Διεθνής ημέρα ψυχικής υγείας - Η ψυχική υγεία μετά τη διάγνωση του καρκίνου

Πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από το London School of Hygiene & Tropical Medicine (LSHTM) και δημοσιεύτηκε στο eClinical Medicine υποστηρίζει ότι ο κίνδυνος ψυχικής υγείας επιμένει χρόνια μετά τη διάγνωση του καρκίνου. Η ανάλυση δεδομένων από περισσότερους από 850.000 ασθενείς υποδηλώνει ότι απαιτείται περισσότερη ψυχολογική υποστήριξη.

Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής - Επιδημιολογίας - Προληπτικής Ιατρικής), η Παναγιώτα Ζαχαράκη (βιολόγος), η Μαγδαληνή Μήγκου (δρ παθολόγος - ογκολόγος - επιμελήτρια ΕΣΥ) και ο Θάνος Δημόπουλος (τ. πρύτανης ΕΚΠΑ, καθηγητής Θεραπευτικής - Ογκολογίας - Αιματολογίας, διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) παραθέτουν τα δεδομένα της μελέτης.

Τα άτομα που διαγιγνώσκονται με καρκίνο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο προβλημάτων ψυχικής υγείας ακόμη και πέντε χρόνια μετά τη διάγνωσή τους, σύμφωνα με μια μεγάλης κλίμακας μελέτη δεδομένων από αρχεία ασθενών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα στατιστικά στοιχεία διέφεραν ανάλογα με τον τύπο καρκίνου, με σημαντικά αυξημένους κινδύνους αυτοκτονίας και μη θανατηφόρου αυτοτραυματισμού μεταξύ ορισμένων καρκίνων με χαμηλή επιβίωση, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα και του παγκρέατος.

Η ομάδα ανέλυσε δεδομένα από 853.177 ενήλικες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο μεταξύ 1998 και 2018, τα οποία αντιστοιχίστηκαν με 8.106.643 άτομα χωρίς καρκίνο για να καταστεί δυνατή η σύγκριση. Η ανάλυση επικεντρώθηκε στους 20 πιο κοινούς καρκίνους: στοματική κοιλότητα, οισοφάγος, στομάχι, παχύ έντερο, ήπαρ, πάγκρεας, πνεύμονας, κακόηθες μελάνωμα, μαστός (γυναικείος), τράχηλος, μήτρα, ωοθήκες, προστάτης, νεφρός, ουροδόχος κύστη, κεντρικό νευρικό σύστημα, θυρεοειδής, λέμφωμα Non-Hodgkin, πολλαπλό μυέλωμα και λευχαιμία.

Διαπιστώθηκε ότι όσοι είχαν διαγνωστεί με καρκίνο παρέμειναν σε αυξημένο κίνδυνο να βιώσουν νέα επεισόδια άγχους και κατάθλιψης, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση, σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν καρκίνο. Οι κίνδυνοι δυσμενών αποτελεσμάτων ψυχικής υγείας ήταν γενικά υψηλότεροι για τα άτομα με τύπους καρκίνου με χειρότερη πρόγνωση: τα άτομα με κακόηθες μελάνωμα είχαν περίπου 10-20% αυξημένο κίνδυνο άγχους και κατάθλιψης, ενώ οι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα είχαν σχεδόν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άγχος και κατάθλιψη, σε σύγκριση με άτομα χωρίς καρκίνο. Η χρήση φαρμάκων κατά του άγχους και των αντικαταθλιπτικών ήταν σταθερά υψηλότερη σε άτομα που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο (σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν καρκίνο) κατά τη διάρκεια των 10 ετών μετά τη διάγνωση για τους περισσότερους καρκίνους.

Από τους 20 τύπους καρκίνου που μελετήθηκαν, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε 17 τύπους καρκίνου ήταν πιο πιθανός ο  αυτοτραυματισμός και σε 8 τύπους ήταν πιο πιθανός ο θάνατος από αυτοκτονία, σε σύγκριση με άτομα χωρίς καρκίνο. Η χρήση ανώνυμων ηλεκτρονικών αρχείων υγείας επέτρεψε στην ομάδα να διερευνήσει το ζήτημα σε μεγάλη κλίμακα, αποκαλύπτοντας λεπτομερή πρότυπα κινδύνου με βάση το σημείο στο οποίο οι περισσότεροι αναφέρουν προβλήματα ψυχικής υγείας για να δώσει μια πληρέστερη εικόνα της κατάστασης που επηρεάζει τα άτομα που είχαν καρκίνο.  Είναι κάποιες φορές δύσκολο να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος χωρίς να χρειάζεται επίσης να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας όπως κατάθλιψη ή άγχος που μπορεί να διαρκέσουν περισσότερο από τον ίδιο τον καρκίνο.

Οι ψυχολογικές, αντίστοιχα όπως και οι σωματικές, επιπτώσεις του καρκίνου πρέπει να εξεταστούν και να υποστηριχθούν στο σύνολό τους. Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο μπορεί να βρουν αυτά τα αποτελέσματα χρήσιμα εάν αντιμετωπίζουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του καρκίνου στην ψυχική τους υγεία. Σίγουρα δεν είναι μόνοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας πολλά χρόνια μετά τη διάγνωση. Τα ευρήματα της έρευνας υποδηλώνουν την ανάγκη για βελτιωμένη ψυχολογική υποστήριξη για όλους τους ασθενείς με καρκίνο, όχι μόνο όταν έχουν μόλις διαγνωστεί, αλλά και τα επόμενα χρόνια. Απαιτούνται επίσης πιο στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης. Ο ίδιος ο καρκίνος και οι θεραπείες του μπορεί να έχουν ποικίλες παρενέργειες, όπως χρόνιο πόνο, λεμφοίδημα, σεξουαλική δυσλειτουργία, κακή κινητικότητα, οικονομική αστάθεια ή έλλειψη, τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν βαθιά τη ζωή των ανθρώπων, οδηγώντας δυνητικά σε προβλήματα ψυχικής υγείας.

Με την καλύτερη κατανόηση του τι συμβαίνει στους ανθρώπους κατά τη διάρκεια του αγώνα τους για την αντιμετώπιση του καρκίνου και πότε μπορεί να διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας, οι σχετικοί φορείς, οι γιατροί και οι οικογένεια- φροντιστές τους θα είναι σε καλύτερη θέση να παρέμβουν ή να παρέχουν υποστήριξη την κατάλληλη στιγμή και στο σωστό τρόπο.