Νευροδιαφορετικά άτομα και δημιουργικότητα στο χώρο εργασίας  

Στο ερώτημα «πώς μπορούν εταιρείες και οργανισμοί να ενσωματώσουν άτομα με νευροδιαφορετικότητα» κλήθηκαν να απαντήσουν οι ομιλητές του πάνελ «Και αν πάθει κάτι στη δουλειά;», στο πλαίσιο του συνεδρίου της πρωτοβουλίας «The Upfront Initiative» για την ισότητα, τη συμπερίληψη, την ποικιλομορφία και την ορατότητα στον εργασιακό χώρο, που διοργανώνεται για τρίτη συνεχή χρονιά, στις 14 Μαρτίου 2024 στο Ωδείο Αθηνών, υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Πρόκειται για ένα θέμα που έρχεται στην επικαιρότητα, καθώς, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, το 2023 μόνο δύο στους 10 εργαζόμενους δήλωσαν ότι οι επιχειρήσεις τούς στηρίζουν σε θέματα ψυχικής υγείας, όπως αποκάλυψε η συντονίστρια της συζήτησης και Chairwoman & CEO της Hellas EAP, Τατιάνα Τούντα. 

Όλα ξεκινούν από τον εγκέφαλό μας, ο οποίος, όπως εξήγησε ο καθηγητής της Ψυχολογίας των Διαπροσωπικών Σχέσεων και πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Παναγιώτης Κορδούτης, είναι ένα όργανο φτιαγμένο για να βάζει τάξη στο χάος. Την ίδια ώρα, όμως, είναι ένα τεμπέλικο όργανο που θέλει να φτάσει σε αποτέλεσμα με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια, για αυτό οργανώνει τα ερεθίσματα σε απλές κατηγορίες, πχ. άνδρας - γυναίκα, με αρνητικές συνέπειες για τον εργασιακό χώρο, καθώς υπονομεύεται η καινοτομία και η δημιουργικότητα. Κάπως έτσι εξηγείται γιατί μία γυναίκα σε ηγετική θέση αξιολογείται πολύ πιο αυστηρά από έναν άνδρα, μιας και η προσδοκία του εγκεφάλου στηρίζεται σε παραδοσιακά μοτίβα ή γιατί ένας ομοφυλόφιλος σε υπαλληλική θέση συρρικνώνεται και δεν είναι τόσο τολμηρός. «Οι άνθρωποι στην εργασία θέλουμε να συμμορφώνονται σε κανόνες μεν, κρατώντας τη δημιουργικότητά τους δε», είπε ο καθηγητής. 

Στην περίπτωση του γιου της που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού αναφέρθηκε η συγγραφέας - κριτικός λογοτεχνίας στη Booktalks, Κατερίνα Μαλακατέ, λέγοντας ότι τα άτομα αυτά έχουν έναν τελείως διαφορετικό τρόπο αντίληψης του κόσμου, καθώς όλες οι αισθήσεις μεγεθύνονται, ενώ ταυτόχρονα διαθέτουν δημιουργικές, καινοτόμες ιδέες και εντυπωσιακή μνήμη. Στοιχεία που μπορούν να αξιοποιήσουν οι επιχειρήσεις, αρκεί να προσαρμοστούν κατάλληλα, γιατί ένα άτομο με αυτισμό δεν μπορεί να εργαστεί με άλλους 20 στην ίδια αίθουσα. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία που παρέθεσε και τα οποία δείχνουν ότι 9 στα 10  άτομα με αυτισμό παγκοσμίως είναι άνεργοι, ενώ ο μέσος όρος ζωής τους είναι τα 39 έτη χωρίς να έχουν σωματικά προβλήματα. «Ο εγκέφαλός μας χρειάζεται να αποδεχθεί τη διαφορετικότητα, ούτε να την αγαπήσει, ούτε να την κάνει φίλο, απλά να υπάρξει και αυτή δίπλα του», κατέληξε η κα Μαλακατέ. 

«Φόβο αισθάνεται μια εταιρεία όταν έρχεται αντιμέτωπη με τη διαφορετικότητα, καθώς πρόκειται για μια κατάσταση που δεν ξέρει να διαχειριστεί», δήλωσε ο Μενέλαος Βουτσινάς, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Εξαρτήσεων - εκπ. Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής και Επιστημονικός Συνεργάτης της ΜΚΟ «Νηφάλιοι». Και αυτό γιατί, όπως εξήγησε, δεν μπορεί να αποσυνδέσει την παραγωγική μονάδα και να έρθει σε επαφή με την ανθρώπινη διάσταση, μιας και «ένας εργαζόμενος ισούται με το έργο που παράγει». Ο κ. Βουτσινάς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να προσέξουμε τη γωνία λήψης των εταιρειών απέναντι στους εργαζόμενους γιατί, αν κοιτάζουμε από ψηλά, δεν διακρίνεται το τραύμα και η διαφορετικότητα.

«Αν αποκλείσεις τους νευροδιαφορετικούς, είσαι διπλά χαμένος γιατί μεγάλο ποσοστό τους έχουν υψηλή νοημοσύνη, διαθέτουν δημιουργικότητα και καινοτομία», σημείωσε η Ιωάννα Φαναριώτη, Head of Talent, ΕΥ Greece & South CESA Cluster. Εντόπισε τα μεγαλύτερα εμπόδια στην έλλειψη ενημέρωσης και στις στερεοτυπικές αντιλήψεις, λέγοντας ότι εργοδότες και εργαζόμενοι πρέπει να ωριμάσουν στο συγκεκριμένο θέμα για να καταλήξει λέγοντας «μια εταιρεία για να είναι βιώσιμη πρέπει να ασχοληθεί με τη νευροδιαφορετικότητα».

Ο σεφ Μιχάλης Νουρλόγλου δήλωσε τυχερός, καθώς, αν και σε μικρή ηλικία έπεσε σε κώμα μετά από χρήση ναρκωτικών, μπήκε σε κοινότητα απεξάρτησης και κατάλαβε ότι πρέπει να διαχειριστεί κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Έτσι, ασχολήθηκε με τη μαγειρική, στην οποία διοχέτευσε όλη του την ενέργεια έχοντας την ευθύνη πλέον για 16 εστιατόρια, ενώ συνεχίζει να κάνει ψυχοθεραπεία. «Όπως λέει και η μητέρα μου, το ταξίδι δεν είναι αγώνας ταχύτητας, αλλά μαραθώνιος», σημείωσε ο Μιχάλης Νουρλόγλου. 

Το συνέδριο «The Upfront Initiative» διοργανώνεται από τη LiFO και την Tsomokos Communications.

Υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Με τη στήριξη: Δήμος Αθηναίων, Γραφείο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα.