Σπάνιοι όγκοι στον εγκέφαλο: Πώς αναπτύσσονται και πότε ευνοούνται [μελέτη]

Οι όγκοι του χοριοειδούς πλέγματος προσβάλλουν κυρίως βρέφη ηλικίας κάτω του ενός έτους.

Επιστήμονες από το Γερμανικό Κέντρο Ερευνών για τον Καρκίνο (DKFZ) κατάφεραν τώρα να δείξουν ότι ένα μόνιμα ενεργοποιημένο σημαντικό σηματοδοτικό μονοπάτι ενδοκυτταρικής επικοινωνίας ευθύνεται για την ανάπτυξη αυτών των σπάνιων όγκων του εγκεφάλου.

Οι όγκοι του χοριοειδούς πλέγματος αναπτύσσονται όταν εξειδικευμένα επιθηλιακά κύτταρα στον εγκέφαλο πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και παράγουν "εγκεφαλονωτιαίο υγρό", το υγρό που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.

Οι όγκοι αυτοί είναι πολύ σπάνιοι, αλλά συγκαταλέγονται μεταξύ των συχνότερων νεοπλασιών του κεντρικού νευρικού συστήματος σε βρέφη ηλικίας κάτω του ενός έτους. Είναι αξιοσημείωτο ότι μπορούν να ανιχνευθούν ήδη από το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.

Οι όγκοι του χοριοειδούς πλέγματος μπορούν να διακριθούν στα πιο καλοήθη θηλώματα του πλέγματος και στα κακοήθη καρκινώματα του πλέγματος. Οι μεταβάσεις είναι ρευστές.

Τα θηλώματα του πλέγματος έχουν πολύ καλές προοπτικές ανάρρωσης, ενώ τα καρκινώματα του πλέγματος έχουν δυσμενή πρόγνωση. Λόγω της σπανιότητάς τους, οι όγκοι αυτοί έχουν ερευνηθεί ελάχιστα μέχρι σήμερα.

"Αν και ήταν γνωστό ότι στους όγκους του χοριοειδούς πλέγματος υπάρχουν εκτεταμένες χρωμοσωμικές ανωμαλίες, δεν ήταν γνωστές συγκεκριμένες μεταλλάξεις που οδηγούν στον καρκίνο και προωθούν την ανάπτυξη αυτών των όγκων", λέει η Annarita Patrizi, νεότερη επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας στο DKFZ.

Μαζί με την ερευνητική της ομάδα, η κυτταρική βιολόγος παρουσίασε τώρα για πρώτη φορά τα αποτελέσματα μιας ολοκληρωμένης μελέτης αυτών των όγκων.

Οι επιστήμονες της ομάδας της συνέκριναν αρχικά τη γονιδιακή δραστηριότητα σε όγκους πλέγματος και σε υγιή ιστό αυτής της δομής του εγκεφάλου. Βρήκαν έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό αποκλίσεων στους όγκους σε συστατικά του λεγόμενου μονοπατιού σηματοδότησης Wnt/β-κατενίνης.

Αυτός ο κεντρικός σύνδεσμος επικοινωνίας μεταξύ των κυττάρων είναι σημαντικός για πολλές διεργασίες κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη, για παράδειγμα για τον σχηματισμό συστημάτων οργάνων.

Στα ενήλικα κύτταρα, το μονοπάτι σηματοδότησης είναι συνήθως ανενεργό, αλλά μπορεί να επανενεργοποιηθεί στα καρκινικά κύτταρα.

Η χρώση δειγμάτων ιστού από όγκους του χοριοειδούς πλέγματος επιβεβαίωσε ότι ο Wnt είναι μόνιμα ενεργοποιημένος στα καρκινικά κύτταρα.

Οι ερευνητές έδειξαν ότι τα κύτταρα από όγκους του πλέγματος εξαρτώνται από τη δραστηριότητα του Wnt για την επιβίωση και την ανάπτυξή τους.

Εάν διεγερθεί η δραστηριότητα Wnt των κυττάρων του πλέγματος, αυτό είναι αρκετό για να αναπτύξουν χαρακτηριστικά τυπικά για τον όγκο, π.χ. επιταχυνόμενη ανάπτυξη και διεισδυτικότητα.

Τα οργανοειδή του πλέγματος που αναπτύσσονται στο τρυβλίο καλλιέργειας αναπτύσσουν λιγότερο έντονα διαφοροποιημένα κύτταρα εάν ο αναστολέας APC απενεργοποιηθεί γενετικά και η σηματοδότηση Wnt ενισχυθεί έτσι.

Τα κύτταρα εμφανίζουν τότε σημάδια μετασχηματισμού σε καρκινικά κύτταρα.

"Η συνθετική ενεργοποίηση του Wnt στα πρώιμα αναπτυξιακά στάδια του χοριοειδούς πλέγματος οδηγεί προφανώς σε απώλεια της κυτταρικής ταυτότητας τόσο στα οργανοειδή ποντικού όσο και στον άνθρωπο.

Είναι πιθανό ότι η φυσιολογική ανάπτυξη αυτής της δομής του εγκεφάλου εξαρτάται από τη σωστή χωροχρονική ενεργοποίηση του Wnt.

Διαταραχές στη χρονική πορεία μπορούν να επηρεάσουν τη φυσιολογική ανάπτυξη και να οδηγήσουν σε σχηματισμό όγκων", εξηγεί η Patrizi.

Λόγω του σημαντικού του ρόλου στην ανάπτυξη και την ομοιόσταση των ιστών, το σηματοδοτικό μονοπάτι Wnt αποτελεί ελκυστικό αλλά και δύσκολο στόχο για την ογκολογία ακριβείας.

Επί του παρόντος βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετές κλινικές δοκιμές για την αναστολή αυτού του μονοπατιού σηματοδότησης με τη χρήση διαφόρων στρατηγικών. Ένας αναστολέας του Wnt βρίσκεται επί του παρόντος σε κλινικές δοκιμές φάσης 1-2 σε ασθενείς με συμπαγείς όγκους.

"Καταφέραμε να δείξουμε ότι αυτός ο αναστολέας επιβραδύνει τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και μειώνει την επιβίωση σε μια κυτταρική σειρά όγκων του χοριοειδούς πλέγματος", λέει η Patrizi.

Περαιτέρω έρευνα, ιδίως στα οργανοειδή του πλέγματος, αναμένεται να βοηθήσει να βρεθούν επιτέλους στοχευμένες θεραπευτικές επιλογές για την ασθένεια αυτή.

Πηγές:
Deutsches Krebsforschungszentrum