4 Φεβρουαρίου: Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου

Του Δημήτρη Καραγιώργου

Μάστιγα του 21^ου αιώνα αποτελεί ο καρκίνος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, επτά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χάνουν κάθε χρόνο τη μάχη με το θάνατο. Οι προβλέψεις τους είναι δυσοίωνες: αν οι σημερινές τάσεις αύξησης του καρκίνου συνεχιστούν, ο εκτιμώμενος αριθμός νέων περιστατικών ανά έτος αναμένεται να φθάσει έως το 2020 τα 16 εκατομμύρια, από 10,9 εκατομμύρια που ήταν το 2002.

Τα παραπάνω στοιχεία έδωσε στη δημοσιότητα ο πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ), διευθυντής της Α΄ Ογκολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Metropolitan κ. Δημήτρης Ι. Μπαφαλούκος, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, 4 Φεβρουαρίου 2009.

Με αφορμή την ημέρα αυτή, το υπουργείο Υγείας και η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος οργανώνει εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών.

Στις 4 Φεβρουαρίου, θα λειτουργεί περίπτερο ενημέρωσης σε κεντρικό σημείο της Αθήνας (οδό Κοραή), απ΄ όπου θα διανέμεται στο κοινό ενημερωτικό έντυπο. Επίσης, στη free press εφημερίδα Metropolis θα υπάρχει τετρασέλιδο ένθετο.

Περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να πάρουν κατά την επίσκεψή τους στην ιστοσελίδα http://www.worldhealthdays.gr/.

Η εκστρατεία εντάσσεται στην πρωτοβουλία του υπουργείου Υγείας στον άξονα του προγράμματος Παγκόσμιες Ημέρες Υγείας. Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται με την ευγενική υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρείας Sanofi - Aventis.

Σύμφωνα με τον κ. Μπαφαλούκο, οι πάσχοντες από καρκίνο ανέρχονται σε περίπου 24,6 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί στα 30 εκατομμύρια έως το 2020. Περίπου 7 εκατομμύρια άτομα πεθαίνουν από τη νόσο σε ετήσια βάση.

Ο καρκίνος αποτελεί έναν από τους βασικότερους λόγους θανάτου, τον δεύτερο μετά τις καρδιαγγειακές νόσους, στις αναπτυγμένες χώρες. Στην Ευρώπη, κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται 3,2 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου, κυρίως του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του ορθού.

Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο ασθενείς χάνουν τη ζωή τους από τη νόσο.

Διάγνωση

‘Παρά την πρόοδο που σημειώνεται στην έρευνα και τη θεραπεία της, ο καρκίνος παραμένει σοβαρή μάστιγα για την υγεία’, επισήμανε ο κ. Μπαφαλούκος, τονίζοντας ότι όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση της νόσου, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες ίασης του ασθενούς.

Σημαντικός όμως, είναι ο ρόλος της πρόληψης. Όπως επισημαίνει ο κ. Μπαφαλούκος, δεν αναπτύσσουν καρκίνο όλοι οι άνθρωποι με γενετική προδιάθεση, ενώ μπορεί να προσβληθούν και άνθρωποι χωρίς οικογενειακό ιστορικό της νόσου.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα κατά του Καρκίνου, πολλοί θάνατοι από καρκίνο θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Πρόληψη

Οι βασικότεροι κανόνες πρόληψης έχουν ως ακολούθως:

Διακοπή του καπνίσματος

Εκτιμάται ότι 25-30% των περιστατικών καρκίνου στις αναπτυγμένες χώρες σχετίζονται με το κάπνισμα. Τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος είναι εμφανή σε 5 χρόνια και γίνονται εμφανέστερα με το πέρασμα του χρόνου.

Πρόληψη της παχυσαρκίας

Η παχυσαρκία είναι ο δεύτερος σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για χρόνιες νόσους στις δυτικές κοινωνίες και παρουσιάζει σχέση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού (σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες), του ενδομητρίου, του νεφρού και του οισοφάγου.

 Άσκηση

Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η τακτική σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για εκδήλωση καρκίνου του παχέος εντέρου. Επίσης, φαίνεται ότι συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, του ενδομητρίου και του προστάτη.

Η τακτική σωματική άσκηση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους, αλλά, σε ορισμένους τύπους καρκίνου, φαίνεται ότι η προστατευτική της δράση είναι ανεξάρτητη από τον έλεγχο του βάρους.

Υγιεινή διατροφή

Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών απομακρύνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων τύπων καρκίνου και ιδίως του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού, του οισοφάγου, του στομάχου και του παγκρέατος. Συνιστάται μειωμένη κατανάλωση ζωικών λιπών και κρέατος και αυξημένη κατανάλωση ψαριών, ελαιόλαδου, λαχανικών, φρούτων και δημητριακών.

Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ

Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα, η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για την ανάπτυξη καρκίνου της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα και του λάρυγγα, καθώς και καρκίνου του οισοφάγου από πλακώδες επιθήλιο. Το αλκοόλ σχετίζεται επίσης με τον κίνδυνο για πρωτοπαθή καρκίνο του ήπατος, ενώ έχει παρατηρηθεί συσχετισμός του με τον ορθοκολικό καρκίνο και τον καρκίνο του μαστού.

Οι άνδρες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 20 g αλκοόλ την ημέρα (περίπου δύο ποτά) και οι γυναίκες τα 10 g την ημέρα.

Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο

Ο ήλιος και ιδίως οι υπεριώδεις ακτινοβολίες του αποτελούν το κύριο αίτιο καρκίνου του δέρματος. Τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα κινδυνεύουν περισσότερο, ιδίως όσοι έχουν κόκκινα μαλλιά, φακίδες και τάση να καίγονται εύκολα από τον ήλιο.

Η καλύτερη πρόληψη είναι η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο, ιδίως από τις ώρες 11 π.μ. έως τις 3 μ.μ.. Απαραίτητη είναι η χρήση αντηλιακού, η οποία ωστόσο δεν πρέπει να οδηγεί σε παράταση της 'ηλιοθεραπείας'. Ιδιαίτερη σημασία έχει η προφύλαξη από τον ήλιο νήπιων και παιδιών, καθώς το έγκαυμα σε αυτές τις ηλικίες διπλασιάζει τον κίνδυνο προσβολής από μελάνωμα, στην ενήλικη ζωή.

Εμβολιασμός κατά των ιών που προκαλούν καρκίνο

• Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Πρόκειται για τον δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο που πλήττει τις γυναίκες ηλικίας 15 - 44 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το κύριο αίτιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι η επίμονη λοίμωξη του γεννητικού συστήματος από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Στην Ευρώπη έχουν εγκριθεί δύο προληπτικά εμβόλια κατά του HPV. Η χρήση εμβολίου κατά του HPV συνιστάται σε όλα τα κορίτσια ηλικίας 12 έως 26 ετών.
• Καρκίνος του ήπατος. Κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταγράφονται περίπου 30.000 νέα περιστατικά καρκίνου του ήπατος, για την πλειονότητα των οποίων ευθύνεται η χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV) και τον ιό της ηπατίτιδας C (HCV). Την τελευταία εικοσαετία υπάρχει αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του HBV, αλλά τα ποσοστά κάλυψης ποικίλλουν από χώρα σε χώρα. Δεδομένου ότι ο εκλεκτικός εμβολιασμός μόνο των ομάδων υψηλού κινδύνου δεν φαίνεται να αποδίδει, απαιτείται καθολικός εμβολιασμός όλων των παιδιών έναντι του HBV.

Αποφυγή των καρκινογόνων παραγόντων του περιβάλλοντος

Διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η ρύπανση της ατμόσφαιρας, τα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων στο πόσιμο νερό ή τις τροφές, οι διοξίνες ή τα χημικά απόβλητα, έχουν συνδεθεί με αύξηση διαφόρων τύπων καρκίνου.

Ο Ευρωπαϊκός Κώδικας κατά του Καρκίνου συνιστά να εφαρμόζονται αυστηρά οι οδηγίες για αποφυγή έκθεσης σε γνωστές καρκινογόνες ουσίες και να ακολουθούνται οι οδηγίες υγιεινής και ασφάλειας για ουσίες που είναι δυνητικά καρκινογόνες.