Ακράτεια ούρων: Ένα πρόβλημα με τρεις λύσεις

Η ακράτεια ούρων στις γυναίκες και τους άνδρες, και πολλές ακόμη «επώδυνες» επιπτώσεις της δυσλειτουργίας του Πυελικού Εδάφους διέπονται από σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από επιστημονικές εταιρείες, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

«Η ακράτεια ούρων συχνά συνυφαίνεται με την προχωρημένη ηλικία. Ωστόσο τα περιστατικά ακράτειας συμβαίνουν και σε πολλές ακόμη περιπτώσεις που δε συνδέονται με την ηλικία ή το φύλο, αποτελούν ταμπού, δε συζητιούνται «ανοιχτά», υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων που τη βιώνουν και οδηγεί σε κοινωνική απόσυρση, μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας ή και αποχή από αυτήν, διαταραχή στον ύπνο, αποφυγή της άσκησης, με επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία» επισημαίνουν οι  κ. Μιμή Μαρσέλλου PT, MSc, PhD(c)  Φυσικοθεραπεύτρια και κ. Φωτεινή Λάγαρη PT, MA Φυσικοθεραπεύτρια από το Κέντρο "Φυσικοθεραπευτική Πράξις" και εξηγούν:

Πότε έχουμε ακράτεια ούρων

Αναφερόμαστε σε ακράτεια ούρων όταν χωρίς τη θέλησή μας (ακούσια) χάνουμε ούρα, ανεξάρτητα από την ποσότητα. Από λίγες σταγόνες έως πλήρη αδυναμία συγκράτησης των ούρων.

Διαφέρει η ακράτεια ούρων μεταξύ ανδρών και γυναικών;

Διαφορετικές αιτίες οδηγούν στην ακράτεια ούρων τους άνδρες από αυτές που την προκαλούν στις γυναίκες. Ωστόσο, αν και διαφορετική η αιτία, η θεραπευτική αντιμετώπιση του προβλήματος είναι κοινή και απευθύνεται και στα δύο φύλα.

Αιτίες ακράτειας ούρων στους άνδρες

Η ακράτεια ούρων στους άνδρες οφείλεται κυρίως στη χειρουργική αφαίρεση για καρκίνο του προστάτη, σπανιότερα μετά από διουρηθρική προστατεκτομή, με τους μισούς σχεδόν άνδρες να αναφέρουν ακράτεια, λίγες εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Ορισμένοι από αυτούς επανακτούν σταδιακά τον έλεγχο της ούρησης, ενώ αρκετοί δεν το επιτυγχάνουν.

Μία πιθανή αιτία είναι το σύνδρομο υπερλειτουργικής κύστης, μία κατάσταση όπου το άτομο νιώθει επιτακτική ανάγκη για ούρηση, την οποία δεν μπορεί να αναστείλει, συνδυαζόμενη συχνά με συχνοουρία ή νυχτουρία, χωρίς εμφανή παθολογία ή παρουσία ουρολοίμωξης. Άλλες πιθανές αιτίες είναι νευρολογικές παθήσεις, διόγκωση του προστάτη ή αδυναμία κένωσης της ουροδόχου κύστης. 

Ανάλογα με τις αιτίες που προκαλούν την ακράτεια ούρων, τη χωρίζουμε σε τρεις τύπους: Την Ακράτεια Επιτακτικού Τύπου, όπου εκδηλώνεται ως αιφνίδια επιθυμία για ούρηση που δύσκολα αναστέλλεται. Την Ακράτεια Κατά την Προσπάθεια, που οφείλεται στην ανεπάρκεια του σφιγκτηριακού μηχανισμού, όταν αυξάνεται η ενδοκοιλιακή πίεση, πχ. όταν βήχουμε ή αθλούμαστε και εμφανίζεται συχνά μετά από ριζική προστατεκτομή και την Ακράτεια από Υπερπλήρωση, κατά την οποία τα ούρα που παράγονται αποβάλλονται συνεχώς σε μικρές ποσότητες, σα να «υπερχειλίζουν» στην ουροδόχο κύστη.

Η ακράτεια ούρων στις γυναίκες

Οφείλεται συνήθως σε μειωμένη δυναμική του σφιγκτήρα της ουρήθρας, ανεπαρκή στήριξη της ουρήθρας και μυϊκή αδυναμία των μυών του πυελικού εδάφους. Πιθανή αιτία ακράτειας ούρων στις γυναίκες είναι η πρόπτωση της ουροδόχου κύστης (κυστεοκήλη). Στην περίπτωση αυτή έχουμε χαμηλή και παρατεταμένη ροή ούρων, συχνουρία, ξαφνική επιθυμία για ούρηση αλλά και αίσθηση ότι η κύστη δεν αδειάζει εντελώς. Πιθανές αιτίες της κυστεοκήλης είναι η ηλικία, όπου οι σύνδεσμοι χαλαρώνουν ως συνέπεια της εμμηνόπαυσης, οι ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν κατά την κύηση, ο τοκετός, ως η πιο συχνή αιτία, το αυξημένο σωματικό βάρος, η δυσκοιλιότητα και η συχνή άρση μεγάλου βάρους. Στις αιτίες της γυναικείας ακράτειας συμπεριλαμβάνεται το σύνδρομο υπερδραστήριας κύστης.

Η ακράτεια στις γυναίκες διακρίνεται σε τρεις τύπους: Την ακράτεια προσπάθειας, όπου χάνονται ούρα ακούσια με την ενδοκοιλιακή πίεση, π.χ. όταν φταρνιζόμαστε ή σηκώνουμε βάρος. Την ακράτεια επιτακτικού τύπου, στην οποία η γυναίκα δεν προλαβαίνει να πάει στην τουαλέτα έπειτα από την αιφνίδια και επιτακτική ανάγκη ούρησης και τη μικτή ακράτεια, η οποία εμφανίζει και τους δύο τύπους ακράτειας ταυτόχρονα.

Γυναίκες και άνδρες πρέπει να γνωρίζουν τον τύπο της ακράτειας που τους απασχολεί

Ο τύπος της ακράτειας ούρων καθορίζει τη θεραπεία. Ακόμη και στον μικτό τύπο που απασχολεί τις γυναίκες, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί πρώτα ο πιο ενοχλητικός για την ασθενή και με την επίλυσή του να προχωρήσει σε επόμενη θεραπευτική προσέγγιση.

Γυναικεία ή Ανδρική Ακράτεια Ούρων: Ίδια θεραπευτική προσέγγιση.

Σύμφωνα με την Ελληνική Ουρολογική Εταιρεία, η ακράτεια προσπάθειας αλλά και η επιτακτική ακράτεια, σε γυναίκες και άνδρες αντιμετωπίζεται με συντηρητική, χειρουργική ή και φαρμακευτική θεραπεία (η φαρμακευτική αποκλείεται στην ακράτεια προσπάθειας στις γυναίκες). Στη συντηρητική προσέγγιση αναφέρονται η απώλεια βάρους, η διαχείριση της πρόσληψης υγρών και της ούρησης, με καταγραφή της ούρησης σε ημερολόγια, οι ασκήσεις πυελικού εδάφους, ο περιορισμός τροφών που ερεθίζουν την ουροδόχο κύστη.

Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης του πυελικού εδάφους βελτιώνουν σημαντικά τόσο την ακράτεια προσπάθειας όσο και την ακράτεια επιτακτικού τύπου, ενώ τα θετικά αποτελέσματα από την άσκηση εξασφαλίζονται όταν την επιβλέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα ειδικός φυσικοθεραπευτής πυελικού εδάφους.

Σημαντική και η πρόληψη της ακράτειας ούρων

·        Η ακράτεια ούρων μπορεί να προληφθεί με την αλλαγή του τρόπου ζωής. Ειδικότερα:

·        Η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους

·        Η ρύθμιση της κατανάλωσης υγρών και η αποφυγή διουρητικών ουσιών, όπως καφές, αλκοόλ, αναψυκτικά

·        Η εκπαίδευση της ουροδόχου κύστης

·        Η ρύθμιση των συνηθειών του εντέρου (δυσκοιλιότητα ή διάρροια)

·        Η ενδυνάμωση των μυών του πυελικού εδάφους με τη βοήθεια ειδικού φυσικοθεραπευτή στο πυελικό έδαφος

Να θυμάστε: Η ιδανική θεραπεία για την αντιμετώπιση της ακράτειας είναι εξατομικευμένη, εξαρτάται δηλαδή από τα ατομικά χαρακτηριστικά, το ιατρικό ιστορικό του κάθε ασθενή, ενώ η ενδυνάμωση των μυών του πυελικού εδάφους λειτουργεί ως οχύρωση τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση χωρίς ή σε συνδυασμό και με άλλη θεραπευτική προσέγγιση.

Σημείωση: To πυελικό έδαφος είναι μία αιώρα από μυς στο εσωτερικό τμήμα της λεκάνης που πάνω της κάθονται η ουροδόχος κύστη και το έντερο -για άνδρες και γυναίκες- και επιπλέον για τις γυναίκες η μήτρα.