36ο  Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS: ‘’Ένας κόσμος χωρίς AIDS. Θυμόμαστε και δεσμευόμαστε’’

Όπως κάθε χρόνο, η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α) διοργανώνει το ετήσιο συνέδριό της με στόχο την ευαισθητοποίηση, έγκυρη ενημέρωση και συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και του ευρύτερου κοινού πάνω σε θέματα πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης της HIV λοίμωξης.

Στα μισά του δρόμου προς το ορόσημο του 2025 που τέθηκε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Ιούνιο του 2021, η παγκόσμια απάντηση στον HIV έχει προσεγγίσει τον στόχο της εξάλειψης του AIDS έως το 2030.

Το 2023 σημειώθηκε ο χαμηλότερος αριθμός νέων λοιμώξεων από HIV από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, σε παγκόσμια κλίμακα. Σχεδόν 31 εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία το 2023, μια σημαντική επιτυχία για τη δημόσια υγεία που έχει μειώσει τους θανάτους από AIDS στο χαμηλότερο επίπεδο από την κορύφωσή τους το 2004.

Η κατάσταση της πανδημίας HIV σήμερα 

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2023 καταγράφηκαν περίπου 39,9 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως που ζουν με HIV, εκ των οποίων το 77% (30,7 εκατομμύρια) λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία. Παρ' όλα αυτά το 2023, 630.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους λόγω νοσημάτων που σχετίζονται με το AIDS, με το ένα στα οκτώ θύματα αυτών των θανάτων να είναι παιδί, αναδεικνύοντας την επείγουσα ανάγκη για βελτιωμένη πρόσβαση σε θεραπεία και πρόληψη, ιδιαίτερα για τις πιο ευάλωτες ομάδες.

Οι νέες μολύνσεις το 2023 (1,3 εκατομμύρια) ήταν οι λιγότερες εδώ και δεκαετίες, ωστόσο, ο αριθμός αυτός υπερβαίνει κατά πολύ τον στόχο των 370.000 ή λιγότερων νέων λοιμώξεων έως το 2025. Το 2023, το 86% των ανθρώπων που ζουν με HIV γνώριζαν την κατάσταση της υγείας τους, το 89% από αυτούς λάμβαναν θεραπεία, και το 93% από όσους βρίσκονταν σε θεραπεία είχαν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο. Ωστόσο, οι ανισότητες στην πρόσβαση σε θεραπεία ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων ανθρώπων συνεχίζουν να περιορίζουν τον συνολικό αντίκτυπο αυτών των επιτευγμάτων. 

Η ταχεία και ευρύτερη πρόσβαση στην προληπτική αγωγή πριν από την έκθεση στον HIV (PrEP) θα μπορούσε να μειώσει δραστικά τον αριθμό των νέων λοιμώξεων από HIV. Ο συνολικός αριθμός των ατόμων που χρησιμοποιούν PrEP αυξήθηκε από λίγο πάνω από 200.000 το 2017 σε περίπου 3,5 εκατομμύρια το 2023.

Η γήρανση και οι συννοσηρότητες

Η επιτυχία της θεραπείας ανέδειξε τη γήρανση του πληθυσμού με HIV, κάτι που αυξάνει τις συννοσηρότητες όπως η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο διαβήτης. Η ενσωμάτωση υπηρεσιών για HIV και άλλες ασθένειες είναι απαραίτητη.

Προκλήσεις: Στίγμα, ανισότητες, βία

Η σημαντική πρόοδος στη θεραπευτική της HIV λοίμωξης κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, την έχει μετατρέψει σε μια χρόνια, πλήρως ελεγχόμενη νόσο. Ωστόσο, το στίγμα και οι διακρίσεις κατά των ατόμων που ζουν με τον HIV, που μπορεί να οφείλονται σε έλλειψη γνώσεων και στερεότυπα, εξακολουθούν να επηρεάζουν δυσμενώς την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής τους. Οι ανισότητες, η βία και οι διακρίσεις επιβαρύνουν ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες. Παρά την πρόοδο στη θεραπεία του HIV, χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες για την πρόληψη και την εξάλειψη των εμποδίων που κρατούν ειδικά τα πιο περιθωριοποιημένα άτομα μακριά από τις υπηρεσίες πρόληψης και θεραπείας.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, τα δεδομένα του ΕΟΔΥ δείχνουν ότι μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί συνολικά 21.199 περιστατικά HIV (86% άνδρες). Το 2023 δηλώθηκαν 657 νέα περιστατικά, εμφανίζοντας αύξηση σε σχέση με το 2022 (526 νέα περιστατικά). Το 30.5% των νέων διαγνώσεων είχε μολυνθεί μέσω σεξουαλικής επαφής μεταξύ ανδρών, το 16,4% μέσω ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής, το 15,3% μέσω της από κοινού χρήσης ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών, ενώ για το 37,4% των περιπτώσεων δεν είχε προσδιοριστεί ο τρόπος μετάδοσης του HIV. Ίδια εικόνα παρουσιάζουν και τα στοιχεία του πρώτου δεκάμηνου του 2024 όπου καταγράφηκαν 550 νέες διαγνώσεις HIV, ελαφρώς αυξημένες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, με την ηλικιακή ομάδα 30-39 ετών να κυριαρχεί. 

Η καθυστερημένη διάγνωση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, καθώς το 55% των νέων διαγνώσεων του 2024 είχαν λιγότερα από 350 κύτταρα/mm. Στις γυναίκες, στα άτομα με ετεροφυλοφιλική μετάδοση και σε άτομα άνω των 50 ετών, τα ποσοστά καθυστερημένης διάγνωσης είναι ιδιαίτερα υψηλά.