Παιδική παχυσαρκία

Θεωρείται μία από τις μάστιγες της εποχής μας για τον ανεπτυγμένο κόσμο, με υψηλά ποσοστά εμφάνισης και στην Ελλάδα. Ο λόγος για την παιδική παχυσαρκία, η οποία αποτελεί διπλό κίνδυνο καθώς επηρεάζει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική ανάπτυξη.

Ποια είναι, όμως, τα σημεία-κλειδιά για να την αντιμετωπίσουμε με επιτυχία;

Ποιες είναι οι πραγματικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας σε ένα παιδί;

Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την παιδική παχυσαρκία χωρίς να λάβουμε υπόψη τις ψυχικές επιπτώσεις και τα προβλήματα που τη συνοδεύουν. Η παχυσαρκία του παιδιού βιώνεται συχνά ως τραυματική εμπειρία από τους γονείς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γονείς έχουν και οι ίδιοι γνωρίσει αυτό το δράμα και το ξαναζούν με τα παιδιά τους.

Άλλοτε, οικογενειακά προβλήματα οδήγησαν στην παχυσαρκία. Ο ρόλος του γιατρού έγκειται στο να διαχωρίσει τα λάθη στη διατροφή και στη σωματική δραστηριότητα από τα οικογενειακά προβλήματα.

Είναι αλήθεια ότι το επιπλέον βάρος στα παιδιά χάνεται στην εφηβεία;

Πολύ συχνά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συγγενείς λένε στους γονείς πως το πρόβλημα του σωματικού βάρους θα τακτοποιηθεί στην εφηβεία. Όμως, απ’ όσο γνωρίζουμε σήμερα, κανένα στοιχείο δεν επιτρέπει να είμαστε τόσο κατηγορηματικοί, το αντίθετο μάλιστα.

Είναι αλήθεια πως ορισμένα παιδιά θα ψηλώσουν πολύ χωρίς να πάρουν βάρος, και έτσι θα αδυνατίσουν. Όμως, τα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά συνεχίζουν να παίρνουν βάρος στην εφηβεία.

Ποιες είναι οι ψυχικές επιπτώσεις στο παχύσαρκο παιδί;

Στις παιδικές μας αναμνήσεις, ο ‘χοντρέλας-βαρέλας’ της τάξης είναι αυτός που κάνει τους συμμαθητές του να γελάνε. Για να εξασφαλίσει την αποδοχή το παχουλό παιδί αισθάνεται υποχρεωμένο να είναι αιωνίως σε καλή διάθεση. Το βλέμμα της κοινωνίας βαραίνει ιδιαίτερα πάνω του.

Μια αρνητική κριτική για την εμφάνιση εξελίσσεται σε σοβαρή αναπηρία για την εφηβεία, για το ξεκίνημα της ερωτικής ζωής, για την επιλογή μιας καριέρας και για την είσοδο στην ενεργό ζωή.

Το παιδί δεν ξεφεύγει από τη ‘δικτατορία’ της κοινωνικής αισθητικής. Το παχύσαρκο παιδί έρχεται αντιμέτωπο με όλη τη βιαιότητα στη διάρκεια των διαλειμμάτων στο σχολείο, όπου όλα λέγονται έξω από τα δόντια: μαθαίνει τότε γρήγορα να παράγει άλλες συμπεριφορές που να του επιτρέπουν να ενσωματώνεται στην ομάδα.

Γέλια και χαχανίσματα, φαιδρότητα και χαλαρή διάθεση χρησιμεύουν από πολύ νωρίς σαν μάσκα στο δυστυχισμένο παιδί, που δεν έχει άλλον τρόπο διαφυγής από τον ίδιο του τον εαυτό. Αλλά αυτό το γέλιο το απομονώνει, δίνοντάς του την αίσθηση ότι είναι οριστικά διαφορετικό από τους άλλους.

Η προσπάθεια για ευγένεια και καλοσύνη, εν ολίγοις η συμπεριφορά του χαριτωμένου χοντρούλη, που το παχύσαρκο παιδί επιβάλλει στον εαυτό του για να απαλύνει την αφύσική του εικόνα, κοστίζει ψυχικά.

Ο γιατρός έχει κύριο ρόλο να παίξει στην αναζήτηση και στην αποδοχή μιας νέας εικόνας όπως αυτή θα προκύψει από την απώλεια βάρους. Το παχύσαρκο παιδί, όσο χάνει βάρος, θα βρίσκεται ακάλυπτο χωρίς την ‘απομονωτική κάλυψη’ του παχύσαρκου σώματος και αντιμέτωπο με έναν κόσμο του οποίου τη σκληρότητα γνωρίζει πολύ καλά.

Πόσο επηρεάζεται το σώμα του παιδιού από το επιπλέον βάρος;

Αναπνοή: Λαχάνιασμα, εύκολη κόπωση, αίσθηση πίεσης και δυσφορίας.

Αρτηριακή πίεση: Ποσοστό 10% - 20% των παχύσαρκων παιδιών υποφέρει από υπέρταση που εξαφανίζεται με την απώλεια βάρους.

Σκελετός: Το πλεονάζον βάρος καταπονεί το σκελετό. Μπορεί να προκαλέσει ακόμα και αλλοιώσεις των κάτω άκρων. Ορισμένα παιδιά, ιδιαίτερα τα αγόρια, υποφέρουν από νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου οστού.

Μεταβολισμός και ορμόνες: Οι λεπτοί αυτοί μηχανισμοί αναστατώνονται από την παιδική παχυσαρκία. Υπάρχουν συνέπειες στην έκκριση της αυξητικής ορμόνης. Η έκκριση ινσουλίνης είναι αυξημένη, όμως με ελάττωση της αποτελεσματικότητας της ινσουλίνης στο επίπεδο των κυττάρων, η λεγόμενη αντίσταση στην ινσουλίνη.

Εφηβεία: Με την εφηβεία, η εύθραυστη ισορροπία με την αποδοχή και τη διαχείριση της εικόνας του σώματος διαταράσσεται. Η υπερβολική εναπόθεση λίπους σε διάφορα σημεία συχνά έχει ως συνέπεια ακόμη και να μη φαίνονται τα εξωτερικά γεννητικά όργανα.

Η εφηβεία του παχύσαρκου παιδιού είναι κανονική, αλλά αποτελεί συχνά πηγή ανησυχίας για το ίδιο και την οικογένειά του.

Αισθητική: Τα επιπλέον κιλά είναι ανομοιογενώς κατανεμημένα, κυρίως στην κοιλιά και στα πόδια. Το δέρμα έχει σημάδια της πίεσης όπως αποτυπώνεται στο σώμα από την παχυσαρκία: οι ραγάδες και η όψη της φλούδας πορτοκαλιού είναι συχνές.

Ποιος είναι ο ρόλος του ίδιου του παιδιού στη θεραπεία;

Το να αναθέσουμε στο παιδί την ευθύνη της σωστής εξέλιξης της θεραπείας του και να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του σε αυτήν τη μακρόχρονη διαδικασία της διατροφικής του επανεκπαίδευσης είναι ο μόνος τρόπος για να επιτύχουμε τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα.

Το παχύσαρκο παιδί έχει ανάγκη, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, να είναι αυτόνομο και υπεύθυνο για τον εαυτό του. Είναι ο ρόλος του θεράποντα γιατρού να πείσει συγχρόνως και το ίδιο το παιδί και τους γονείς του. Από αυτόν εξαρτάται η επιτυχία της θεραπείας και η σταθεροποίηση του βάρους του παιδιού, του εφήβου και του αυριανού ενήλικα.

Πηγές:
Δρ Γεώργιος Πανοτόπουλος, Παθολόγος - Διατροφολόγος,Διευθυντής ΤμήματοςΠαχυσαρκίας - Διατροφής - Μεταβολισμού