Συνοδεία αστυνομικών στον ιατροδικαστή τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας

Με τη συνοδεία αστυνομικών μεταφέρονται πλέον στο Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του ΑΠΘ τα άτομα που καταγγέλλουν ότι έχουν πέσει θύματα ενδοοικογενειακής βίας, προκειμένου να εξεταστούν για σωματικές βλάβες.

Το νέο καθεστώς άρχισε να ισχύει τις τελευταίες μέρες, έπειτα από την σοκαριστική δολοφονία της 28χρονης Κυριακής από τα χέρια του συντρόφου της έξω από το Αστυνομικό Τμήμα Αγίων Αναργύρων και όσα αποκαλύφθηκαν εκ των υστέρων για τους αδιανόητους χειρισμούς και την αδυναμία των αστυνομικών να προστατεύσουν το θύμα.

Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που ο κύκλος της σιωπής αρχίζει να σπάει. Πολλές γυναίκες προσφεύγουν πλέον ακόμα και με το πρώτο περιστατικό βίας στις αρμόδιες κοινωνικές δομές και διωκτικές αρχές, κάτι που δεν συνέβαινε παλαιότερα, όπως επισημαίνει στη συνέντευξή του στο iatronet.gr ο αναπληρωτής καθηγητής Ιατροδικαστικής στο ΑΠΘ, Φώτης Χατζηνικολάου (φωτογραφία).

Η ενδοοικογενειακή βία και η κακοποίηση γυναικών, μαζί με άλλα επίκαιρα θέματα που απασχολούν την κοινωνία και την επιστήμη, βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα των εργασιών του "2oυ Συνεδρίου Ιατροδικαστικής - Ψυχιατροδικαστικής", που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη. Ο κ. Χατζηνικολάου, που είναι πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου, σκιαγραφεί το προφίλ θύτη και θύματος, ενώ στέλνει μήνυμα στον τελευταίο να μη διστάσει να μιλήσει.

• Έχουν αυξηθεί τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας ή είναι περισσότερα σήμερα αυτά που καταγγέλλονται και βγαίνουν στο φως, λόγω αυξημένης ευαισθητοποίησης;

Συμβαίνουν και τα δύο ταυτόχρονα. Από την αρχή του χρόνου έχουν συμβεί τρεις γυναικοκτονίες μόνο στη Θεσσαλονίκη, ενώ παρατηρείται αυξημένη κακοποίηση γυναικών και γενικά ενδοοικογενειακή βία, ειδικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Από την άλλη μεριά, η ευαισθητοποίηση του κόσμου έχει αυξηθεί για τα κλινικά περιστατικά. Ο κόσμος έχει αρχίσει να μιλάει. Είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον και με τον καινούργιο Ποινικό Κώδικα που η ενδοοικογενειακή βία έχει γίνει κακούργημα και με την ευαισθητοποίηση του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, μετά το τελευταίο περιστατικό, τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας μας έρχονται συνοδεία αστυνομικών για εξέταση.

• Πριν ερχόταν μόνα τους;

Για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, αυτεπάγγελτα ανοίγει ένας φάκελος, ο οποίος ξεκινάει από την προανακριτική αρχή, δηλαδή από την αστυνομία, και λαμβάνει μια εντολή σωματικών βλαβών. Μέχρι πρόσφατα ερχόταν μόνο του το άτομο που έχει υποστεί κακοποίηση, με την παραγγελία της προανακριτικής ή της ανακριτικής αρχής, για να εξετάσουμε αν υπάρχουν σωματικές κακώσεις ή βλάβες. Την τελευταία εβδομάδα, αν είναι αυτόφωρη διαδικασία, έρχεται συνοδεία αστυνομικών οργάνων. Η εντολή δίνεται αυτεπάγγελτα σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός αν το θύμα δεν θέλει να εξεταστεί.

• Πώς θα περιγράφατε το προφίλ του θύτη και του θύματος ενδοοικογενειακής βίας;

Σε ό,τι αφορά τον θύτη, συνήθως έχουμε άτομα τα οποία έχουν κακοποιηθεί τα ίδια με κάποιον τρόπο στη μικρή τους ηλικία. Επίσης, άτομα με παραβατική συμπεριφορά ή ψυχιατρικό υπόστρωμα τις περισσότερες φορές. Δεν μπορούμε όμως να αποκλείσουμε και τυχαίες περιπτώσεις, στις οποίες δεν συμβαίνει κάτι απ΄ αυτά. Μπορεί να έχουμε και περιπτώσεις κακοποιητικής συμπεριφοράς με τον θύτη να βρίσκεται σε ψυχική κατάσταση που να είναι παροδική, δηλαδή σε ψυχική ορμή.

Αναφορικά με το θύμα, οποιαδήποτε ή οποιοσδήποτε μπορεί να υποστεί σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, παραμέληση ή λεκτική βία.

• Η λεκτική βία πώς τεκμηριώνεται ιατροδικαστικά;

Συνήθως συνυπάρχει και σωματική βία. Αν αυτή δεν υπάρχει και δεν διαπιστώνονται σωματικές κακώσεις, το άτομο που έχει υποστεί λεκτική βία θα κάνει μήνυση και θα διερευνηθεί διαφορετικά. Υπάρχουν περιπτώσεις που έχει ζητηθεί η συνδρομή μιας ψυχιατρικής πραγματογνωμοσύνης. Δεν τεκμηριώνεται ιατροδικαστικά, αλλά ψυχιατρικά.

• Ο κύκλος της σιωπής έχει αρχίσει να σπάει; Πόσο καιρό υπομένει το θύμα μέχρι να προβεί σε καταγγελία;

Παλιότερα είχαμε θύματα τα οποία δεν μιλούσαν, αυτό έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν πλέον πάρα πολλές περιπτώσεις θυμάτων που μιλάνε από την πρώτη κιόλας φορά. Αν γυρνούσαμε το ρολόι πίσω κάποια χρόνια, θα λέγαμε πως το θύμα είχε υποβληθεί πολλές φορές σε κακοποιητική συμπεριφορά μέχρι να φτάσει να μιλήσει στις κοινωνικές ομάδες που θα την βοηθήσουν ή στις διωκτικές αρχές.

• Ποια είναι η συμβολή του ιατροδικαστή στην πάταξη του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας;

Συμβάλουμε με ουσιαστικό τρόπο στην απονομή της δικαιοσύνης. Οτιδήποτε έχει να κάνει είτε με νεκροτομικό είτε με κλινικό περιστατικό, αν υπάρχει κάκωση, από τη στιγμή που ανοίγει ένας φάκελος στις διωκτικές αρχές και στην εισαγγελία θα πρέπει να έχει μέσα μια ιατροδικαστική έκθεση (νεκροψίας νεκροτομής ή σωματικών βλαβών αντίστοιχα) από δημόσια αρχή.

Όλα τα περιστατικά για τον ιατροδικαστή είναι τα ίδια. Τα αντιμετωπίζει με την ίδια ευαισθησία, εχεμύθεια και επιστημονικότητα.

Σημαντική είναι η συμβολή και των ΜΜΕ, για το λόγο αυτό έχουμε εντάξει και ειδική ενότητα στο συνέδριο με θέμα "Δημοσιογραφία & εγκλήματα παρελθόντος - παρόντος - μέλλοντος".

• Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε προς τα θύματα ενδοοικογενειακή βίας;

Καλό θα είναι να έχουμε το στόμα μας ανοιχτό και να καταγγέλλουμε. Επίσης, να υπάρχει παρότρυνση από τρίτους, που βλέπουν την κακοποιητική συμπεριφορά, ώστε το θύμα να μπορέσει να μιλήσει.

Η γυναικοκτονία δεν είναι τίποτε άλλο από μια ιδιαίτερη, ακραία μορφή έμφυλης βίας. Πρέπει το άτομο που κακοποιείται να μιλήσει νωρίς. Από εκεί και πέρα υπάρχουν οι κατάλληλες υποστηρικτικές και ψυχιατρικές δομές που θα της παράσχουν προστασία.

Το 2^ο Συνέδριο Ιατροδικαστικής - Ψυχιατροδικαστικής διεξάγεται από τις 12 ως τις 12 Απριλίου, στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΑΠΘ "Ιατροδικαστική - Ψυχιατροδικαστική", σε συνεργασία με την Ελληνική Ψυχιατροδικαστική Εταιρεία υπό την αιγίδα του ΑΠΘ, της Σχολής Επιστημών Υγείας και του Τμήματος Ιατρικής.