Το φαρμακείο βασικός πυλώνας της πρωτοβάθμιας περίθαλψης

Τον ισχυρότερο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το ελληνικό φαρμακείο σε ένα σύγχρονο σύστημα υγείας αναλύει ο Απόστολος Βαλτάς, πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ). Ακόμα, εξηγεί με ποιον τρόπο η πολιτεία μπορεί να ενισχύσει το αποτύπωμα του κλάδου παρά τις αντιδράσεις που καταγράφονται, κρίνει τις περιοδικές ελλείψεις στην αγορά φαρμάκων και καταθέτει προτάσεις για τη διάδοση των γενοσήμων.

Το φαρμακείο έχει αποδείξει, ιδίως την περίοδο της πανδημίας, ότι μπορεί να είναι βασικός πυλώνας της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Πώς μπορεί να ενισχύσει η πολιτεία τον ρόλο τους;

Οι δράσεις που ανέλαβαν τα φαρμακεία ήταν κομβικές για την ανάσχεση των επιπτώσεων της πανδημίας και εκτείνονται από την ενημέρωση - εκπαίδευση του κοινού σε θέματα προφύλαξης και περιορισμού της διασποράς του ιού και της ορθολογικής χρήσης των φαρμάκων έως την προαγωγή του μαζικού εμβολιασμού έναντι, την καθοδήγηση των πολιτών στη διαδικασία αυτοελέγχου μέσω της διάθεσης των self test και την επιδημιολογική επιτήρηση μέσω της διενέργειας των rapid test.

Οι φαρμακευτικές υπηρεσίες αποτελούν ανάγκη που επιτάσσει το νέο προσκήνιο στην υγεία. Ο φαρμακοποιός καλείται να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στη διαχείριση της φαρμακοθεραπείας, με στόχο την ασφάλεια του ασθενή και το μέγιστο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η εκπαίδευση, η πιστοποίηση, οι ψηφιακές εφαρμογές και η διεπιστημονική συνεργασία των επιστημόνων υγείας αποτελούν κλειδιά για την πραγμάτωση του στόχου, όπως και η ισχυρή βούληση των ίδιων των φαρμακοποιών να ασχοληθούν ενεργά και να ανταποκριθούν σε ό,τι είναι απαραίτητο για να εντάξουν υπηρεσίες υγείας στα φαρμακεία τους.

Ο ΠΦΣ έχει προτείνει την ανάπτυξη προσαρμοσμένων προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης για τους εν ενεργεία φαρμακοποιούς, τα οποία θα στοχεύουν στην κατάρτιση σε υπηρεσίες πρόληψης και προαγωγής της δημόσιας υγείας. Η υποστήριξη της αυτοφροντίδας, οι υπηρεσίες διακοπής καπνίσματος, εμβολιασμού και ανοσοποίησης, το point of care testing στο φαρμακείο, η ενεσοθεραπεία και η συμβουλευτική σχετικά με τη σωματική δραστηριότητα, την υγιεινή διατροφή και τον υγιεινό τρόπο ζωής, είναι τομείς στους οποίους οι φαρμακοποιοί δύνανται να συνδράμουν, ανταποκρινόμενοι με επάρκεια στις ανάγκες των πολιτών. Οι φαρμακοποιοί ενισχύουν ολοένα τον ρόλο τους στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ), αναλαμβάνοντας συνεχώς αποστολές, εναλλάσσοντας ρόλους και συμμετέχοντας σε δράσεις σε οτιδήποτε τους ζητηθεί, κινούμενοι με ταχύτητα, οργάνωση και επιστημονική κατάρτιση, προς την εκπλήρωση στόχων για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες μέσα από το φαρμακείο.

Αρκετές φορές έχετε βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα για τις ελλείψεις. Τελικά ποιος ευθύνεται γι’ αυτές; Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το θέμα;

Δυστυχώς, το πρόβλημα των ελλείψεων είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα, το οποίο συγχρόνως είναι και πολυπαραγοντικό. Είναι διαπιστωμένο ότι αποτελεί ευρωπαϊκό πρόβλημα λόγω της έλλειψης δραστικών πρώτων υλών, ακόμη και συσκευασιών, αυξημένης ζήτησης και συνταγογράφησης συγκεκριμένων σκευασμάτων και προβλημάτων στη βιομηχανική παραγωγική διαδικασία.

Ταυτόχρονα, αιτίες του φαινομένου εντοπίζονται στην διαχρονικά ακολουθούμενη πολιτική τιμολόγησης των φαρμάκων στην εγχώρια αγορά, που από τη μία όψη περιορίζει τη φαρμακευτική δαπάνη προσφέροντας όφελος στα ασφαλιστικά ταμεία και συγκρατώντας τον κλειστό προϋπολογισμό του φαρμάκου, από την άλλη οδηγεί στο φαινόμενο των παράλληλων εξαγωγών, επειδή οι εγχώριες φαρμακαποθήκες επιλέγουν να εξάγουν δημοφιλή φαρμακευτικά σκευάσματα σε χώρες της Ε.Ε. όπου το κέρδος είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που αποκομίζουν (4,7%) στην ελληνική αγορά.

Επίσης, ακόμη μία παρενέργεια είναι ότι οι φαρμακευτικές περιορίζουν τις ποσότητες φαρμάκων που εισάγουν καθόσον οικονομικά δεν τους συμφέρει να διαθέτουν απεριόριστες ποσότητες, αφού οι ευρωπαϊκές αγορές είναι ακριβότερες από την Ελλάδα και ακόμη επειδή πολλές φαρμακευτικές εντοπίζουν σε φαρμακεία ξένων χωρών τα σκευάσματα που διέθεσαν στην ελληνική αγορά και μειώνουν περαιτέρω τις ποσότητες στην Ελλάδα εξαιτίας της οικονομικής ζημίας που υφίστανται.

Το πρόβλημα των ελλείψεων αναδεικνύεται από τον ΠΦΣ σε συνεχή πλέον βάση, καθόσον αποτελεί πρωταρχικό πρόβλημα της καθημερινότητας του Έλληνα φαρμακοποιού, απορυθμίζοντας και τη λειτουργία των φαρμακείων μας, καταναλώνοντας πολύτιμο χρόνο, πόρους και δυνάμεις.

Αν και βασικά εμβόλια πραγματοποιούνται από τα φαρμακεία, ενώ πρόκειται να προστεθούν και άλλα, τι απαντάτε στους γιατρούς που ισχυρίζονται ότι δεν είστε αρμόδιοι να εμβολιάζετε;

Ο ρόλος του κοινοτικού φαρμακοποιού στον εμβολιασμό ενηλίκων, ειδικά έναντι εποχικών νόσων με ψηλή μεταδοτικότητα όπως η γρίπη, είναι πλέον σαφής και αναγνωρισμένος, τόσο από την κοινωνία όσο και από την πολιτεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο εμβολιασμός των ενηλίκων στα φαρμακεία πολλών κρατών, εδώ και αρκετό καιρό, δεν περιορίζεται όμως μόνο στο αντιγριπικό εμβόλιο. Δόθηκε επιτέλους η δυνατότητα στους φαρμακοποιούς να αυξήσουν την εμβολιαστική κάλυψη του κοινού, διενεργώντας όλα τα εμβόλια ενηλίκων και έτσι να περιορίσουν την νοσηρότητα του πληθυσμού, αλλά και τις άσκοπες δαπάνες υγείας.

Τον περασμένο Απρίλιο και στη χώρα μας αναγνωρίστηκε στο φαρμακοποιό η δυνατότητα να διενεργεί το εμβόλιο για την Covid-19 και σχεδόν όλα τα εμβόλια του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού ενηλίκων, ως συνέχεια της πιστοποίησης που έχουν λάβει οι φαρμακοποιοί για τη διενέργεια του αντιγριπικού εμβολίου και της χορήγησης του αντιτετανικού ορού στους πολίτες. Η νομιμοποίηση της διενέργειας του συνόλου των εμβολιασμών για πολίτες άνω των 18 ετών, καθιστά τα φαρμακεία μας κέντρα εμβολιασμού ενηλίκων. Πολύ πρόσφατα άλλωστε το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε την αίτηση ακύρωσης του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου κατά της υπουργικής απόφασης με την οποία ο αναγνωρίζεται το δικαίωμα στο φαρμακείο, στα πλαίσια της λειτουργίας του ως μονάδα ΠΦΥ, να διενεργεί τον αντιγριπικό εμβολιασμό και τον αντιτετανικό ορό στους πολίτες, απορρίπτοντας τις αιτιάσεις των γιατρών σχετικά με τον περιορισμό της «άσκησης από μέρους τους της προληπτικής ιατρικής» ή του «περιορισμού της επιστημονικής τους ελευθερίας» ή της επιλογής τους για το «ενδεδειγμένο εμβόλιο για τον κάθε ασθενή», αναγνωρίζοντας παράλληλα το δικαίωμα στην οργανωμένη πολιτεία να διευρύνει τον κύκλο όσων έχουν τα εχέγγυα, την κατάρτιση και την πιστοποίηση να συμβάλλουν στην πρόληψη για τους σκοπούς της δημόσιας υγείας.

Νομίζουμε ότι η απάντηση που δόθηκε περιλαμβάνει και το μήνυμα ότι η πρόληψη και η αγωγή υγείας δεν μπορούν να αποτελούν ιδιοκτησία, ούτε αποκλειστικό προνόμιο, ούτε επαγγελματικό δικαίωμα κανενός κλάδου και οφείλουν όλοι να συνεργάζονται για το καλό της υγείας και των πολιτών. Με τις αρχές αυτές πορευόμαστε για τις επόμενες δράσεις και ρόλους, με τους οποίους οι φαρμακοποιοί επιθυμούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των υπηρεσιών προς τους πολίτες μέσω των φαρμακείων.

Με δεδομένο ότι στις βασικές προτεραιότητες του υπουργείου Υγείας περιλαμβάνεται η ακόμη μεγαλύτερη διείσδυση των γενόσημων, πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό; Ποια κίνητρα θα μπορούσαν να δοθούν στους φαρμακοποιούς;

Είμαστε ασφαλώς πίσω στους στόχους διείσδυσης των γενόσημων συγκρινόμενοι με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο και επιβάλλεται να ληφθούν μέτρα αντιστροφής της πορείας και ενίσχυσης της διάθεσής τους. Για να γίνει αυτό, κρίνοντας από τις μέχρι τώρα προσπάθειες, θα πρέπει να εισάγουμε πολιτικές και δράσεις που δεν έχουμε επαρκώς συμπεριλάβει ως προτεραιότητές μας.

Θα πρέπει να ενισχύσουμε τα κίνητρα στους επαγγελματίες της υγείας, γιατρούς και φαρμακοποιούς, ούτως ώστε καθημερινά να δίδεται ένας αγώνας για να αυξήσουμε τη συνταγογράφηση και τη διάθεση γενόσημων. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρξει μια εθνική καμπάνια που να επαναλαμβάνεται τακτικά, ενημερώνοντας για τα πολλαπλά οφέλη των γενόσημων στην υγεία των πολιτών, για τη μείωση της συμμετοχής τους στη δαπάνη κ.λπ.

Εμείς έχουμε καταθέσει ολοκληρωμένη πρόταση για αλλαγή του υπάρχοντος νόμου που αφορά τη συμμετοχή του φαρμακοποιού στη διάθεση των γενόσημων και αισιοδοξούμε ότι πολύ σύντομα το υπουργείο Υγείας θα νομοθετήσει σε καλά τεκμηριωμένες προτάσεις, που οδηγούν θε θέσπιση κινήτρων απευθείας από τη φαρμακοβιομηχανία στο φαρμακείο.