Η καινοτομία στο προσκήνιο

Η ανάγκη αποτελεσματικής αντιμετώπισης της νόσου Covid-19 έφερε εκ νέου στο προσκήνιο την αξία και τη συνεισφορά της φαρμακευτικής καινοτομίας στη ζωή μας. Από την αρχή της πανδημίας έως και σήμερα, περισσότερες από 1.200 κλινικές μελέτες έχουν ξεκινήσει από τις καινοτόμες εταιρείες, στηριζόμενες στην αδιάκοπη προσπάθεια των κορυφαίων ερευνητών παγκοσμίως. Οι εταιρείες αυτές έχουν επενδύσει περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια για έρευνα και ανάπτυξη νέων θεραπειών το 2019.

Η στήριξη της καινοτομίας, όμως, δεν αποτελεί περιοδική ανάγκη. Η βελτίωση του προσδόκιμου επιβίωσης και της ποιότητας της ζωής μας είναι η ουσιαστικότερη απόδειξη της σημασίας της. Σε αυτήν τη νέα εποχή της καινοτομίας, πολλές ασθένειες που προηγουμένως θεωρούνταν θανατηφόρες, είναι πλέον διαχειρίσιμες και δυνητικά ιάσιμες.

Πριν από 30 χρόνια, οι ασθενείς που διαγιγνώσκονταν με AIDS, ζούσαν μόνο λίγους μήνες. Σήμερα, το AIDS είναι πλέον μια χρόνια και διαχειρίσιμη ασθένεια και οι ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία, μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η έρευνα και η καινοτομία της φαρμακοβιομηχανίας οδήγησαν στην εισαγωγή αντιρετροϊκών θεραπειών, οδηγώντας τα ποσοστά θανάτου των ασθενών στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη σε μείωση κατά τουλάχιστον 88%.

Μόλις πριν από πολύ λίγα χρόνια, η μόνη διαθέσιμη θεραπεία για την ηπατίτιδα C θεράπευε τους μισούς ασθενείς, προκαλώντας ταυτόχρονα σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Σήμερα, ένα ευρύ φάσμα θεραπειών με ελάχιστες παρενέργειες και ποσοστά θεραπείας που πλησιάζουν το 100% είναι διαθέσιμο για ασθενείς με όλες τις μορφές της νόσου.

Η καινοτομία συνέβαλε επίσης καθοριστικά κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα μέσα από την επιστήμη των εμβολίων. Σειρά βελτιώσεων σε τεχνολογίες κυτταρικής καλλιέργειας και άλλες επιστημονικές ανακαλύψεις οδήγησαν στη δημιουργία εμβολίων για την ιλαρά, την παρωτίτιδα, την ερυθρά, την ηπατίτιδα Α και Β, την ανεμοβλογιά, την πνευμονία και τη γρίπη. Η ευλογιά εξαλείφθηκε. Η πολιομυελίτιδα έχει σχεδόν εξαφανιστεί στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Σημαντικά βήματα έχουν γίνει για τη μείωση των λοιμώξεων από ιλαρά. Παράλληλα, έχουν αναπτυχθεί εμβόλια για την πρόληψη 26 ασθενειών, περιλαμβανομένων των προσφάτως αναπτυγμένων εμβολίων για την ηπατίτιδα Β, την ηπατίτιδα Α, τον HPV και την μηνιγγιτιδοκοκκική ομάδα B. Σήμερα, 258 νέα εμβόλια είναι σε ανάπτυξη για τη θεραπεία ή πρόληψη ασθενειών όπως ο καρκίνος, λοιμώδεις ασθένειες συμπεριλαμβανομένου του HIV, οι αλλεργίες, η νόσος Alzheimer και φυσικά η νόσος Covid-19.

Παράλληλα, περίπου 8.000 φάρμακα βρίσκονται σε φάση κλινικής έρευνας σε όλο τον κόσμο. Από το σύνολο των φαρμάκων αυτών, το 74% αναμένεται να αποτελέσουν πρώτες στην κατηγορία τους θεραπείες. Θα πρόκειται για εντελώς νέες προσεγγίσεις για τη θεραπεία μιας ασθένειας. Το μέλλον δεν ήταν ποτέ πιο ευοίωνο, καθώς οι ερευνητές επαναπροσδιορίζουν τα όρια παρέμβασης, με νέες δυνατότητες διαχείρισης των ασθενειών, που πριν από λίγα χρόνια θα θεωρούνταν επιστημονική φαντασία, αλλά τώρα αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων.

Η ανάγκη της Ελλάδας για καινοτομία

Μόνο κατά την περίοδο 1995-2010, η φαρμακευτική καινοτομία συνεισέφερε σε αύξηση του προσδόκιμου ζωής των Ελλήνων κατά σχεδόν ένα χρόνο (10,4 μήνες). Περίπου η μισή της συνολικής αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης (44%) οφειλόταν στις νέες θεραπείες.

Συνεπώς, με βάση το σύνολο των δεδομένων που έχουμε στη διάθεσή μας, η στήριξη της καινοτόμου φαρμακοβιομηχανίας εύλογα θα έπρεπε να αποτελεί σταθερή προτεραιότητα. Δυστυχώς, δύσκολα μπορεί κάποιος να διακρίνει τέτοια πρόθεση.

Το παράδειγμα της πρόσφατης νέας λίστας αποζημιωμένων φαρμάκων -της πρώτης μετά από δύο ολόκληρα χρόνια αναμονής- είναι χαρακτηριστικό. Μόλις μία νέα δραστική ουσία εισήχθη στη λίστα, με δεκάδες καινοτόμα φάρμακα να βρίσκονται ακόμα υπό αξιολόγηση. Ταυτόχρονα, η είσοδος καινοτόμων φαρμάκων στην αγορά συνεχίζει να επιβαρύνεται με τέλος 25% παρά τις διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου από το σύνολο σχεδόν των αρμόδιων φορέων.

Η πρόσβαση κάθε ασθενούς σε σύγχρονες θεραπείες αποτελεί προφανή στόχο και προτεραιότητα για όλους μας. Και η βιωσιμότητα της καινοτόμου φαρμακοβιομηχανίας είναι προϋπόθεση, ώστε ο στόχος αυτός να επιτυγχάνεται διαρκώς. Πρωτίστως για λόγους υγείας, αλλά ταυτόχρονα για λόγους ενίσχυσης της οικονομίας και της απασχόλησης. Στο άμεσο μέλλον θα κληθούμε να λάβουμε σημαντικές αποφάσεις προς αυτήν την κατεύθυνση. Και οφείλουμε πλέον να το πράξουμε με ταχύτητα και αξιοπιστία.