Ηρ. Τιτόπουλος: Η Πνευμονολογία μετά την CoViD και η ηθική της τεχνητής νοημοσύνης

Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ήδη παρούσα σε πλήθος εφαρμογών στην ιατρική, ενώ τα επόμενα 1 με 2 χρόνια αναμένεται να αλλάξει άρδην το τοπίο, φέρνοντας "επανάσταση" στη διάγνωση και στη θεραπεία ασθενειών. Η εξέλιξη θα σημάνει και μια σειρά από προκλήσεις σε ηθικό και νομικό επίπεδο, που θα αφορούν μεταξύ άλλων την ευθύνη του γιατρού που λαμβάνει την απόφαση, σε συνάρτηση με την περίπτωση σφάλματος της ένδειξης που του έχει δώσει το σύστημα.

Στην Τεχνητή Νοημοσύνη, τις εφαρμογές της και τα διλήμματα που θα επιφέρει στην πνευμονολογία είναι αφιερωμένο το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών του 7^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Νοσημάτων Θώρακος, που διοργανώνει η Εταιρεία Νοσημάτων Θώρακος Ελλάδος από τις 16 ως τις 18 Μάϊου στη Θεσσαλονίκη.

Ο πρόεδρος της ΕΝΘΕ και πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου, Ηρακλής Τιτόπουλος (φωτογραφία), μιλάει στο iatronet.gr για τις προκλήσεις του παρόντος και του πολύ κοντινού μέλλοντος. Παράλληλα, περιγράφει το τοπίο της επόμενης μέρας στην πνευμονολογία, η οποία αναδείχτηκε σε ειδικότητα αιχμής στην περίοδο της πανδημίας, αλλά δεν λαμβάνει από την πολιτεία όσα χρειάζεται για την υποστήριξη των ασθενών. Υψηλού κόστους αναλώσιμο υλικό, απαραίτητο για την χειρουργική αντιμετώπιση σοβαρών αναπνευστικών παθήσεων, δεν αποζημιώνεται, με αποτέλεσμα όπως λέει, ο ασθενής να πεθαίνει αν δεν έχει τη δυνατότητα να το πληρώσει.

Η ΤΝ στην πνευμονολογία

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μπορεί ήδη να συμβάλλει καθοριστικά στην έγκαιρη διάγνωση και άρα καλύτερη αντιμετώπιση σοβαρό βλαβών των πνευμόνων. "Μια αξονική τομογραφία θώρακος μπορεί να ανιχνεύσει έναν αρχόμενο καρκίνο πνεύμονα, όταν αυτός είναι ακόμη σε φάση μερικών χιλιοστών. Σε αυτά τα στάδια υπάρχει σημαντικό ποσοστό διαφυγής από τα μάτια του ειδικού, γιατί δεν μπορεί να αναγνώσει τι υποκρύπτουν όλες οι βλάβες, ενώ η ΤΝ η οποία είναι ενσωματωμένη με εκατομμύρια πληροφορίες θα το υποδεικνύει στο λεπτό", επισημαίνει ο κ. Τιτόπουλος, προσθέτοντας: "Στη συνέχεια, ο γιατρός καλείται να πάει στο σημείο που υποδεικνύεται, να δει τι συμβαίνει και να επιβεβαιώσει ή όχι τη διάγνωση, ώστε να ληφθεί η κατάλληλη θεραπευτική απόφαση".

Ανάλογη είναι η συμβολή της ΤΝ στα ευρήματα ενός υπερήχου, της σπιρομέτρησης ή άλλων διαγνωστικών εξετάσεων. "Ήδη, τα νέα συστήματα που πρόκειται να κυκλοφορήσουν το 2024 και κυρίως το 2025 θα έχουν ενσωματώσει την ΤΝ και τα επόμενα 1-2 χρόνια θα αλλάξει το τοπίο, τόσο στο διαγνωστικό όσο και στο θεραπευτικό επίπεδο", σημειώνει ο πνευμονολόγος.

Η ηθική της ΤΝ και η διπλή υπογραφή

Η συζήτηση που έχει ανοίξει στην επιστημονική κοινότητα αφορά μεταξύ άλλων την ηθική της Τεχνητής νοημοσύνης καθώς και νομικά ζητήματα που θα προκύψουν. Ήδη, κάποια εργαστήρια έχουν υιοθετήσει τη διπλή υπογραφή γιατρού και ΤΝ στις διαγνώσεις. "Υπάρχει η υπογραφή του φυσικού προσώπου, δηλαδή του γιατρού, και δίπλα ο κωδικός της ΤΝ που χρησιμοποιείται, γιατί υπάρχουν πολλές εταιρείες που παρέχουν την τεχνολογία", παρατηρεί ο κ.Τιτόπουλος, συμπληρώνοντας ότι προς το παρόν την ευθύνη την έχει το φυσικό πρόσωπο γιατί η ΤΝ έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα. Τα αντικειμενικά νομικά και ηθικά ζητήματα που προκύπτουν θα αναλυθούν από ειδικούς επιστήμονες στα θεματικά τραπέζια του συνεδρίου.

"Για παράδειγμα, η ΤΝ θα λέει ότι εκείνο το σημείο είναι ύποπτο και έχει 30% πιθανότητα να υποκρύπτει αρχόμενη κακοήθεια. Αν ο γιατρός δεν το βρει με την εμπειρία που έχει ή αν υπάρχει σφάλμα, γιατί και η ΤΝ έχει ένα ποσοστό σφάλματος, θα βάλει την υπογραφή του, που επιβεβαιώνει από τώρα ότι εκεί μπορεί να συμβεί του χρόνου μια οργανωμένη βλάβη; Θα υποβάλλει τον ασθενή σε ταλαιπωρία να τον χειρουργήσει;", διερωτάται και προσθέτει: "Αυτό όλο φανταστείτε το σε πάρα πολλούς τομείς της ειδικότητας, πολύ ζωτικούς: στα διάμεσα νοσήματα, στην πνευμονική ίνωση, σε πάρα πολλές παθήσεις του αναπνευστικού, που θα αναπτυχθούν στις διαφορετικές στρογγυλές τράπεζες".

Θα δούμε εμβόλια για τον καρκίνο του πνεύμονα

Τα αναπνευστικά νοσήματα θα συνεχίσουν να μας απασχολούν δια βίου, μετά την υποχώρηση της πανδημίας κορωνοϊού. "Οι πνεύμονες είναι το μοναδικό εσωτερικό όργανο που έρχεται σε άμεση επαφή με τον ατμοσφαιρικό αέρα. Ιοί, εισπνεόμενα βακτηρίδια και άλλοι εισβολείς θα υπάρχουν πάντα, είτε λέγεται κορωνοϊός, είτε φυματίωση, είτε κάτι άλλο", τονίζει ο πνευμονολόγος, συμπληρώνοντας πως η COVID-19 άφησε ως μάθημα προς τις κοινωνίες τη λήψη μέτρων ατομικής προστασίας και την διαχείριση υγειονομικών κρίσεων

Η πιο πολύτιμη «προίκα» της πανδημίας, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν η εντυπωσιακή επιτάχυνση της έρευνας για νέα εμβόλια και φάρμακα.

"Ήδη, πριν από ένα μήνα ανακοινώθηκε το πρώτο εμβόλιο mRNA για το μελάνωμα, το οποίο θα κάνει πάταγο. Μέσα στα επόμενα χρόνια θα υπάρχουν εμβόλια για τις διάφορες μορφές καρκίνου του πνεύμονα", τονίζει.

Η Πνευμονολογία μετά την πανδημία

Η πανδημία ανέδειξε την πνευμονολογία σε ειδικότητα αιχμής, αλλά σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΝΘΕ η πολιτεία εξακολουθεί να μην της αποδίδει αυτά που δικαιούται. "Στη ζωή είναι πιο δύσκολο να παραμείνεις πρώτος παρά να γίνεις πρώτος. Ο κόσμος ξεχνάει πολύ εύκολα", σχολιάζει σκωπτικά, και παραθέτει παραδείγματα άδικης μεταχείρισης πνευμονολογικών ασθενών σε σχέση με ασθενείς άλλων ειδικοτήτων.

"Στην Καρδιολογία μια τεχνητή βαλβίδα μπορεί να φτάσει 30.000 ευρώ και εγκρίνεται αφού περάσει από επιτροπή. Ομως μέχρι σήμερα το ταμείο δεν δικαιολογεί ένα στεντ των 1.500 ευρώ για έναν ασθενή που πεθαίνει από δύσπνοια επειδή η τραχεία του είναι κλειστή από έναν όγκο. Ή θα το πληρώσει ή θα πεθάνει. Μέχρι τώρα δεν το εγκρίνει καμία από όλες τις κυβερνήσεις που πέρασαν".

Σε άλλο παράδειγμα πιο ακριβού υλικού, στη βρογχοσκοπική αντιμετώπιση της βαριάς ΧΑΠ με τοποθέτηση βαλβίδων στους πνεύμονες, όταν οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στην φαρμακευτική θεραπεία, μόνο το αναλώσιμο υλικό κοστίζει 12.000 ευρώ και έχει μηδέν συμμετοχή το δημόσιο. "Ποιος θα δώσει 12.000 μόνο για τις βαλβίδες και 25.000 συνολικά; Κανένας", αναφέρει ο κ.Τιτόπουλος και καταλήγει: "Αν λοιπόν όλα αυτά ακόμη δεν έχει κατορθώσει να τα εξασφαλίσει η πνευμονολογική κοινότητα, τότε ποια είναι τα βραβεία της για τα πέντε χρόνια που είναι πρώτη ειδικότητα λόγω πανδημίας; Καμία. Δώρον άδωρον".