις χρόνιας κόπωσης διότι συνοδεύεται από τα εξής χαρακτηριστικά:

• Δεν αποκαθίσταται με τον ύπνο ή την ανάπαυση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο πάσχων να μην μπορεί να τελέσει πνευματικές ή σωματικές δραστηριότητες που προηγουμένως εκτελούσε με επάρκεια.
• Η κόπωση συνοδεύεται από προβλήματα επαρκούς ποιότητας ή ποσότητας ύπνου.
• Υπάρχει επιδείνωση των συμπτωμάτων μετά από σωματική ή πνευματική δραστηριότητα (post-exertional malaise -PEM), δυσανεξία μετά από άσκηση. Ο πάσχων περιγράφει το φαινόμενο ως υποτροπή συμπτωμάτων, όπως δυσκολία στη σκέψη, προβλήματα ύπνου, πονόλαιμο, πονοκέφαλο, αίσθημα ζάλης ή κόπωσης ή μετά την καταβολή σωματικής ή διανοητικής προσπάθειας. Τα συμπτώματα συνήθως επιδεινώνονται 12 έως 48 ώρες μετά τη δραστηριότητα και μπορεί να διαρκέσουν για μέρες ή και εβδομάδες).  Στην τυπική της μορφή η επιδεινούμενη μετά από προσπάθεια κόπωση της μυαλγικής εγκεφαλίτιδας, χαρακτηρίζεται από εξατομικευμένα για κάθε ασθενή, ενεργειακά όρια: Όταν ο ασθενής πραγματοποιεί δραστηριότητες εκτός των ενεργειακών του ορίων, δυσάρεστα συμπτώματα εκλύονται. Οι πάσχοντες από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης  δεν πρέπει να ασκούνται σε τυπικά προγράμματα άσκησης. Είναι σύνηθες το φαινόμενο  οι πάσχοντες από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, επειδή πιστεύουν ότι η άσκηση βοηθά, πολλές φορές να πιέζουν τον εαυτό  τους και να βιώνουν σημαντική επιδείνωση των συμπτωμάτων κατά την ένταξή τους  σε τυπικά προγράμματα άσκησης. Ωστόσο το πρόγραμμα άσκησης μπορεί να μην είναι οργανωμένη άσκηση, αλλά απλή βάδιση, είναι αναγκαίο να μην γίνεται υπέρβαση των ενεργειακών ορίων του πάσχοντος, να μην γίνεται άσκηση μετά τα γεύματα, να χρησιμοποιούνται καλά αθλητικά παπούτσια και να γίνεται προσεκτική, αργή και σταδιακή αύξηση των επιπέδων δραστηριότητας, μόνο εφόσον αυτό είναι εφικτό.

Η κόπωση συνοδεύεται από μειωμένη πνευματική απόδοση ή προβλήματα μνήμης ή ορθοστατική δυσανεξία. Η ορθοστατική δυσανεξία χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση δυσάρεστων συμπτωμάτων σε όρθια θέση όπως  ζάλη, αδυναμία, λιποθυμική τάση ή διαταραχές όρασης.

Άλλα συμπτώματα του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης που δεν εμφανίζονται ωστόσο πάντοτε είναι οι μυϊκοί πόνοι, οι πόνοι αρθρώσεων, ο πονοκέφαλος, η λεμφαδενοπάθεια, τα πεπτικά προβλήματα, το ρίγος, οι  νυχτερινές εφιδρώσεις, οι αλλεργίες, η δυσανεξία σε τρόφιμα, οσμές, χημικές ουσίες, φως ή θόρυβο, η μυϊκή αδυναμία, η δυσκολία στην αναπνοή, ο ακανόνιστος καρδιακός παλμός.

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης προκαλείται από ένα σύνολο ολιστικών  παθολοφυσιολογικών μηχανισμών.

Οι τελευταίες μελέτες αναδεικνύουν την παρουσία φλεγμονής ή ανωμαλίας του ανοσοποιητικού συστήματος που πυροδοτεί την εμφάνιση του συνδρόμου. Εξάλλου η εμφάνιση του συνδρόμου συνδέεται με την προσβολή από ορισμένους παθογόνους μικροοργανισμούς και ιούς όπως είναι ο covid 19, ο ιός Epstein barr, η Coxiella burnetti.  Στο σώμα των πασχόντων έχουν ανευρεθεί  υψηλά επίπεδα κυτοκινών για παρατεταμένη περίοδο, κατάσταση που μπορεί να διαταράξει την ικανότητα του σώματος να ανταποκρίνεται στο στρες, χαμηλότερη λειτουργική ικανότητα των κυττάρων φυσικών φονέων (NK) που βοηθούν τον οργανισμό να καταπολεμά τις λοιμώξεις, αλλοιωμένους δείκτες ενεργοποίησης των Τ-κυττάρων, που αποτελούν παράγοντες του ανοσοποιητικού συστήματος με σημαντικό ρόλο για την άμυνα έναντι τοξινών και παθογόνων μικροοργανισμών.

Ειδικές λήψεις μαγνητικής τομογραφίας αναδεικνύουν αλλοιώσεις στη λευκή ουσία, ιδίως στους πρόσθιους λοβούς των ασθενών. Μελέτες του ιστορικού αναδεικνύουν ταυτόχρονα, μεγαλύτερη συναισθηματική αστάθεια, νευροφυτική ευαισθησία και υψηλότερη πιθανότητα αναφοράς ενός σημαντικού παιδικού τραύματος. Το σωματικό ή συναισθηματικό στρες επηρεάζει τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (άξονας HPA) και σε αρκετούς πάσχοντες από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, ο άξονας αυτός παρουσιάζει δυσλειτουργίες. Με δεδομένο ότι το σύνδρομο εμφανίζεται συχνότερα σε μέλη της ίδιας οικογένειας, η δυσμενής κληρονομικότητα αποτελεί επιπρόσθετο παράγοντα, που προδιαθέτει για την εμφάνιση του συνδρόμου.