Ορατές και αόρατες εκδηλώσεις της CoViD στο στόμα - Ο ρόλος του οδοντίατρου

Το στόμα είναι μια περιοχή του σώματος που ευνοεί την είσοδο του SARS-CoV-2 στα κύτταρά μας. Από την αρχή της πανδημίας COVID-19 γνωρίζουμε ότι ο ιός εισέρχεται στο σάλιο, κάνει "ρεζερβουάρ" στα στοματικά υγρά και εκκρίνεται από αυτά για μεγάλο χρονικό διάστημα, τόσο στη διάρκεια της νόσησης, όσο και σε αυτή της ανάρρωσης.

Δεκάδες διαφορετικές - ορατές και αόρατες - εκδηλώσεις στο στόμα έχουν αναφερθεί από ασθενείς που νόσησαν από κορωνοϊό ή από γιατρούς που τις διέγνωσαν και τις κατέγραψαν. Ποιες από αυτές είναι πρωτογενείς, δηλαδή προκαλούνται από τον ίδιο τον κορωνοϊό, και ποιες δευτερογενείς, δηλαδή είναι απότοκες άλλων γεγονότων που συμβαίνουν εξαιτίας της λοίμωξης;

Στο ερώτημα αυτό κλήθηκε να απαντήσει η ειδική στοματολόγος, διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και μεταδιδακτορική ερευνήτρια. Ελένη Γεωργακοπούλου, στη διάρκεια του 41^ου Πανελλήνιου Οδοντιατρικού Συνεδρίου, που διοργανώνεται στη Θεσσαλονίκη. Η ίδια αναφέρθηκε στο ρόλο του οδοντιάτρου για την παρατήρηση των βλαβών, την θεραπεία ή την ανακούφιση των συμπτωμάτων των ασθενών.

Ειδικές και μη ειδικές βλάβες της COVID-19 στο στόμα

Πρόσφατη μεγάλη αναδρομική μελέτη εξόρυξης κειμένου, με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, συγκέντρωσε και ομαδοποίησε χιλιάδες αναφορές ασθενών ή καταγραφές γιατρών για εκδηλώσεις του κορωνοϊού στο στόμα,

Μεταξύ των σημαντικότερων, που καταγράφηκαν στον συγκεντρωτικό πίνακα, περιλαμβάνονται: άφθες, σύνδρομο καυσαλγίας στόματος (burning mouth syndrome), καντιντίαση, χειλίτιδες, ενάνθημα, ερύθημα στα όρια της γλώσσας, ασυμμετρία προσώπου, γεωγραφική γλώσσα, διαταραχές γεύσης, δυσκολία στη μάσηση λόγω αδυναμίας στους μασητήριους μυς, βλεννογονίτιδα, πετέχειες, ξηροστομία, διόγκωση σιελογόνων αδένων.

"Όλα αυτά τα κάνει ο κορωνοϊός; Μήπως είναι υπερκαταγραφές ή υποκαταγραφές;", διερωτήθηκε η στοματολόγος και έκανε τον διαχωρισμό των εκδηλώσεων σε πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς, ειδικές και μη ειδικές, αλλά και ορατές ή αόρατες.

Ορατές εκδηλώσεις

Στις ορατές εκδηλώσεις, δηλαδή αυτές φαίνονται στην κλινική εξέταση, περιλαμβάνονται κάποιες που οφείλονται στον ιό και άλλες που προϋπήρχαν ή εκδηλώθηκαν λόγω άλλων καταστάσεων που δημιούργησε ο ιός.

Η καντιντίαση, η γεωγραφική γλώσσα, η απώλεια θηλών της γλώσσας και η νέκρωση στο κάτω χείλος θεωρούνται δευτεροπαθείς εκδηλώσεις.

"Η καντιντίαση δεν είναι ειδική. Ακόμα και η ξηροστομία προδιαθέτει σε καντιντίαση, δεν μπορούμε να πούμε ότι το κάνει συγκεκριμένα ο κορωνοϊός. Όπως και η γεωγραφική γλώσσα, μια ιδιοπαθής διαταραχή της γλώσσας. Ξέρουμε ότι ακόμη και τα αντιφλεγμωνώδη φάρμακα που έχουμε πάρει για τα συμπτώματα μπορεί να κάνει έξαρση συμπτωμάτων", ανέφερε η κ. Γεωργακοπούλου, προσθέτοντας την απώλεια θηλών της γλώσσας, που μπορεί να προκληθεί ακόμη και από στρεπτόκοκκο, καθώς και τη νέκρωση στο κάτω χείλος, η οποία μπορεί να οφείλεται σε αγγειακές βλάβες που κάνει ο κορωνοϊός ή σε επιμόλυνση σε τραύμα.

Υπάρχουν όμως και εκδηλώσεις που μάλλον πρέπει να αποδοθούν απευθείας στον ιό, καθώς εμφανίζονται πρώτη φορά τόσο έντονα στη νόσηση από κορωνοϊό. Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• Εκτασία (πρήξιμο ή αύξηση μεγέθους) σιελογόνων αδένων. «Είναι μια μάλλον ειδική εκδήλωση της COVID στην περιοχή. Είδαμε ένα ποσοστό τουλάχιστον 40% των ασθενών να το αναφέρει σε μελέτες ήδη από το 2020. Φαίνεται πως συνδέεται με το σύνδρομο υπερφλεγμωνώδους αντίδρασης, που αφορά κυρίως νεότερους ασθενείς και έχει μια τεράστια γκάμα από εκδηλώσεις», είπε η στοματολόγος.
• Μουκορμύκωση: Δευτεροπαθής εκδήλωση, αλλά πολύ σημαντική, που πρωτοπεριγράφηκε στην επιδημία της Ινδίας. Είναι είσοδος ζυμομυκήτων μέσα στο στόμα λόγω της μεγάλης ανοσοκαταστολής την οποία προκαλούσαν κυρίως τα κορτικοστεροειδή που χορηγούσαν οι Ινδοί παθολόγοι σε βαριά ασθενείς, πολλοί εκ των οποίων ήταν σακχαροδιαβητικοί. Η εκδήλωση αυτή είναι ανησυχητική λόγω δυσκολίας θεραπείας, αλλά και της υψηλής θνησιμότητας.
• Πετέχειες: Φαίνεται πως είναι ειδικές, αν και τις κάνουν κι άλλες λοιμώξεις όπως αυτή από τον ιό του Epstein Barr. Φαίνεται πως είναι αποτέλεσμα της θρομβοπενίας που προκαλεί η νόσος COVID-19.

Αόρατες εκδηλώσεις

Οι διαταραχές γεύσης αποτελούν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα του κορωνοϊού. Στην αρχή της πανδημίας που δεν υπήρχαν τεστ, αν κάποιος έλεγε πως έχει χάσει τη γεύση θεωρούνταν υψηλής υποψίας για εκδήλωση λοίμωξης. Ο επιπολασμός γευστικών διαταραχών σε ασθενείς με COVID-19 φτάνει το 45% (38% δυσγευσία, 35% υπογευσία, 24% αγευσία). Μελέτη στις αρχές της πανδημίας σε Θεσσαλονίκη και Αλεξανδρούπολη έδειξε ότι ένα περίπου 40% των ασθενών ανέκαμψε 2 μήνες μετά, ενώ περίπου 10% δεν ανέκαμψε πλήρως. "Μπορεί να είναι ψυχογενής ή νευροπαθητική βλάβη", παρατήρησε η κ. Γεωργακοπούλου.

Μια καλή και ασφαλής προσέγγιση των οδοντιάτρων, σύμφωνα με την ίδια, είναι η χορήγηση συμπλέγματος βιταμινών Β, καθώς και ψευδαργύρου, που φαίνεται πως παρέχει βελτίωση στους ασθενείς με COVID. Αντίθετα, συνέστησε να είναι φειδωλοί στα κορτικοστεροειδή, λόγω πιθανών επιπλοκών.

Η βιταμίνη Β και ο ψευδάργυρος μπορεί να βοηθήσει επίσης στην ξηροστομία καθώς και στο σύνδρομο καυσαλγίας στόματος, στη δεύτερη περίπτωση με παράλληλη χρήση καταπραϋντικών διαλυμάτων με βάση το χαμομήλι.

Καταλήγοντας, η στοματολόλος συνέστησε στους οδοντιάτρους να επιμένουν στις οδηγίες στοματικής υγιεινής, αλλά και στα μέτρα προφύλαξης έναντι της λοίμωξης, ειδικά στο επόμενο διάστημα, πλησιάζοντας προς τις γιορτές, που τα προηγούμενα χρόνια αποτέλεσαν την περίοδο κορύφωσης της διασποράς.