Στα σκαριά Εθνική Στρατηγική για το Αίμα

* της Δρος Ανδρούλλας Ελευθερίου

Καθοριστικό ορόσημο για την ενίσχυση του ρόλου του Κέντρου Αίματος, τη βελτίωση του ελέγχου και της διαχείρισης των αποθεμάτων και κυρίως την αντιμετώπιση των κατά καιρούς ελλείψεων αίματος θα είναι η ανάπτυξη και η εφαρμογή της αναμενόμενης Εθνικής Στρατηγικής για το Αίμα, την οποία έχει αναλάβει να εκπονήσει το Εθνικό Συμβούλιο Αίματος δυνάμει του περί Αιμοδοσίας Νόμου του 1997 (58(I)/1997), με τη σχετική τροποποίηση του 2023, και η οποία θα καθορίζει τις απαραίτητες ενέργειες για την υλοποίηση του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την περαιτέρω αύξηση της ασφάλειας και της ποιότητας των ουσιών ανθρώπινης προέλευσης.

Στον απόηχο μιας ακόμη δραματικής έκκλησης των ατόμων με θαλασσαιμία να αντιμετωπιστούν άμεσα και αποτελεσματικά οι αναβολές των μεταγγίσεων που σημειώθηκαν τις προηγούμενες ημέρες, την οποία και στηρίζουμε ανεπιφύλακτα και σθεναρά, οφείλουμε να επισημάνουμε τη σημασία του νέου Κανονισμού και των προνοιών του για την εύρυθμη λειτουργία των εθνικών αρχών αιμοδοσίας στα κράτη μέλη της ΕΕ και την απαλλαγή των πασχόντων από την αγωνία εξεύρεσης αιμοδοτών. Μιας αγωνίας μόνιμης και βασανιστικής, ιδίως για τα άτομα με θαλασσαιμία και άλλες μεταγγισιοεξαρτώμενες παθήσεις, η επιβίωση των οποίων είναι άμεσα συνυφασμένη με το αν θα υπάρχει επαρκές αίμα για τις μεταγγίσεις στις οποίες υποβάλλονται δια βίου κάθε 15-20 ημέρες.

Ο Κανονισμός για το αίμα, τους ιστούς, τα κύτταρα και άλλες ουσίες ανθρώπινης προέλευσης (SoHO), που εγκρίθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο στις 24 Απριλίου 2024, εκσυγχρονίζει τις υφιστάμενες, απαρχαιωμένες κοινοτικές οδηγίες για το αίμα και αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και των αδυναμιών των συστημάτων αιμοδοσίας. Προωθεί, μεταξύ άλλων, την εγκαθίδρυση κεντρικού συστήματος εποπτείας των αποθεμάτων, τη λειτουργία συστήματος ειδοποιήσεων σε περίπτωση ελλείψεων ή εντοπισμού προβλήματος ασφάλειας του αίματος, την επέκταση της πρόσβασης των ασθενών στην καινοτομία και σε θεραπείες αιχμής που σχετίζονται με τη μετάγγιση και τη χρήση ουσιών ανθρώπινης προέλευσης, λ.χ. μέσω προγραμμάτων για τη βέλτιστη χρήση του αίματος και την κλινική αξιολόγηση των μεταγγίσεων, καθώς και την καλύτερη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ σε ό,τι αφορά τη χρήση και την ασφάλεια του αίματος.

Είναι κρίσιμης σημασίας η έγκαιρη ενσωμάτωση των οδηγιών που προβλέπει ο Κανονισμός στα εθνικά συστήματα υγείας και δη, στην περίπτωση της χώρας μας, στην επερχόμενη Εθνική Στρατηγική η οποία πρέπει να συμπεριλάβει πρόνοιες για εφαρμογή και αξιοποίηση των νέων δεδομένων και τεχνολογιών, με έμφαση στην ορθολογική διαχείριση του αίματος των ασθενών (Patient Blood Management-PBM) που θα συμβάλει τόσο στη μείωση των αχρείαστων μεταγγίσεων και, κατά συνέπεια, την κατασπατάληση πολύτιμου αίματος, όσο και στη καλύτερη διαχείριση παθήσεων στις οποίες δεν είναι απαραίτητη η αιμοθεραπεία για τη βελτίωση της κλινικής έκβασης των ασθενών.

Η αιμοδοσία συνιστά ένα απαράμιλλο δώρο ζωής και στην Κύπρο έχουμε αποδείξει περίτρανα ότι ο εθελοντισμός και η προσφορά στον συνάνθρωπο κυλούν πραγματικά στο αίμα μας. Η χώρα μας έχει δουλέψει συστηματικά εδώ και δεκαετίες στο θέμα της επάρκειας και ασφάλειας του αίματος, μέσα από την εθελοντική, με αμειβόμενη αιμοδοσία, ενώ διαθέτει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά παγκοσμίως υπολειπόμενου κινδύνου στα μεταδιδόμενα μέσω μετάγγισης παθογόνα, γεγονός που καταδεικνύει το υψηλό επίπεδο ασφάλειας των μεταγγίσεων αίματος.

Ως κοινωνία οφείλουμε να απαιτήσουμε την πλήρη εφαρμογή του Κανονισμού και τον άμεσο εκσυγχρονισμό του εθνικού συστήματος αιμοδοσίας προς υποστήριξη τόσο των πολυμεταγγιζόμενων ατόμων, καθώς και του Κέντρου Αίματος που υπερβάλλει εαυτόν στην προσπάθειά του να διατηρήσει τα αποθέματα αίματος σε υψηλά επίπεδα με την πολύτιμη συνδρομή των εθελοντών αιμοδοτών και στη μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με τις μεταγγίσεις.

Δεδομένου ότι οι ανάγκες σε αίμα εντείνονται διαρκώς λόγω της αύξησης της ηλικίας και του προσδόκιμου ζωής των, θαλασσαιμικών και όχι μόνο, πασχόντων αλλά και της ένταξης της αιμοθεραπείας στα θεραπευτικά πρωτόκολλα και άλλων ασθενειών, η εναρμόνισή μας σε εθνικό επίπεδο με τις ευρωπαϊκές πολιτικές και συστάσεις για το αίμα είναι όχι μόνο επιτακτική, αλλά μάλλον έχει ήδη καθυστερήσει.

Κανένας πάσχοντας δεν πρέπει να ανησυχήσει ξανά για την πρόσβασή του σε απαραίτητες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και θα πρέπει να εγκύψουμε όλοι, κοινωνία και πολιτεία, στις απαραίτητες ενέργειες που θα βελτιώσουν τη συλλογή, επεξεργασία και διάθεση του αίματος.

Και δεν πρέπει επ’ ουδενί να αφήσουμε αναξιοποίητες τις εντυπωσιακές επιστημονικές εξελίξεις στον χώρο του αίματος, τις ευκαιρίες και τα εργαλεία που μας παρέχει ο νέος ευρωπαϊκός Κανονισμός και το νεοσυσταθέν Εθνικό Συμβούλιο Αίματος που έχει αναλάβει στο πλαίσιο του περί Αιμοδοσίας Τροποποιητικού Νόμου του 2023 την εκπόνηση μιας, απούσας μέχρι σήμερα, Εθνικής Στρατηγικής για το Αίμα.

*Δρ. Ανδρούλλα Ελευθερίου, BSC, MSc, PhD

Εκτελεστική Διευθύντρια Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας

Πρόεδρος Εθνικής Επιτροπής Θαλασσαιμίας

Πρώην Επικεφαλής του Κέντρου Αναφοράς Ιογενών Παθήσεων του Υπουργείου Υγείας της Κύπρου

Πρώην Διευθύντρια του Συνεργαζόμενου Κέντρου Θαλασσαιμίας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας στην Κύπρο

Πρώην Πρόεδρος Παγκύπριας Συμμαχίας Σπανίων Παθήσεων