Τα κίνητρα που δίνονται στην Ευρώπη για να παραμείνουν φθηνά φάρμακα στην αγορά

Με οικονομικά κίνητρα προσπαθούν οι κυβερνήσεις ευρωπαϊκών χωρών να δελεάσουν τις φαρμακοβιομηχανίες γενοσήμων, προκειμένου να μην αποσύρουν φθηνά φάρμακα από την αγορά. Η απόσυρση θα δημιουργούσε πολλαπλές δυσμενές συνέπειες, με βασικότερη την εκτόξευση της φαρμακευτικής δαπάνης.

Ακολουθούν τα μέτρα που έχουν λάβει 6 χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης: 

Πολωνία

• Άρση του ανώτατου ορίου του προϋπολογισμού για τα φάρμακα, με στόχο τον περιορισμό του κινδύνου αποσύρσεων.
• Μέτρα για την επιτάχυνση της κυκλοφορίας του πρώτου γενοσήμου.
• Κίνητρα (υψηλότερη τιμή/ταχεία εισαγωγή σε καθεστώς αποζημίωσης) για φάρμακα και δραστικές που παράγονται στη χώρα, με στόχο την τόνωση της εγχώριας παραγωγής. 

Γερμανία

• Αύξηση έως 50% της αξίας αποζημίωσης στα παιδιατρικά φάρμακα.
• Κατάργηση των τιμών αναφοράς και πλήρης απαγόρευση διαγωνισμών για παιδιατρικά φάρμακα.
• Υποχρέωση εξάμηνης αποθεματοποίησης για προϊόντα διαγωνισμών εκτός προστασίας.
• Αλλαγές στα συστήματα διαγωνισμών, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα της συγκέντρωσης της αγοράς και των ελλείψεων.
• Το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Φαρμάκου (Βfarm) συνιστά αυξήσεις τιμών έως 50% για φάρμακα που ενδέχεται να αποτελέσουν αντικείμενο έλλειψης.

Γαλλία

• Αύξηση κατά 10% στις τιμές της αμοξυκιλλίνης και κλαβουλανικού οξέος, σε αντάλλαγμα για την παροχή εκατέρωθεν εγγυήσεων για την παραγωγή/προμήθεια των αναγκαίων ποσοτήτων.

Πορτογαλία

• Αύξηση 5% των τιμών όλων των φαρμάκων με τιμή αποζημίωσης μικρότερη των 10 ευρώ.
• Αύξηση 2% των τιμών όλων των φαρμάκων πάνω από 15 ευρώ, με τιμή αποζημίωσης πάνω από 10 ευρώ.
• Για όλα τα φάρμακα με μέγιστη τιμή αποζημίωσης πάνω από 15 ευρώ: Μέγιστη μείωση έως 5% σε σχέση με την προηγούμενη τιμή.
• Πάγωμα των τιμών για τα γενόσημα φάρμακα, εκτός από εκείνα των οποίων οι τιμές είναι υψηλότερες από την τιμή του προϊόντος αναφοράς. Στην περίπτωση αυτή η τιμή του γενοσήμου θα εξισωθεί με την τιμή του προϊόντος αναφοράς.

Σουηδία

• Αύξηση της ανώτατης τιμής για 957 ομάδες προϊόντων με τιμή αγοράς μικρότερη από 100 κορώνες (8,4 ευρώ ) ανά συσκευασία.
• Αύξηση κατά 25% με ελάχιστο όριο τα 20 κορώνες (περίπου 1,7 ευρώ) ανά συσκευασία. Αφορά σε προϊόντα με δυνατότητα υποκατάστασης.

Ρουμανία

• Αύξηση 14% για φάρμακα με τιμή μικρότερη των 25 leu ( μικρότερη των 5 ευρώ)
• Αύξηση 7% για φάρμακα με τιμή μεγαλύτερη των 25 leu (από 5 ευρώ έως 10 ευρώ).

Τι συνέβη στην Ελλάδα

Σύμφωνα με στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, από το 2015 έως και το 2021 αποχώρησαν 3.973 κωδικοί από το Δελτίο Τιμών, εκ των οποίων οι 3.805, δηλαδή ποσοστό 95,8% αφορούσε αποζημιούμενα φάρμακα. Περίπου το 73% αυτών είχαν τιμή κάτω από 50 ευρώ.

Αναλυτικότερα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο διεγράφησαν από το Δ.Τ.:

• 1.561 κωδικοί με τιμή χαμηλότερη των 10 ευρώ.
• 667 κωδικοί με τιμή από 10 ευρώ μέχρι 20 ευρώ.
• 269 κωδικοί με τιμή από 20 ευρώ μέχρι 30 ευρώ.
• 167 κωδικοί με τιμή από 30 ευρώ μέχρι 40 ευρώ.
• 113 κωδικοί με τιμή μεταξύ 40 ευρώ και 50 ευρώ.
• 1.028 κωδικοί με τιμή πάνω από 50 ευρώ.

Σήμερα, στη θετική λίστα περιλαμβάνονται 6.829 φάρμακα, εκ των οποίων τα 3.373 είναι κάτω από 10 ευρώ. 

Μολονότι η πλευρά της φαρμακοβιομηχανίας αναγνωρίζει τις προσπάθειες που γίνονται από την πλευρά της Πολιτείας για τη διάσωση των φθηνών φαρμάκων το αποτύπωμα των κυβερνητικών προσπαθειών μηδενίζεται, αφενός μπροστά στο ανεξέλεγκτο clawback, αφετέρου λόγω του πολυδαίδαλων γραφειοκρατικών διαδικασίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το υπουργείο έχει δώσει το πράσινο φως για την μετάβαση από την Θετική λίστα στην Αρνητική - υπό προϋποθέσεις βεβαίως και για φάρμακα έως και 10 ευρώ λιανική τιμή - πολλά αιτήματα απορρίπτονται.

Eιδικότερα τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι:

1) Αύξηση τιμής για σκευάσματα που έχουν λιανική τιμή έως και 10 ευρώ (μετάβαση στην αρνητική λίστα και αίτημα αύξησης τιμής έως 15%).

2) Σκευάσματα έως 5 ευρώ (μπορούν να αιτηθούν αύξηση τιμής και δεν έχουν clawback). Θα πρέπει να πρόκειται για παλιά μοναδικά φάρμακα με χαμηλές τιμές, ιδίως εάν κοστίζουν έως 5 ευρώ ή η τιμή τους έχει μεγάλη απόκλιση από τον μέσο όρο των 2 χαμηλότερων, να κατέχουν μεγάλο μερίδιο στην αγορά καλύπτοντας μεγάλο ποσοστό ασθενών και να  υπάρχει σοβαρός κίνδυνος απόσυρσής τους από την αγορά εξαιτίας των χαμηλών τιμών.

Όμως, το θέμα είναι ότι τα αιτήματα μετάβασης στην αρνητική λίστα κόβονται και οι αυξήσεις δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα. Άρα, επί της ουσίας, τίποτα δεν έχει προχωρήσει ακόμα.

Παράγοντες από τον κλάδο του φαρμάκου τονίζουν πως, για να μπορέσουν οι εταιρείες να διατηρήσουν φάρμακα που έχουν αρνητικό αποτέλεσμα για αυτές (που είναι ζημιογόνα), πρέπει να έχουν την ελευθερία και την ευχέρεια να αιτούνται και να γίνεται αποδεκτή η εξαίρεση σκευασμάτων από την αποζημίωση.

Υπενθυμίζεται ότι το Συμβούλιο Επικρατείας - προ πενταετίας - είχε αποφανθεί - μετά από σχετική υπόθεση με πολυεθνική που το απασχόλησε - ότι πρέπει όπως αυτοβούλως εντάσσεται ένα φάρμακο στον θετικό κατάλογο στην αποζημίωση με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με θέληση και μόνο του κατόχου της άδειας να αποχωρεί από τη λίστα.   

Σύμφωνα με πληροφορίες το υπουργείο Υγείας το αμέσως προσεχές διάστημα προτίθεται να βρει και άλλες δικλείδες ασφαλείας για την παραμονή των οικονομικών θεραπειών στην αγορά και αφετέρου να περιορίσει δραστικά το clawback. Κάτι που ο ίδιος ο υπουργός Υγείας το επεσήμανε στο πλαίσιο του 9oυ Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών παρομοιάζοντας το clawback ως "ελέφαντα στο δωμάτιο", σημειώνοντας πως στόχος του υπουργείου είναι να το περιορίσει, όπως και τις υποχρεωτικές εκπτώσεις (rebates) κατά 300 έως 400 εκατομμύρια ευρώ το 2024.