Πώς επηρεάζουν τα οιστρογόνα τη διάθεση των γυναικών

Είναι σαφές ότι τα οιστρογόνα συνδέονται στενά με τη συναισθηματική ευεξία των γυναικών. Η κατάθλιψη και το άγχος επηρεάζουν τις γυναίκες στα χρόνια που παράγουν οιστρογόνα πιο συχνά από τους άνδρες ή τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Τα οιστρογόνα συνδέονται επίσης με διαταραχές της διάθεσης που συμβαίνουν μόνο στις γυναίκες - προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή και επιλόχεια κατάθλιψη.

Το πώς ακριβώς τα οιστρογόνα επηρεάζουν το συναίσθημα είναι λιγότερο ξεκάθαρο. Φταίει η περίσσεια ή η έλλειψή τους; Αποδεικνύεται ότι οι συναισθηματικές επιδράσεις των οιστρογόνων είναι σχεδόν τόσο μυστηριώδεις όσο και η ίδια μας η διάθεση.

Οιστρογόνα: Τι είναι φυσιολογικό;

Ξεκινώντας από την εφηβεία, οι ωοθήκες μιας γυναίκας αρχίζουν να απελευθερώνουν οιστρογόνα σε συντονισμό με κάθε μηνιαίο κύκλο. Στα μέσα του κύκλου, τα επίπεδα αυξάνονται ξαφνικά, προκαλώντας την απελευθέρωση ενός ωαρίου (ωορρηξία). Στη συνέχεια πέφτουν εξίσου γρήγορα. Κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου μήνα, τα επίπεδα οιστρογόνων ανεβαίνουν και πέφτουν σταδιακά.

Τα φυσιολογικά επίπεδα οιστρογόνων ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Οι μεγάλες διαφορές είναι χαρακτηριστικές σε μια γυναίκα σε διαφορετικές ημέρες ή μεταξύ δύο γυναικών την ίδια ημέρα του κύκλου τους. Η μέτρηση του επιπέδου οιστρογόνων δεν μπορεί να προβλέψει κάποια διαταραχή της διάθεσης...

Ορμόνες και εγκέφαλος

...αυτό δεν σημαίνει ότι τα οιστρογόνα δεν παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης. Τα οιστρογόνα δρουν παντού στο σώμα, συμπεριλαμβανομένων των τμημάτων του εγκεφάλου που ελέγχουν τα συναισθήματα.

Μερικές από τις επιδράσεις των οιστρογόνων περιλαμβάνουν:

*Αύξηση της σεροτονίνης και του αριθμού των υποδοχέων σεροτονίνης στον εγκέφαλο.

*Τροποποίηση της παραγωγής και των επιδράσεων των ενδορφινών, των χημικών ουσιών που προκαλούν θετικά συναισθήματα.

*Προστατεύουν τα νεύρα από βλάβες και πιθανώς διεγείρουν την ανάπτυξή τους.

Οι ενέργειες των οιστρογόνων είναι πολύ περίπλοκες για να τις κατανοήσουν πλήρως οι ερευνητές. Για παράδειγμα, παρά τις φαινομενικά θετικές επιδράσεις των οιστρογόνων στον εγκέφαλο, η διάθεση πολλών γυναικών βελτιώνεται μετά την εμμηνόπαυση, όταν τα επίπεδα οιστρογόνων είναι πολύ χαμηλά.

Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι κάποιες γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις φυσιολογικές αλλαγές των οιστρογόνων κατά τον κύκλο τους. Υποδεικνύουν ότι αυτές οι αυξομειώσεις των ορμονών είναι που μπορούν να προκαλέσουν και πολλές διαταραχές της διάθεσης.

Οιστρογόνα και προεμμηνορροϊκό σύνδρομο

Το 90% των γυναικών εμφανίζουν δυσάρεστα συμπτώματα πριν από την περίοδό τους. Αν τα συμπτώματα είναι αρκετά σοβαρά ώστε να επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, ορίζεται ως προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS). Σε γενικές γραμμές, το PMS είναι παρόν όταν:

*Τα σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα εμφανίζονται σταθερά λίγες ημέρες πριν από πολλαπλές διαδοχικές περιόδους.

*Τα συμπτώματα υποχωρούν μετά την ολοκλήρωση της περιόδου και δεν εμφανίζονται σε άλλες στιγμές.

*Τα συμπτώματα προκαλούν σημαντικά προσωπικά προβλήματα (όπως στη δουλειά, στο σχολείο ή στις σχέσεις).

*Δεν μπορεί να ευθύνονται σε φάρμακα, αλκοόλ ή άλλη πάθηση υγείας.

Το φούσκωμα, το πρήξιμο των χεριών ή των ποδιών και η ευαισθησία του μαστού είναι τα πιο συνήθη σωματικά συμπτώματα. Μπορεί να υπάρχουν έντονα συναισθήματα, όπως κατάθλιψη, θυμός και ευερεθιστότητα ή άγχος και κοινωνική απόσυρση. Έως και 20-40% των γυναικών μπορεί να έχουν προεμμηνορροϊκό σύνδρομο κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Οιστρογόνα και προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή

Όπως και με το PMS, οι γυναίκες με προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή (PMDD) αναπτύσσουν τακτικά συμπτώματα αρνητικής διάθεσης πριν από την περίοδό τους. Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι η προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή είναι μια σοβαρή μορφή PMS. Στο PMDD, τα συμπτώματα της διάθεσης είναι πιο σοβαρά και συχνά επισκιάζουν τα σωματικά συμπτώματα. Οι συναισθηματικές διαταραχές είναι αρκετά σημαντικές ώστε να προκαλούν προβλήματα στην καθημερινή ζωή. Από 3-9% των γυναικών εμφανίζουν προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή.

Τα οιστρογόνα φαίνεται να εμπλέκονται σε αυτές τις διαταραχές της διάθεσης, αλλά το πώς ακριβώς είναι ένα μυστήριο. Τα επίπεδα οιστρογόνων σε γυναίκες με PMS ή PMDD είναι σχεδόν πάντα φυσιολογικά. Το πρόβλημα μπορεί να βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο τα οιστρογόνα επικοινωνούν με τα μέρη του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη διάθεση. Οι γυναίκες με PMS ή PMDD μπορεί επίσης να επηρεαστούν περισσότερο από τις φυσιολογικές διακυμάνσεις των οιστρογόνων κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου.

Οιστρογόνα και επιλόχεια κατάθλιψη

Η μειωμένη διάθεση μετά τον τοκετό είναι τόσο συνηθισμένο φαινόμενο που θεωρείται φυσιολογικό. Ωστόσο, το 10-25% των γυναικών βιώνουν μείζονα κατάθλιψη μέσα στους πρώτους έξι μήνες μετά τον τοκετό. Η απότομη πτώση των οιστρογόνων μετά τον τοκετό φαίνεται σαν προφανής ένοχος, αλλά αυτός ο συσχετισμός δεν έχει ποτέ αποδειχθεί. Η επιλόχεια κατάθλιψη αντιμετωπίζεται όπως κάθε άλλη κατάθλιψη, με αντικαταθλιπτικά, ψυχοθεραπεία ή συνδυασμό των δύο.

Οιστρογόνα και περιεμμηνοπαυσιακή κατάθλιψη

Τους μήνες ή τα χρόνια πριν από την εμμηνόπαυση (περιεμμηνόπαυση), τα επίπεδα οιστρογόνων είναι ασταθή και απρόβλεπτα. Κατά την περιεμμηνόπαυση, μέχρι και το 10% των γυναικών βιώνουν κατάθλιψη που μπορεί να προκληθεί από ασταθή επίπεδα οιστρογόνων. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η χρήση διαδερμικού επιθέματος οιστρογόνων μπορεί να βελτιώσει την κατάθλιψη κατά την περιεμμηνόπαυση, αλλά αυτό δεν αποτελεί τυπική αντιμετώπιση.

Οιστρογόνα και μετεμμηνοπαυσιακή κατάθλιψη

Στην εμμηνόπαυση, τα οιστρογόνα πέφτουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Η λήψη οιστρογόνων από το στόμα δεν βελτιώνει την κατάθλιψη στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Σε μεγάλες δοκιμές για την αξιολόγηση της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης, οι γυναίκες που λάμβαναν οιστρογόνα ανέφεραν την ίδια ψυχική υγεία με τις γυναίκες που λάμβαναν εικονικό φάρμακο. Μετά την εμμηνόπαυση, τα ποσοστά κατάθλιψης των γυναικών πέφτουν και μοιάζουν αρκετά με τα ανάλογα ποσοστά ανδρών της ίδιας ηλικίας.