Γράμμα στον πρωθυπουργό: Η ακτινοθεραπεία με πρωτόνια και το χάσμα περίθαλψης

Η ακτινοθεραπεία με πρωτόνια γνωρίζει εκθετική αύξηση τα τελευταία χρόνια ως θεραπεία επιλογής για μια σειρά από καρκίνους συμπαγών οργάνων. Τα παιδιά είναι η πιο μελετημένη ηλικιακή ομάδα για την εφαρμογή των εξελιγμένων θεραπειών, που στοχεύουν καλύτερα στον όγκο, μειώνοντας κατά 40% ως 60% τη δόση της ακτινοβολίας στους γειτονικούς ιστούς, σε σχέση με την συμβατική θεραπεία με φωτόνια.

Παρά τη σπανιότητά του - 1 στα 600 παιδιά θα εκδηλώσει καρκίνο μέχρι τα 20 χρόνια του -, ο παιδικός καρκίνος αποτελεί την δεύτερη αιτία θανάτου στα παιδιά, μετά από τα δυστυχήματα και πρώτη αιτία θανάτου από νόσο. Οι ανήλικοι είναι περίπου δέκα φορές πιο ευαίσθητοι από τους ενήλικους στην ακτινοβολία και πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη δευτερογενών καρκίνων.

Με ανοικτή επιστολή προς τον πρωθυπουργό, ο επίκουρος καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στο ΑΠΘ, Antonio Capizzello και η διευθύντρια του Παιδοογκολογικού Τμήματος του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, Ευγενία Παπακωνσταντίνου (φωτογραφία), επισημαίνουν την ανισότητα που υπάρχει στην πρόσβαση Ελλήνων ασθενών στις προηγμένες μορφές ακτινοθεραπείας. Του ζητούν να αυξήσει την πολιτική ευαισθητοποίηση για την υιοθέτηση και στην Ελλάδα των ίδιων προτύπων περίθαλψης που έχουν αναπτυχθεί στην Ευρώπη, παρέχοντας την ίδια πρόσβαση σε όλα τα παιδιά και τους εφήβους με καρκίνο.

Καταφεύγουν στην Ιταλία

Ο καταγόμενος από την Ιταλία επίκουρος καθηγητής του ΑΠΘ, διάβασε πρόσφατα στον ιταλικό Τύπο ότι η Ελληνίδα πρέσβης στη Ρώμη - και πρώην επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού - Ελένη Σουρανή, επισκέφθηκε το Κέντρο Θεραπείας με Πρωτόνια στο Trento της Ιταλίας (βασική φωτογραφία) και ευχαρίστησε τους υπεύθυνος της δομής για τις πολύτιμες υπηρεσίες υγείας που παρέχει και σε παιδιά με καρκίνο από την Ελλάδα. Η υπεύθυνη του Κέντρου του Trendo για τους παιδιατρικούς ασθενείς θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη τις επόμενες μέρες, με αφορμή συνέδριο για τις αδρονικές θεραπείες στο Μέγαρο Μουσικής, στο πλαίσιο του οποίου θα παρουσιάσει εισήγηση για 20 παιδιά από την Ελλάδα που δέχτηκαν τις υπηρεσίες του.

"Μπορούμε να το κάνουμε κι εμείς. Κτίζουν στη Θεσσαλονίκη ένα καινούργιο Παιδιατρικό Νοσοκομείο και θα κτίσουν και καινούργιο Ογκολογικό. Πρέπει να γνωρίζουν οι πολιτικοί ότι η καλύτερη θεραπεία για πολλούς παιδιατρικούς ογκολογικούς ασθενείς είναι τα πρωτόνια", λέει στο iatronet.gr ο κ. Capizzello, που είχε την πρωτοβουλία για την ανοικτή επιστολή, και προσθέτει: "Υπάρχει εδώ μια ανισότητα που πρέπει να εκλείψει. Το 2019, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ακτινοθεραπείας και Ογκολογίας (ESTRO) έβαλε το όραμα - στόχο να επιτύχει την πολυεπιστημονική φροντίδα και την πρόσβαση σε ακτινοθεραπεία αιχμής για όλους τους καρκινοπαθείς στην Ευρώπη, ως το 2030".

"Η δημιουργία ενός Κέντρου στη Βόρεια Ελλάδα, θα μας έδινε ένα σημαντικό όφελος για μια σειρά παιδιατρικών νεοπλασμάτων, που τα οποία τώρα αναγκάζονται να πηγαίνουν στο εξωτερικό για ακτινοβολία με πρωτόνια", αναφέρει από την πλευρά της η κ. Παπακωνσταντίνου. 

Προσιτό πλέον το κόστος

Όπως αναφέρουν στην ανοικτή επιστολή οι δύο επιστήμονες, η θεραπεία πρωτονίων γνωρίζει μεγάλη αύξηση της ζήτησης, μεταξύ άλλων και λόγω της θεαματικής μείωσης στο κόστος του εξοπλισμού. "Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει διαθέσιμες μικρότερες συμπαγείς μονάδες που μπορούν να ενσωματωθούν σε υπάρχουσες εγκαταστάσεις, μειώνοντας το κόστος σε 25 - 30 εκατομμύρια $ ανά κέντρο (από 100 - 250 εκατομμύρια $ ιστορικά), οδηγώντας σε αύξηση του αριθμού των αιθουσών θεραπείας πρωτονίων παγκοσμίως. Ωστόσο, η ακραία ανισότητα στην κατανομή των κέντρων ακτινοθεραπείας με πρωτόνια παραμένει, με την πλειοψηφία των κέντρων να λειτουργούν σε χώρες υψηλού εισοδήματος", σημειώνουν.

Σήμερα, υπάρχουν 107 ενεργά κέντρα θεραπείας πρωτονίων παγκοσμίως (με περίπου 190 αίθουσες θεραπείας). Η μέγιστη συγκέντρωση είναι στην Ιαπωνία (1 αίθουσα /2,8 εκατ. κατοίκους) και στις Ηνωμένες Πολιτείες (1 αίθουσα /3,9 εκατ. κατοίκους), ενώ υπολογίζεται ότι το 2022-2024 ο αριθμός των Κέντρων θα ανέλθει σε περίπου 150.

Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε Proton Therapy είναι σήμερα πάνω από 230.000, με επίπεδο ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια 15-20 χιλιάδες νέα περιστατικά ετησίως, χάρη στη συνεχή αύξηση του αριθμού των Κέντρων.

Πλεονεκτήματα θεραπείας με πρωτόνια

Το κύριο πλεονέκτημα της θεραπείας με πρωτόνια, έναντι της συμβατικής ακτινοθεραπείας, συνδέεται με τη δέσμη πρωτονίων, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς της κατευθύνεται στην περιοχή "Bragg peak", δηλαδή στον ίδιο τον όγκο, όπου ασκεί τη μέγιστη καταστροφική του δράση. "Σε σύγκριση με άλλες μορφές ακτινοθεραπείας, η Proton Therapy μας επιτρέπει να περισώσουμε τους υγιείς ιστούς τόσο αυτούς που προηγούνται, δηλαδή αυτούς που βρίσκονται κατά μήκος της τροχιάς της δέσμης που θα χτυπήσει τον όγκο όσο και αυτούς που βρίσκονται πέρα ​​από τη νεοπλασματική βλάβη", σημειώνουν οι επιστήμονες.

Επιπλέον, όπως τονίζουν, τα φυσικά χαρακτηριστικά της δέσμης πρωτονίων - χαμηλή εισερχόμενη δόση, μέγιστη δόση ενέργειας που απελευθερώνεται στο επιθυμητό βάθος, μηδενική εξερχόμενη δόση - επιτρέπουν μια εξαιρετικά ακριβή τροποποίηση της κατανομής της δόσης στο σώμα του ασθενούς. Αυτό καθιστά δυνατή την αύξηση της άμεσης δόσης στον όγκο πολύ περισσότερο από ό,τι μπορεί να γίνει με τη συμβατική ακτινοθεραπεία, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η υπολειπόμενη άμεση δόση στους περιβάλλοντες ιστούς, οι οποίοι είναι ευαίσθητοι στις βλαβερές συνέπειες της ακτινοβολίας.

Συνοπτικά, από κλινική άποψη, τα κύρια πλεονεκτήματα που συνδέονται με τη θεραπεία πρωτονίων είναι:

• Ελάχιστη βλάβη στους περιβάλλοντες ιστούς και δυνατότητα θεραπείας όγκων που βρίσκονται δίπλα σε ζωτικά ή δύσκολα όργανα και δομές. Δηλαδή, αντιπροσωπεύει μια νέα θεραπεία για όγκους που προηγουμένως δεν ήταν θεραπεύσιμοι.
• Αύξηση της δόσης ενέργειας που παρέχεται στον όγκο με αποτέλεσμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Δηλαδή, προσφέρει μεγαλύτερες πιθανότητες μακροπρόθεσμης επιβίωσης.
• Χαμηλός κίνδυνος παρενεργειών κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία, που μεταφράζεται σε ταχύτερη ανάρρωση του ασθενούς.
• Μέγιστη προστασία των υγιών ιστών κατά την ακτινοβόληση, με μείωση του κινδύνου ανάπτυξης δευτερογενών όγκων.
• Συγκράτηση των δαπανών που προκύπτουν από τη φροντίδα των ασθενών για τις οποίες δεν υπάρχει καλύτερη θεραπεία, και μικρότερο αντίκτυπο στον τομέα της κοινωνικής υγειονομικής περίθαλψης λόγω των παρενεργειών που προκαλούνται από τη συμβατική ακτινοθεραπεία.