Λέρος: Αναπάντεχα γοητευτική

της Έλενας Μπούλια

Η Λέρος είναι από τα λίγα ελληνικά νησιά που μοιάζουν σχεδόν ανέγγιχτα από τον μαζικό τουρισμό και είναι απορίας άξιοω πού ακριβώς οφείλεται αυτό, καθώς πρόκειται για ένα νησί όμορφο και με ιδιαιτερότητες σπάνιες και ενδιαφέρουσες.

Τοποθετημένη στα νοτιοανατολικά των Δωδεκανήσων, ανάμεσα στις δημοφιλέστερες Πάτμο και Κάλυμνο, η μικρούλα Λέρος πήρε δίκαια το όνομά της από την ομώνυμη αρχαία λέξη που σημαίνει «ομαλό, επίπεδο». Το νησί είναι πράγματι επίπεδο, με το ψηλότερο σημείο του, το Κλειδί, να φτάνει μόλις τα 320 μ.

Όπως τα περισσότερα των Δωδεκανήσων, πρόκειται για ένα πράσινο νησί, με πυκνή βλάστηση αποτελούμενη από πεύκα, ευκαλύπτους, βελανίδια και ελιές, ενώ η μορφολογία του είναι τέτοια ώστε να σχηματίζονται αμέτρητοι κλειστοί κόλποι, που προστατεύουν τα φυσικά λιμάνια από το κύμα και τον αέρα.

Η Λέρος προσφέρεται για ήσυχες, χαλαρές διακοπές και αποτελεί ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της ιστορίας και της αρχιτεκτονικής.

Ιστορία γραμμένη στις πέτρες

Τα 600 χρόνια που μεσολάβησαν από την λήξη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας έως την ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα, τον Μάρτιο του 1948, έφεραν στην Λέρο κατακτητές, ο καθένας από τους οποίους άφησε, οικιστικά, το σημάδι του.

Κάστρα, οικισμοί, μνημεία, μουσεία, εκκλησίες και ένα νοσοκομείο που μέχρι πριν τριάντα χρόνια αποτελούσε αποικία ψυχασθενών… μέσα σε δύο μόλις ώρες μπορεί κανείς να τα γυρίσει κανείς όλα. Όμως θα χρειαστούν μέρες για να αναγνωρίσει τον ρόλο τους στην ιστορία του νησιού.

Αυτή ξετυλίγεται αν ξεκινήσει κανείς να περιδιαβαίνει τα αξιοθέατα, ανηφορίζοντας από τον παραδοσιακό οικισμό Πλάτανο προς το Κάστρο της Παναγίας, στα ανατολικά της πόλης, στην κορυφή του λόφου Απιτύκι.

Το κάστρο κτίστηκε κατά τα Βυζαντινά χρόνια πάνω σε ερείπια αρχαίου οχυρού της Λέρου, ενώ μέσα στο κάστρο βρέθηκε τάφος του 7ου π.Χ. αιώνα. Επιπλέον, στο Κάστρο βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγιάς Κυράς, του 1300, με την περίφημη εικόνα της Παναγίας, που οι θρύλοι την ονομάζουν θαυματουργή.

Στον ίδιο χώρο φιλοξενείται σήμερα εκκλησιαστικό Μουσείο (είσοδος: 2 ευρώ).

Η παράδοση απλώνεται σπίτι με σπίτι στον Πλάτανο, την πρωτεύουσα της Λέρου, με τα χαρακτηριστικά διώροφα, στην συνοικία «Αυλάκι», βρίσκει δροσιά στην πηγή της Παληασκλούπης και πίνει καφέ στην κεντρική πλατεία, στην «Λεριακή Λέσχη».

Και από εκεί συνεχίζει για την κεντρική αγορά του νησιού, εκεί που ο Πλάτανος συναντά τον έτερο οικισμό της Αγίας Μαρίνας, με τα ωραία ταβερνάκια. Από την αγορά αξίζει να αγοράσετε παστό κολιό και ξερή μυτζήθρα. Ο περιπατητής επιβάλλεται να κάνει στάση στο παραδοσιακό ψαροχώρι Παντέλι, δημοφιλές στους τουρίστες όχι μόνο επειδή βρέχεται από την θάλασσα, αλλά και για την φιλόξενη ατμόσφαιρα που δημιουργούν εκεί οι ντόπιοι.

Αφήσαμε για το τέλος το Λακκί, το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της Μεσογείου, 4 χιλιόμετρα από τον Πλάτανο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως ναυτική βάση από τους Ιταλούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και, λόγω της πολυετούς κατοχής, διαμορφώθηκε με επιρροές art deco και bauhaus από τους αρχιτέκτονες και τους σχεδιαστές του Μουσολίνι και ονομάστηκε Porto Laggo.

Στο Λακκί ο επισκέπτης θα συναντήσει μεγάλες λεωφόρους και κτίρια με απλές αλλά εντυπωσιακές προσόψεις, λευκούς τοίχους και χτιστά παραθυράκια –παρατηρήστε το δημοτικό σχολείο, στην προκυμαία. Κοινός τύπος σπιτιών είναι και τα λεγόμενα palacinos, μονώροφα ή διώροφα ημιαποσπώμενα κτίρια, που είχαν χτιστεί αρχικά για να στεγάσουν το προσωπικό του ιταλικού πολεμικού ναυτικού, με στρογγυλεμένα μπαλκόνια και ξύλινα παραθυρόφυλλα.

Τα σπίτια αυτά, τα οποία ανήκουν κυρίως σε ντόπιους, προσδίδουν κύρος στους ιδιοκτήτες τους, ενώ, αν τύχει να πουληθούν, οι τιμές τους είναι ιδιαίτερα υψηλές.

Ενώ θα βρίσκεστε στο Λακκί αξίζει να επισκεφθείτε το Τούνελ της Μερικιάς, ένα χιλιόμετρο από το λιμάνι, καθώς εκεί, μέσα σε ένα τούνελ που ανακατασκευάστηκε από τους Ιταλούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο φιλοξενείται το επιβλητικό πολεμικό μουσείο με ντοκουμέντα από εκείνη την περίοδο και ειδικό χώρο προβολής ταινίας για την περίφημη μάχη της Λέρου (είσοδος: 3 ευρώ).

Άλλα αξιοθέατα του νησιού είναι το Ρωμαϊκό Φρούριο Μπρούτζι, στην είσοδο του λιμανιού και ο Πύργος του Μπελλένη, στα Άλιντα, όπου στεγάζεται το Ιστορικό και το Λαογραφικό Μουσείο, ενώ μία επίσκεψη αξίζει και στο Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου θα συναντήσετε εκθέματα από την Κλασική Περίοδο και αντικείμενα από την Παλαιοχριστιανική εποχή.

Τέλος, αν ο χρόνος σας περισσεύει, μπορείτε να κάνετε με μία ημερήσια εκδρομή με το «πειρατικό» Barbarossa, το οποίο από την Αγία Μαρίνα θα σας ταξιδεύει στα γύρω μικροσκοπικά νησάκια –Ασπρονήσια, Τηγανάκια, Λειψούς, Μαράθι (εισιτήριο: 25 ευρώ).

Πού να βουτήξετε

Μικροί απομονωμένοι κόλποι αλλά και μεγάλες παραλίες με βότσαλο ή αμμουδιά απλώνονται στα 78 περίπου χιλιόμετρα ακτογραμμής της Λέρου. Για τις βουτιές σας προτείνουμε:

• Την πιο τουριστική παραλία στα Άλιντα, οργανωμένη με ξαπλώστρες και ομπρέλες και με δυνατότητες για θαλάσσια σπορ. Αρκετά κοντά υπάρχουν ταβέρνες και ξενοδοχεία.
• Λιγότερο κοσμικές είναι οι Παναγιές, τις οποίες θα βρείτε αν προχωρήσετε βορειοανατολικά από την παραλία Αλίντων και περάσετε από τον πευκόφυτο δρόμο. Η πρώτη παραλία έχει αμμουδιά και η δεύτερη βότσαλο.
• Αμέσως μετά θα βρείτε την παραλία Δύο Λισκάρια, με τους ευκαλύπτους να προσφέρουν σκιά και το μπαράκι Ζέφυρος παγωμένες μπύρες και διασκέδαση με τα τακτικά beach party.
• Δημοφιλής είναι και η παραλία του Παντελίου, η οποία έχει βότσαλο στη μία άκρη της και αμμουδιά στην άλλη, ενώ είναι οργανωμένη και ιδανική για οικογένειες. Μετά το μπάνιο προτείνουμε να καθίσετε για καφέ στο Καστέλο, με την υπέροχη θέα.
• Ο Βρομόλιθος είναι μία συμπαθητική παραλία με βότσαλο, βελανιδιές και beach bars, ενώ μερικά μόνο βήματα από αυτήν, στα νότια, βρίσκεται και η παραλία του Τουρκοπήγαδου, στην οποία μπορείτε να πάτε για βουτιές από τα βράχια.
• Η Αγία Κιουρά, 8 χιλιόμετρα βόρεια από τον Πλάτανο, προτιμάται από πολλούς για τα κρυστάλλινα νερά και τη μικρή της έκταση, αλλά θα πρέπει να σπεύσετε από νωρίς για να βρείτε μία… θέση στον ήλιο, ενώ εκεί βρίσκεται και η ομώνυμη βυζαντινή, όπου διατηρούνται τοιχογραφίες των πολιτικών κρατουμένων του 1968.
• Απομόνωση και απέραντη αμμουδιά θα απολαύσετε στα δυτικά, στον όρμο της Γούρνας. Εκεί μάλιστα θα βρείτε και ένα εξαιρετικό ταβερνάκι, το οποίο κυριολεκτικά βρέχεται από το νερό, με ολόφρεσκο ψάρι σε εξαιρετικές τιμές.
• Ακόμα περισσότερη απομόνωση και ψιλή άμμο θα βρείτε στην παραλία Καβουράδες.
• Όμορφες παραλίες με βότσαλο, στις οποίες δεν συχνάζουν πολλοί τουρίστες είναι η μικρούλα Μερικιά κοντά στο Λακκί και η Μπλεφούτη, η οποία είναι και η πιο απομακρυσμένη στα βόρεια του νησιού.

Πού να μείνετε

• Nefeli Hotel: Στην παραλία Κριθώνι θα βρείτε αυτά τα πανέμορφα μονόχωρα, δίχωρα ή τρίχωρα πλήρως εξοπλισμένα studios, διακοσμημένα με τις προσταγές της Δωδεκανήσιας παράδοσης. Τον Αύγουστο η τιμή για ένα μονόχωρο διαμέρισμα δύο ατόμων είναι 85 ευρώ.
• Διαμερίσματα Παπαφώτης: Τριάντα μόλις μέτρα από την παραλία των Αλίντων, τα εξοπλισμένα διαμερίσματα προσφέρουν περιποιημένα δωμάτια με θέα θάλασσα. Τον Αύγουστο μπορείτε να βρείτε δίκλινο δωμάτιο με 50 ευρώ –χωρίς πρωινό.
• Marilen Hotel: Βρίσκεται στα Άλιντα, 200 μέτρα από την πλησιέστερη παραλία και προσφέρει περιποιημένα δωμάτια, με εξοπλισμένη κουζίνα, και θέα στην θάλασσα. Επίσης, διαθέτει πισίνα και μπαρ. Τον Αύγουστο θα βρείτε δίκλινο δωμάτιο με 120 ευρώ, περιλαμβανομένου του πρωινού.
• Crithonis Paradise Hotel: Τοποθετημένο αμφιθεατρικά στην παραλία Κριθωνίου, πρόκειται για ένα 4 αστέρων συγκρότημα με όμορφα δωμάτια με θέα στην θάλασσα. Τον Αύγουστο ένα δίκλινο κοστίζει 150 ευρώ, μαζί με το πρωινό.
• Boutique Hotel La Maison des Couleurs: Πρόκειται για ένα από τα ομορφότερα ξενοδοχεία στον Πλάτανο, σε ένα υπέροχο νεοκλασικό σπίτι με έξι σουίτες, που βλέπουν την παραλία του Παντελιού. Τον Αύγουστο μία σουίτα δύο ατόμων με πρωινό κοστίζει 130 ευρώ.

Πού να φάτε-διασκεδάσετε

Η Λέρος είναι πατρίδα ολόφρεσκου ψαριού σε τεράστια ποικιλία και ποσότητα. Αν, λοιπόν, αγαπάτε το ψάρι και τα ψαρικά επιβάλλεται να δοκιμάσετε τους «κουκουβάδες» (ψάρια μαρινάτα με δεντρολίβανο), αλλά και χταπόδι στην θράκα, μύδια σαγανάκι και αχινούς.

Εναλλακτικά, το λεμονάτο κατσικάκι και οι λαχανοντολμάδες περιλαμβάνονται στις τοπικές σπεσιαλιτέ. Ειδική μνεία, όμως, αξίζει και στα γλυκά της Λέρου, όπως τα «πουγγιά» γεμιστά με πικραμύγδαλο, οι σοροπιαστοί «σφίγγοι» και η πατσαβουρόπιτα, με φύλλα κρούστας και γιαούρτι.

Πού θα τα δοκιμάσετε όλα αυτά και ακόμα περισσότερα;
-Ψαροπούλα, στο Παντέλι: Φρέσκο ψάρι ακριβώς εκεί που σκάει το κύμα, με παράδοση από το 1962. Must η γαριδομακαρονάδα και η ψαρόσουπα. Για τους πελάτες προσφέρονται δωρεάν οι ξαπλώστρες και ομπρέλες της παραλίας (τιμή: 25 με 35 ευρώ κατ’άτομο).

-Μύλος, στην Αγ. Μαρίνα: Δίπλα στον παλιό ανεμόμυλο, στον Μύλο εκτός από φρέσκο ψάρι θα βρείτε πεντανόστιμο γαριδοπίλαφο, χταποδοκεφτέδες και μακαρονάδες με θαλασσινά. Ίσως η καλύτερη ψαροταβέρνα του νησιού (τιμή: 20 με 30 ευρώ κατ’άτομο).

-Αλώνι, στον Ξηρόκαμπο (φωτο): Χτισμένο πάνω σε παλιό αλώνι, εκεί θα δοκιμάσετε τοπικές συνταγές με κρέας ή ψάρι, ενώ θα απολαύσετε και τα μπάνιο σας στην παραλία Ξηροκάμπου (τιμές: 15 με 20 ευρώ κατ’άτομο).
-Πέτρινο, στο Λακκί: Όμορφο εστιατόριο σε ζεστό περιβάλλον, με γαλλική και ελληνική κουζίνα.

Σπεσιαλιτέ του η σούβλα κοτόπουλο αλά κρεμ (τιμές: 20 με 30 ευρώ κατ’άτομο).
- Κουλούκια, στο Λακκί: Στο Λακκί θα βρείτε τα τρία Κουλούκια, τρεις απάνεμοι όρμοι με καθαρά νερά.

Στο πρώτο Κουλούκι θα βρείτε ένα ταβερνάκι με φτηνά και νόστιμα ψαρικά, ενώ στο τρίτο θα βρείτε δύο ταβέρνες με νόστιμα μαγειρευτά.

Ως προς τη βραδινή σας διασκέδαση, μην περιμένετε να συναντήσετε στο νησί τα μεγάλα clubs άλλων Δωδεκανήσων, αλλά πιο ήσυχα bars για χαλαρό ποτό δίπλα στην θάλασσα. Από αυτά, τα περισσότερα -και μάλιστα αυτά που μένουν ανοιχτά μέχρι το ξημέρωμα- συγκεντρώνονται στην Αγ.

Μαρίνα (Μελτέμι για ροκ ήχους, Χάραμα για χορό μέχρι το πρωί και Φάρος και Γλάρος για χαλαρό καφέ ή ποτό), στο Λακκί (Morano για καφέ ή ποτό) και στα Άλιντα (στο Palatino για κοκτέιλς αλλά και φρεσκοψημένη πίτσα και στην Cosmopolitan για χαλαρό ποτό) και στο Παντέλι.

Πώς να πάτε

Στη Λέρο θα πάτε μέσα σε 50 λεπτά αεροπορικώς, με πτήσεις της Olympic Air και κόστος εισιτηρίου περί τα 170 με 200 ευρώ μετ’επιστροφής (αν βρείτε εισιτήριο βέβαια) ή σε 7μιση ώρες με πλοία της Bluestar και κόστος για μία απλή οικονομική θέση μετ’επιστροφής 74 ευρώ και εισιτήριο αυτοκινήτου μετ’επιστροφής 201 ευρώ.