Γνωρίστε τα αντιοξειδωτικά

Διαιτολόγοι στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, διαφημίσεις, ποικίλες συσκευασίες γνώριμων προϊόντων, εκτενείς συζητήσεις με διατροφικά ενημερωμένους συγγενείς και φίλους… Με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, όλοι μας έχουμε ακούσει για ‘αντιοξειδωτικά’, ή αλλιώς ‘αντιοξειδωτικές ουσίες’, δίχως να καταλαβαίνουμε απόλυτα τι είναι και για ποιο λόγο θα έπρεπε να μας απασχολούν! Ας ρίξουμε λίγο φως σ’ αυτό το πολύ ενδιαφέρον και χρήσιμο διατροφικό πεδίο, συνειδητοποιώντας ταυτόχρονα στην πορεία πως τελικά δεν μας ήταν τελείως άγνωστο.

Ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής, οι λανθασμένες διατροφικές συνήθειες, αλλά και ο οικολογικά βασανισμένος πλανήτης με την επιβαρυμένη ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ζούμε ευθύνονται ως επί το πλείστον για το λεγόμενο ‘οξειδωτικό στρες’ στο οποίο υπόκεινται τα κύτταρα του οργανισμού μας, με αποτέλεσμα τη φθορά ή καταστροφή τους.

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες είναι ο σύμμαχός μας σ’ αυτή την εξίσωση καθώς έχουν την ικανότητα να καταστέλλουν την καταστροφική οξείδωση των κυττάρων και να μας θωρακίζουν ενάντια σε χρόνιες παθήσεις. Ο οργανισμός μας έχει τη δυνατότητα να παράγει δικά του αντιοξειδωτικά, όπως για παράδειγμα την καταλάση, κατά βάση όμως έχει απόλυτη ανάγκη τα αντιοξειδωτικά που προσλαμβάνει μέσω συγκεκριμένων τροφών.

Οι περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες μας είναι γνώριμες από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής μας, όταν η μητέρα ή η γιαγιά μας ενθάρρυνε να πίνουμε τον πλούσιο σε βιταμίνη C φυσικό χυμό πορτοκάλι. Ας γνωρίσουμε λοιπόν τις βασικές ομάδες αντιοξειδωτικών ουσιών και σε ποιες τροφές απαντώνται:

• Βιταμίνη C: (ασκορβικό οξύ)Ίσως η ισχυρότερη αντιοξειδωτική ουσία. Απαντάται κυρίως στα εσπεριδοειδή (πορτοκάλι, λεμόνι, γκρέιπφρουτ κ.α.), αλλά και σε άλλα φρούτα και λαχανικά, όπως στα ακτινίδια, τη φράουλα, τις πράσινες πιπεριές, το μπρόκολο, τα σκούρα πράσινα λαχανικά, τη ντομάτα.
• Βιταμίνη Ε: Εντοπίζεται στα έλαια φυτικής προέλευσης (ξηροί καρποί, σιτηρά ολικής αλέσεως, σκούρα πράσινα λαχανικά, ελαιόλαδο και άλλα φυτικά έλαια).
• Σελήνιο: Βρίσκεται στα ψάρια και τα οστρακοειδή, στο κόκκινο κρέας, το κοτόπουλο, τα σιτηρά, τα αυγά και το σκόρδο.
• Πολυφαινόλες: (ρεσβερατρόλη, φλαβονοειδή)Μεγάλη ομάδα αντιοξειδωτικών που απαντώνται κυρίως στο τσάι, τον καφέ, τη σόγια, το ελαιόλαδο, τη σοκολάτα, την κανέλα, τη ρίγανη, το ρόδι, και σε φρούτα όπως τα κόκκινα μούρα, τα σταφύλια και το παραγόμενο απ’ αυτά κρασί. Αξίζει να σημειωθεί πως η αντιοξειδωτική ουσία ρεσβερατρόλη που βρίσκεται σε μεγάλη συγκέντρωση στα κόκκινα ιδίως σταφύλια και συνεπώς και στο κόκκινο κρασί, συνδέεται με το λεγόμενο ‘Γαλλικό παράδοξο’: Οι Γάλλοι, παρότι καταναλώνουν πολλά τυριά, έχουν χαμηλό ποσοστό καρδιαγγειακών παθήσεων, κάτι που έχει αποδειχθεί ερευνητικά ότι οφείλεται στο πλούσιο σε ρεσβερατρόλη κόκκινο κρασί που επίσης πίνουν.
• Καροτενοειδή: (λυκοπεϊνη, βιταμίνη Α/ρετινόλη, β-καροτίνη, λουτεϊνη)Άλλη αξιόλογη ομάδα αντιοξειδωτικών, τα οποία εντοπίζονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά όπως το καρότο, το μπρόκολο, οι γλυκοπατάτες, το πεπόνι, το βερίκοκο, το ροδάκινο, η ντομάτα. Έρευνες στο πανεπιστήμιο του Ohio State των Ηνωμένων Πολιτειών τα τελευταία χρόνια συνέδεσαν την αντιοξειδωτική ουσία λυκοπεϊνη της ντομάτας με μακροπρόθεσμη προστασία ενάντια στον καρκίνο του προστάτη.

Έχει όντως διαπιστωθεί ερευνητικά πως μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες δύναται να παίξει ουσιαστικό έως και καταλυτικό ρόλο στην πρόληψη ενάντια σε χρόνιες παθήσεις που ταλανίζουν την παγκόσμια κοινωνία του 21^ου αιώνα, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο διαβήτης, εξ’ ου και υπάρχει η διατροφική σύσταση για 5 μερίδες/τεμάχια φρούτων και λαχανικών ημερησίως (όπου 1 μερίδα/τεμάχιο μπορεί να αντιστοιχεί π.χ.

σε ένα φρούτο μεσαίου μεγέθους ή σε ένα φλιτζάνι σαλάτα). Ως εκ τούτου, η χρήση των αντιοξειδωτικών έχει επεκταθεί και στη φαρμακολογία, όπως για παράδειγμα στη θεραπεία κατά των εγκεφαλικών, ενώ άλλα χρησιμοποιούνται και ως πρόσθετα συντηρητικά σε τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρά.

Οι δέ βιταμίνες Ε, C και Α (ρετινόλη), όπως επίσης και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες που μοιάζουν με βιταμίνες (συνένζυμο Q10, γλουταθειόνη), χρησιμοποιούνται ευρέως και σε καλλυντικά προϊόντα για την ευεργετική τους δράση στην επιδερμίδα.

Γιατί λοιπόν να μην επωφεληθούμε από τούτα τα πολύτιμα και ανεξάντλητα οφέλη των αντιοξειδωτικών ουσιών καταρχήν εκ των έσω, εμπλουτίζοντας δηλαδή τη διατροφή μας με άφθονα φρούτα και λαχανικά;

Πηγές:
Mahan L.K. & Escott-Stump S. (2004), Krause’s Food, Nutrition & Diet Therapy. Saunders. 11th edition.
Wardlaw G.M., Hampl J.S., DiSilvestro R.A. (2004), Perspectives in Nutrition. McGraw-Hill. 6th edition.