Μεσαιωνική Σπαθασκία: Μαθήματα για σύγχρονους ιππότες

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Όποιος ζει με το σπαθί, πεθαίνει από το σπαθί.
Ματθαίος 26:52

Τι σας φέρνουν στο μυαλό οι λέξεις «Μεσαίωνας» και «σπαθί»; Ιπποτικές μονομαχίες; Γενναίους μονομάχους; Σφαγές και ακρωτηριασμούς; Εντυπωσιακές τεχνικές άμυνας και επίθεσης; Πιθανώς κάτι από όλα αυτά ή ακόμα και όλα αυτά μαζί.

H βιομηχανία του θεάματος άλλωστε έχει μεριμνήσει γι’ αυτό, προσφέροντας απλόχερα στο κοινό δεκάδες αντίστοιχες σκηνές επικών μαχών μέσα από ταινίες όπως το Excalibur και σειρές όπως το εξαιρετικά δημοφιλές Game of Thrones.

Όμως ενώ για τους περισσότερους η τέχνη της Μεσαιωνικής Οπλομαχίας (όπως είναι η επίσημη ονομασία της) είναι κάτι που γεννήθηκε στον Μεσαίωνα και παρέμεινε εκεί, για κάποιους άλλους μόνο ξεχασμένη δεν είναι. Αντίθετα, διδάσκεται πιστά και με ακρίβεια όπως τότε, συγκεντρώνοντας ολοένα και περισσότερο κόσμο που θέλει να μυηθεί στα μυστικά της μάχης με ξίφος.

Τι είναι;

«Ο όρος ‘Μεσαιωνική Οπλομαχία’ αφορά τις παραδοσιακές πολεμικές τέχνες της μεσαιωνικής και αναγεννησιακής Ευρώπης οι οποίες περιέχουν την χρήση διαφόρων όπλων, από το απλό μαχαίρι μέχρι το ακόντιο, το σπαθί, το τσεκούρι και την άοπλη μάχη», εξηγεί ο κ.

Γιώργος Ζαχαρόπουλος εκπαιδευτής στην Αναγγενησιακή και Μεσαιωνική οπλομαχία και μέλος της Arma Hellas (Οργανισμός Αναγεννησιακών Πολεμικών Τεχνών).

«Το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι της Δύσης έχουν υπ'όψη τους μόνο τις ανατολικές πολεμικές τέχνες, πράγμα παράξενο μιας και η Ευρώπη είναι μια ήπειρος η οποία μαστιζόταν από πολέμους και είχε μακρά παράδοση στις πολεμικές τέχνες.

Ομοιότητες με τις ανατολικές πολεμικές τέχνες υπάρχουν, όμως οι δυτικές πολεμικές τέχνες σε καμία περίπτωση δεν τις αντιγράφουν», προσθέτει σχετικά με την συχνή παρεξήγηση μεταξύ των πολεμικών τεχνών της Δύσης και της Ανατολής.

Τα βασικά όπλα που χρησιμοποιούνται είναι, μεταξύ άλλων, η μακριά σπάθη (Longsword), το μαχαίρι οποιουδήποτε μεγέθους, ο λογχοπέλεκυς (Hallberd) και η μακριά πολεμική σφύρα (Warhammer). Παράλληλα, ανάλογα με το επίπεδο του μαθητή, χρησιμοποιούνται και διαφόρων ειδών ασπίδες.

«Η ασπίδα συνδυάζεται με σπαθί για ένα χέρι, μιας και τα σπαθιά για δύο χέρια δεν χρειάζονται ασπίδα. Ο λόγος είναι ότι την εποχή που αυτά κατασκευάστηκαν, είχαν ήδη κάνει την εμφάνισή τους οι πανοπλίες που κάλυπταν όλο το σώμα, επομένως με την εξέλιξη της θωράκισης η ασπίδα ήταν άχρηστη.

Τα σπαθιά δεν κόβουν στην μέση πανοπλίες, αυτά είναι για το Χόλιγουντ μόνο», επισημαίνει ο ίδιος.

Πώς όμως πέρασε αυτή η τέχνη από γενιά σε γενιά και έφτασε εν τέλει στην Ελλάδα του 2013; «Τα βιβλία που μελετάμε εμείς είναι εξαιρετικά λεπτομερή και βασισμένα σε εγχειρίδια οπλομάχων της τότε εποχής από τον 12ο μέχρι και τον 17ο αιώνα, που σημαίνει ότι η γνώση που έχουμε είναι κατευθείαν από την πηγή, από ανθρώπους που πρώτα πολέμησαν και μετά έγραψαν.

Επομένως ασχολούμαστε με μια πλήρη πολεμική τέχνη, η οποία εμπεριέχει και ένα αθλητικό κομμάτι κυρίως στην διαδικασία του sparring με τον αντίπαλό σου», αναφέρει σχετικά ο κ. Ζαχαρόπουλος. Κατά την διαδικασία του sparring, οι δύο αντίπαλοι εξασκούνται με το 50% της δύναμής τους, «χαλαρά» όπως θα λέγαμε λαϊκιστί με κύριο στόχο να βελτιώσουν την τεχνική τους.

Οι δύο σημαντικότεροι άνθρωποι στην γνώση των οποίων βασίζεται αυτή την στιγμή η διδασκαλία της Μεσαιωνικής Οπλομαχίας, είναι ο Γερμανός οπλομάχος Johannes Liechtenauer, ο οποίος έζησε στα τέλη του 13ου αιώνα και ο Ιταλός ιππότης και διπλωμάτης Fiore dei Liberi.

Και οι δύο τους θεωρούνται οι «πατέρες» του είδους.

Τι περιλαμβάνουν τα μαθήματα;

Πέρα από την σωματική άσκηση που προσφέρει μέσω του αρκετά απαιτητικού sparring, η σπαθασκία μπορεί να χρησιμέψει και σε περιπτώσεις όπου κάποιος βρεθεί αντιμέτωπος στον δρόμο με κάποιον που κρατά μαχαίρι ή ξύλο. «Αποκτάς μια έφεση στο τι πρέπει να κάνεις και δεν φοβάσαι το όπλο, ακόμα και αν είναι ένα δοκάρι ξύλο.

Είσαι εξοικειωμένος και γνωρίζεις τι πρέπει να κάνεις. Αν βέβαια κάποιος θέλει να κάνει αυτοάμυνα για τον δρόμο δεν θα του πρότεινα να μάθει σπαθασκία», αναφέρει σχετικά ο κ. Ζαχαρόπουλος.

Το μάθημα περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο την διδασκαλία βηματισμών, κοψιμάτων και τροχιών στα σπαθιά, ενώ στην συνέχεια ο μαθητής μυείται και στις τεχνικές της σπαθασκίας. «Ακόμα και αν ξέρει τριακόσιες τεχνικές, αν δεν γνωρίζει πού αυτές ανάγονται δεν έχει μάθει τίποτα.

Αν δεν γνωρίζει πώς να χειριστεί το σπαθί του, πού θα πρέπει να κοιτάει, πώς θα πρέπει να νοιώσει την πρόθεση του αντιπάλου, οι τεχνικές δεν θα του προσφέρουν τίποτα, ίσα ίσα θα τον μπερδέψουν. Γι΄αυτό θα πρέπει να μάθει αρχικά τα core elements, δηλαδή ορισμένα κεφάλαια για το πώς θα χειριστεί το εργαλείο που έχει για να προστατέψει τον εαυτό του και να πλήξει τον αντίπαλο», τονίζει ο ίδιος.

Σε δεύτερο επίπεδο, ο μαθητής ασχολείται με την άοπλη μάχη και το μαχαίρι, ξανά από τα πολύ βασικά και αργά αλλά σταθερά εξελίσσεται.

Κάθε όπλο έχει τα δικά του ξεχωριστά επίπεδα και ιδιαιτερότητες, ενώ η ύλη είναι μεγάλη και απαιτούνται τουλάχιστον έξι με επτά χρόνια για να μάθει κάποιος τα βασικά στα περισσότερα όπλα. «Είμαστε από τις λίγες παραδοσιακές πολεμικές τέχνες που έχουν αρκετά έντονο και συνεχές sparring», επισημαίνει ο κ.

Ζαχαρόπουλος.

Ο εξοπλισμός περιλαμβάνει γάντια, όπλα και σπασουάρ. Τα όπλα που χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο στα μαθήματα είναι τα μεταλλικά blunts, εκπαιδευτικά σπαθιά τα οποία δεν κόβουν ούτε τρυπάνε. Ένα μέσο τέτοιο σπαθί κοστίζει περί τα 250€, ένα καλό περί τα 500€.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αντίστοιχα, επομένως αν θέλετε να ασχοληθείτε θα πρέπει να κοιτάξετε σε ξένες ιστοσελίδες όπως αυτή εδώ. Τα κανονικά σπαθιά τώρα, αυτά που κόβουν, κοστίζουν από 800€ μέχρι… άπειρο.

Με 1000€ πάντως, μπορείτε να πάρετε ένα πολύ καλό και πιστό αντίγραφο σπαθιού για να δοκιμάσετε τα κοψίματά του σε ειδικούς στόχους (ψάθες, κομμάτι κρέας ενδεδυμένο με δέρμα, χαρτόνια κτλ.).

Κατά μέσο όρο ο κόσμος που απευθύνεται στον κ.

Ζαχαρόπουλο για να μάθουν την τέχνη της Μεσαιωνικής Σπαθασκίας είναι 23 χρονών, χωρίς όμως να λείπουν και άτομα μεγαλύτερων ηλικιών. Από του χρόνου μάλιστα, ο ίδιος σκοπεύει να διαμορφώσει και παιδικό τμήμα για παιδιά 8 μέχρι 12 χρονών, το οποίο θα τους μαθαίνει τις αρχές του ιπποτισμού και το ιστορικό background του σπαθιού με λαστιχένια φυσικά όπλα.

«Το τμήμα θα είναι διαμορφωμένο με βάση την παιδική ηλικία, δεν θα τους δείχνουμε πώς να σκοτώνουν ή πώς να πνίγουν και να ακρωτηριάζουν. Εξυπακούεται αυτό», λέει ο ίδιος.
Αυτήν την περίοδο, μαζί με τον κ. Χρυσοβαλάντη Ταμπακάκη, επίσης εκπαιδευτή της Arma Hellas, έχουν αναλάβει τις χορογραφίες μάχης για την πρώτη ελληνική ταινία ηρωικής φαντασίας «Αδάμαστος – Τα χρονικά του Δρακοφοίνικα» (περισσότερα για την ταινία εδώ).

Ο ίδιος, πάντως, δεν βρίσκει ούτε μια κινηματογραφική ταινία στην οποία οι μονομαχίες με σπαθί να έχουν αποδοθεί πιστά. «Πιθανώς λίγο το Kingdom of Heaven, όπου σε ένα σημείο αναφέρεται η μαχητική θέση posta di falcone», αναφέρει και προσθέτει: «Σε γενικές γραμμές πάντως καμία κινηματογραφική ταινία δεν είναι πιστή στις μάχες.

Tο παρανοϊκό είναι ότι στις Χολυγουντιανές ταινίες τις χορογραφίες μάχης τις κάνουν άνθρωποι που έχουν μάθει Katana, δηλαδή ανατολική ξιφασκία, η οποία είναι εντελώς διαφορετική. Το σινεμά θέλει θέαμα και μάχες. Κανονικά οι μάχες στον Μεσαίωνα τελείωναν σε 10 με 15 δευτερόλεπτα.

Ή την είχες φάει ή την είχε φάει. Ήταν πιο απλά τα πράγματα τότε, γιατί είχες να αντιμετωπίσεις άλλους τόσους μετά, δεν θα άντεχες παραπάνω. Στο Χόλυγουντ θέλουν να φάνε χρόνο και δείχνουν τους πρωταγωνιστές να μάχονται με τις ώρες.

Πολλές φορές αντί να χτυπούν τον αντίπαλο, χτυπούν μόνο το σπαθί του, αλλά έτσι είναι ο κινηματογράφος», σχολιάζει.

*Ο κ. Γιώργος Ζαχαρόπουλος διδάσκει στον Άγιο Δημήτριο (Α.Σ. Tang Soo Do Φίλοι Κ. Κυπριώτη, Δήμητρας 11) , στην Ηλιούπολη (Α.Σ. CORIOLANOS, Σκιάθου 26 & Μόσχου 1) και στο Πολύγωνο (ΑΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΟΠΛΟΜΑΧΙΑΣ, Βριλησσου 30) Τα μαθήματα διαρκούν περίπου μιάμιση ώρα, ενώ το κόστος κυμαίνεται από 40 μέχρι 50 ευρώ ανά μήνα για δύο μέχρι τέσσερα μαθήματα εβδομαδιαίως.