Η CoViD - 19 γερνά τον εγκέφαλο κατά 2,65 χρόνια [μελέτη]

Ήδη από τους πρώτους μήνες μετά την έναρξη της πανδημίας κορωνοϊού είχε διαφανεί πως μια από τις πιο κοινές δυσμενείς επιδράσεις της λοίμωξης COVID-19 είναι η γνωστική εξασθένηση, η οποία μειώνει την ποιότητα ζωής, επεκτείνει τη νοσηρότητα που σχετίζεται με τη νόσο και μειώνει την ικανότητα επιστροφής στην εργασία. Περισσότερα από τέσσερα χρόνια μετά, με την επείγουσα φάση της πανδημίας να έχει παρέλθει, οι ακριβείς μηχανισμοί της εξασθένησης μετά την COVID (GOGVID) παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ασαφείς, ενώ πλήθος μελετών βάζουν στο "μικροσκόπιο" το αποτύπωμα που αφήνει το πέρασμα του ιού στην εγκεφαλική λειτουργία.

Αποκαλυπτικά είναι τα ευρήματα μελέτης επιστημόνων στο Όστιν του Τέξας, που υπολόγισαν μεγαλύτερη εγκεφαλική ηλικία κατά 2,65 έτη σε άτομα που είχαν νοσήσει ήπια ή μέτρια από COVID-10, σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν μολυνθεί.

Η μελέτη

Οι Αμερικανοί επιστήμονες εξέτασαν 51 ενήλικες 21 ως 50 ετών (μέση ηλικία 30,7 έτη), με και χωρίς ιστορικό νόσησης από COVID-19 στο κεντρικό Τέξας, κατά την περίοδο από τον Οκτώβριο του 2021 ως τον Ιανουάριο του 2023. Από την ομάδα ασθενών αποκλείστηκαν όσοι είχαν σοβαρή λοίμωξη και νοσηλεύτηκαν, καθώς και όσοι είχαν προϋπάρχον ιστορικό νοσημάτων ή διαταραχών που επηρεάζουν τη γνωστική λειτουργία. Οι 26 συμμετέχοντες είχαν ιστορικό θετικού τεστ, με ήπια ως μέτρια νόσηση - δεν εμφάνισαν δύσπνοια, πνευμονία, αναπνευστική ανεπάρκεια ή ανεπάρκεια οργάνων - και οι 24 δήλωσαν πως δεν είχαν μολυνθεί από τον ιό. Ο μέσος χρόνος από τη νόσηση μέχρι την εγγραφή στη μελέτη ήταν 10 μήνες.

Οι μελετητές χρησιμοποίησαν εγκεκριμένα και αξιόπιστα εργαλεία αξιολόγησης προσοχής, ταχύτητας επεξεργασίας, εκτελεστικής λειτουργίας, ικανότητας εκμάθησης και ανάκλησης μνήμης, καθώς και μη επεμβατική νευροαπεικόνιση, σε συνδυασμό με τεχνητή νοημοσύνη.

Μέσω αυτών των τεχνικών υπολόγισαν το λεγόμενο Χάσμα Ηλικίας Εγκεφάλου (Brain Age Gap - BAG), δηλαδή τη διαφορά της εκτιμώμενης ηλικίας εγκεφάλου και της χρονολογικής ηλικίας. Πρόκειται για ευαίσθητο βιοδείκτη, που ποσοτικοποιεί την υγεία του εγκεφάλου ως προς την απόκλιση από την τυπική τροχιά της γήρανσης και χρησιμοποιείται για την ανίχνευση διάφορων νευρολογικών και νευροψυχιατρικών διαταραχών.

Αποτελέσματα

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, το Χάσμα Ηλικίας Εγκεφάλου (BAG) ήταν σημαντικά υψηλότερο στην ομάδα COVID-19, κατά 2,65 έτη σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Επιπλέον, το 80% από όσους είχαν ασθενήσει παρουσίασαν επιταχυνόμενη BAG, έναντι μόλις 13% όσων δεν είχαν ιστορικό νόσησης. Η ομάδα COVID-19 έδειξε επίσης, χαμηλότερη απόδοση σε όλα τα γνωστικά τεστ.

Το αυξημένο χρονικό διάστημα από τη διάγνωση της λοίμωξης μέχρι την εξέταση στο πλαίσιο της μελέτης συσχετίστηκε με μια μικρή αλλά στατιστικά σημαντική μείωση (1,4%) στον κίνδυνο επιταχυνόμενης BAG. Απαιτούνται διαχρονικές μελέτες προκειμένου να καθοριστεί εάν η BAG βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου και εάν ναι, σε ποιους ασθενείς.

Οι γυναίκες στην ομάδα COVID-19 επέδειξαν σημαντικά μειωμένο κίνδυνο επιταχυνόμενης γήρανσης του εγκεφάλου σε σχέση με τους άνδρες. Συγκεκριμένα, 9 στις 14 γυναίκες (64%) έναντι 10 στους 11 άνδρες μεταξύ όσων είχαν νοσήσει βρέθηκαν με επιταχυνόμενο χάσμα.

Οι διαφορές που σχετίζονται με τον αυξημένο αριθμό συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της οξείας λοίμωξης, την ήπια ή μέτρια βαρύτητα του COVID-19, καθώς και με την φυλετική/εθνοτική ομάδα, δεν ήταν στατιστικά σημαντικά και δεν είχαν ακρίβεια λόγω του μικρού δείγματος.

"Τα ευρήματά μας παρέχουν έναν νέο βιοδείκτη του COGVID και δείχνουν την επιτάχυνση της γήρανσης του εγκεφάλου ως πιθανό μηχανισμό αυτής της δυσμενούς επίδρασης", αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Πιθανοί μηχανισμοί

Ως προς τους μηχανισμούς μέσω των οποίων η COVID-19 λοίμωξη επηρεάζει την επιτάχυνση της γήρανσης του εγκεφάλου, οι μελετητές παραθέτουν, τρία ενδεχόμενα:

• Η επαγόμενη από τον COVID-19 ανοδική ρύθμιση της έκφρασης του μετατρεπτικού ενζύμου 2 (ACE2) της αγγειοτενσίνης στον εγκέφαλο. Ο ιός χρησιμοποιεί υποδοχείς ACE2 για να εισέλθει στα ανθρώπινα κύτταρα.
• Η επιταχυνόμενη γήρανση μπορεί να οφείλεται εν μέρει σε χρόνια φλεγμονή, η οποία παίζει κρίσιμο ρόλο στον νευροεκφυλισμό. Οι ασθενείς με COVID-19 εμφανίζουν αύξηση των δεικτών φλεγμονής μετά τη λοίμωξη
• Η BAG σχετίζεται με ορισμένους γενετικούς παράγοντες καθώς και με παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η διατροφή και η σωματική δραστηριότητα.