Παράγοντες που καθυστερούν τις αεροδιακομιδές από τα νησιά

Μεσήλικας άνδρας, με ελεύθερο ατομικό αναμνηστικό, προσέρχεται ένα πρωί στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του νοσοκομείου Ρόδου, 30 λεπτά μετά από την έναρξη των συμπτωμάτων που παραπέμπουν σε οξύ ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Γίνεται αξονική τομογραφία και αγγειογραφία, όπου φαίνεται η απόφραξη της βασικής αρτηρίας. Ακολουθεί θρομβόλυση σε 18 λεπτά και παράλληλα αρχίζει η αναζήτηση δυνατότητας αεροδιακομιδής ώστε να γίνει θρομβεκτομή.

Οι γιατροί της Νευρολογικής Κλινικής του νοσοκομείου επικοινωνούν με την Πανεπιστημιακή Νευρολογική του ΠΑΓΝΗ στην Κρήτη και συμφωνείται η μεταφορά του στο Ηράκλειο. Καλείται το ΕΚΑΒ, που παραλαμβάνει το περιστατικό και το παραδίδει στο αεροδρόμιο "Διαγόρας" στις 14:15. Ο ασθενής φτάνει στις 5 το απόγευμα στο ΠΑΓΝΗ, όπου γίνεται η θρομβεκτομή δύο θρόμβων. Σήμερα, έχει αναρρώσει, αναφέροντας μια ενοχλητική διπλωπία.

Η συνολική διάρκεια, door to door, φτάνει τις 8 ώρες και 10 λεπτά, ενώ αν όλα γίνονταν ιδανικά θα μπορούσε η διακομιδή να είχε γίνει ακόμα και σε 2,5 ώρες, σύμφωνα με την Ευστρατία - Μαρία Γεωργοπούλου από τη Νευρολογική Κλινική του νοσοκομείου Ρόδου. Η τελευταία παρουσίασε το περιστατικό μιλώντας στο 11^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αγγειακών Εγκεφαλικών Νόσων, που διοργανώθηκε πριν από λίγες μέρες στη Θεσσαλονίκη, θέλοντας να καταδείξει τρόπους καλύτερης οργάνωσης ενός συστήματος αεροδιακομιδών, με στόχο την ελαχιστοποίηση των χρόνων.

Γιατί είναι σημαντική η οργάνωση στη νησιωτική χώρα

Η Ελλάδα διαθέτει 227 κατοικίσιμα νησιά, εκ των οποίων τα 53 με πληθυσμό άνω των 1.000 ατόμων. Σύμφωνα με την κ. Γεωργοπούλου, υπολογίζοντας το ποσοστό πληθυσμού που ζει στη νησιωτική χώρα (17,8% το 2021 σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ), οι αποφράξεις μεγάλων αγγείων (LVO’s) στα νησιά εκτιμώνται σε 2.400 με 4.600 ετησίως, μόνο από το μόνιμο πληθυσμό, χωρίς να υπολογίζονται οι τουρίστες. 

Από το βήμα της 87^ης ΔΕΘ τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο πρωθυπουργός εξήγγειλε την αναβάθμιση του μοντέλου των αεροδιακομιδών, με την δημιουργία 6 βάσεων Ιατρικών Ελικοπτέρων, μέσα από την επέκταση του σχεδίου "Ερμής Θεοχαρόπουλος". Όπως είπε, το ελικόπτερο θα παραλαμβάνει το επείγον περιστατικό από το συμβάν (κυρίως στις απομακρυσμένες περιοχές και τα νησιά) και θα το μεταφέρει απευθείας στο νοσοκομείο, μειώνοντας τους χρόνους διακομιδής και αυξάνοντας τις πιθανότητες επιβίωσης του ασθενούς.

Οι λόγοι των καθυστερήσεων

Στο περιστατικό της μεταφοράς από τη Ρόδο στο Ηράκλειο ακολουθήθηκε το μοντέλο που προβλέπει θρομβόλυση τοπικά και διακομιδή σε απομακρυσμένη περιοχή για θρομβεκτομή, ενώ υπάρχει κύριο μοντέλο που προβλέπει μεταφορά σε Κέντρο που προσφέρει και τα δύο (θρομβόλυση και θρομεκτομή). Η βιβλιογραφία ασχολείται κυρίως με αυτά τα δύο μοντέλα, με την επιλογή να καθορίζεται με γεωγραφικά και πληθυσμιακά κριτήρια, καθώς και με τη διαθεσιμότητα μέσων. Μελέτη στην Αγγλία δείχνει πως το πρώτο μοντέλο μειώνει κατά 60 λεπτά τον χρόνο θεραπείας σε σχέση με τα ασθενοφόρα εδάφους.

Συνοψίζοντας τις κυριότερες αιτίες των καθυστερήσεων, και με δεδομένο ότι η νησιωτική Ελλάδα, ως επί το πλείστον, δεν διαθέτει θρομβόλυση, η κ. Γεωργοπούλου, ανέφερε ως βασική την απουσία σαφών ενδονοσοκομειακών πρωτοκόλλων για τις ενέργειες και τα ακριβή βήματα που θα ακολουθηθούν, με αποτέλεσμα να δαπανάται πολύς χρόνος για την αναζήτηση των μονάδων υποδοχής και τις συνεννοήσεις.

Άλλος παράγοντας αφορά τον τρόπο με τον οποίο τα νοσοκομεία θα κάνουν την απόφαση αποδοχής. "Θα πρέπει να υπάρχουν ίσως κάποια σαφή κριτήρια και να μην περιμένουμε μόνο τη μη βελτίωση του ασθενούς", ανέφερε η νευρολόγος, προσθέτοντας και τις δυσλειτουργίες στην αναζήτηση των συστημάτων εφημέρευσης. "Για παράδειγμα, αν εμείς δεν μπορούμε να στείλουμε το περιστατικό στην Κρήτη, πρέπει να ψάξουμε ποιο είναι διαθέσιμο και να βρούμε τα τηλέφωνα. Ακόμα και για μας που γνωρίζουμε τι γίνεται, είναι χρονοβόρες διαδικασίες", σημείωσε.

Ακαθόριστος παράγοντας για τον χρόνο μιας διακομιδής είναι και η μεταφορά με το ΕΚΑΒ, καθώς δεν είναι προκαθορισμένο ποιο σκάφος είναι διαθέσιμο, σε ποια περιοχή βρίσκεται και σε πόση ώρα θα μπορεί να παραλάβει το περιστατικό.

Σύμφωνα με τη νευρολόγο, σημαντική βοήθεια μπορεί να δώσει η περαιτέρω αξιοποίηση της τηλεϊατρικής, καθώς υπάρχουν σταθμοί σε όλα τα νησιά της 2^ης Υγειονομικής Περιφέρειας. Η αντιμετώπιση των ελλείψεων προσωπικού, οι εκπαιδεύσεις - καταρτίσεις και ο καθορισμός σαφούς νομικού πλαισίου, θα συμβάλλουν επίσης καθοριστικά.