Μεταβολισμός: πόσο καλά τον γνωρίζουμε

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή επανέρχεται ο στόχος της απώλειας των επιπλέον κιλών. Ωστόσο, πολύ συχνά ακούμε την έκφραση 'έχω απελπιστεί, δεν χάνω με τίποτα, ο μεταβολισμός μου είναι χάλια'.

Τι είναι ο μεταβολισμός μας, πότε 'μειώνεται' και πώς 'ξαναφτιάχνει'; επηρεάζεται από τις τροφές; μπορούμε να τον αυξήσουμε;

Τι είναι ο μεταβολισμός. Μπορούμε να δώσουμε έναν ορισμό;

Με τον όρο 'μεταβολισμό' περιγράφουμε τις χημικές μεταβολές που συντελούνται στον ανθρώπινο οργανισμό έτσι ώστε τη χημική ενέργεια που προσλαμβάνει μέσω τον τροφών να τη μετατρέψει σε διάφορες άλλες μορφές ενέργειας και κυρίως κινητική.

O Γερμανός Φυσιολόγος Schwann, στις αρχές του 19ου αιώνα χρησιμοποίησε πρώτος αυτό τον όρο.

Από τι εξαρτώνται κυρίως οι ενεργειακές απαιτήσεις του οργανισμού μας;

Τρεις είναι οι βασικοί παράγοντες:

• Ο βασικός μεταβολισμός
• η θερμότητα που εκπέμπει το σώμα μας και
• οι καθημερινές δραστηριότητες

Ο πιο σημαντικός από αυτούς είναι ο βασικός μεταβολισμός, B.M.R (Basal Metabolic Rate), μέτρηση του οποίου μας δείχνει το ελάχιστο ποσό ενέργειας που χρειάζεται ο οργανισμός μας για να κάνει τις βασικές του λειτουργίες (αναπνοή, μεταβολισμός των κυττάρων, λειτουργία καρδιάς).

Ο βασικός μεταβολισμός εξαρτάται από: την ηλικία, το φύλο και τη μυϊκή μάζα.

Όσον αφορά στη θερμότητα, αυτή υπολογίζεται στο 10% του βασικού μεταβολισμού, όντας ο άνθρωπος σε κατάσταση ηρεμίας, ξαπλωμένος, φορώντας ελαφριά ρούχα και σε θερμοκρασία 25 C.

Αναφορικά τώρα με τις δραστηριότητες, είναι προφανές ότι οι άνθρωποι που είναι περισσότερο κινητικοί ή ασκούνται χρειάζονται μεγαλύτερα ποσά ενέργειας από άλλους που η εργασία τους ή η ζωή τους είναι εν γένει περισσότερο καθιστική.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό μας είναι η επιφάνεια του σώματος (μετά από ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους μειώνεται ο μεταβολισμός μας), η λειτουργία του θυρεοειδούς, το κάπνισμα, ο πυρετός, η κύηση κ.α.

Επομένως, η διατροφή δεν 'φτιάχνει' ούτε 'ρυθμίζει' τον βασικό μεταβολισμό μας.
Ο βασικός μεταβολισμός μπορεί να μειωθεί έπειτα από μια αυστηρή δίαιτα, κυρίως επειδή έχει μειωθεί ο μυϊκός ιστός, ο μεταβολικά ενεργός ιστός του σώματός μας.

Εκεί οφείλεται η επαναπρόσληψη περισσότερων κιλών από αυτών που χάθηκαν. Πώς αντιστρέφεται αυτή η κατάσταση; Κάνοντας γυμναστική με βάρη.

Άλλος τρόπος να αυξήσουμε την ενέργεια που καταναλώνουμε καθημερινά είναι να αυξήσουμε τις δραστηριότητές μας. Ο πιο απλός τρόπος είναι το περπάτημα, η χρησιμοποίηση σκάλας όπου αυτή είναι εφικτή αντί για το ασανσέρ, το πλύσιμο του αυτοκινήτου, για τους πιο προχωρημένους το ποδήλατο, το τρέξιμο ή το aerobic.

Ποιο είναι το διάστημα που απαιτείται για αύξηση του μεταβολισμού μας;

Χρειάζεται άσκηση μηνών για να αυξηθεί σημαντικά η μυϊκή μας μάζα και κατά συνέπεια ο μεταβολισμός μας. ‘Επειτα, συντηρείται σχετικά εύκολα εφόσον συνεχίσουμε να γυμναζόμαστε. Από την άλλη, αυξάνοντας τις δραστηριότητές μας μπορούμε να αυξήσουμε σημαντικά τις δαπανώμενες θερμίδες και να έχουμε θεαματική απώλεια βάρους.

Σταματώντας όμως την άσκηση επανερχόμαστε στα προηγούμενα επίπεδα. Ο συνδυασμός και των δύο μορφών άσκησης (αερόβια – τρέξιμο, ποδήλατο, αναερόβια- βάρη) είναι ο ιδανικός.

Απαιτείται συστηματική άσκηση, σωστή διατροφή και υπομονή, καθώς τα πρώτα αποτελέσματα θα φανούν έπειτα από οκτώ περίπου εβδομάδες.

Δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από διαφημίσεις τροφών που 'επιταχύνουν τις καύσεις', φαρμάκων που 'καίνε τα λίπη' και διαίτων 'που φτιάχνουν τον μεταβολισμό μας'. Διάφορες πρακτικές έχουν μόνο πρόσκαιρο αποτέλεσμα και κρίνονται αντιδεοντολογικές ή/και επικίνδυνες.

Δυστυχώς δεν υπάρχουν μαγικοί τρόποι. Ευτυχώς, γιατί πάνω απ’ όλα προέχει η υγεία μας.