Τσιμπήματα του καλοκαιριού: Τι προσέχουμε;

Σκνίπες, κουνούπια, ψύλλοι, μύγες, κοριοί, κρότωνες, ακάρεα, αράχνες, σφήκες, μέλισσες είναι τα έντομα που επικρατούν στην Ελλάδα και επιτίθενται σε ανυποψίαστα άτομα. Ανεξάρτητα από το είδος του εντόμου, το τσίμπημα προκαλεί συχνά μία μικροσκοπική οπή. Η οπή αυτή μπορεί να επιμολυνθεί με μύκητες ή μικρόβια με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ερυθρότητας, πομφολύγων, βλατίδων ή τοπικού άλγους. Σπανιότερα αναπτύσσεται τοπική αλλεργική αντίδραση με κνιδωτικά εξανθήματα ή κνησμό.

Η συστηματικότερη αλλεργική αντίδραση με αλλεργικού τύπου συμπτώματα (π.χ. αλλεργική ρινίτιδα από ακάρεα ή αλλεργικό άσθμα) ή και με επικίνδυνο για τη ζωή αλλεργικό shock εμφανίζεται σπανιότερα και έχει άμεση σύνδεση με το είδος του εντόμου. Έτσι, έντομα που εκχέουν και δηλητήρια (π.χ. μέλισσες σφήκες) μπορεί να προκαλέσουν σε ευαίσθητα άτομα αλλεργικό shock με πτώση πίεσης και κυκλοφορική ανεπάρκεια, η οποία μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο ταχέως.

Τα πιο σοβαρά λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται μέσω τσιμπημάτων στην Ελλάδα είναι η λοίμωξη από ιό του Δυτικού Νείλου, η ελονοσία, το κάλα αζάρ, ο δάγκειος πυρετός, η νόσος Lyme οι ρικετσιώσεις.

Ιός του δυτικού Νείλου

Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται με κουνούπια και ανήκει στην κατηγορία των αρμποϊών. Πολλά προσβεβλημένα άτομα δεν αναπτύσσουν συμπτώματα. Σε μικρότερο ποσοστό εμφανίζεται πυρετός με συμπτώματα ίωσης (π.χ. καταβολή, πονόλαιμος, πονοκέφαλος, διαταραχές γαστρεντερικού). Εξάνθημα ή ήπια νευρολογικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν. Η σοβαρή μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα από τον ιό είναι σπανιότερες. Τα συχνότερα νευρολογικά σημεία στις περιπτώσεις αυτές είναι η αυχενική δυσκαμψία και η σοβαρή διαταραχή του πνευματικού επιπέδου. Σπασμοί, παραλύσεις, μυϊκή αδυναμία είναι σημεία νευρολογικής προσβολής. Επιπλοκές της νόσου είναι η πνευμονία, η λοίμωξη του ουροποιητικού, μόνιμες νευρολογικές βλάβες, σύνδρομα κόπωσης, έλκη.

Ελονοσία

Η ελονοσία μεταδίδεται με το τσίμπημα του θηλυκού ανωφελούς κώνωπα. Η οξεία προσβολή χαρακτηρίζεται από πυρετό, ατονία, εφίδρωση που προσομοιάζει με ίωση. Τα εμπύρετα επεισόδια πολλές φορές ακολουθούνται από διαστήματα απυρεξίας, κατά τη διάρκεια των οποίων ο ασθενής νοιώθει καλά. Πονοκέφαλος, κακουχία, μυαλγίες, αρθραλγίες, βήχας, θωρακικός πόνος, κοιλιακός πόνος, ανορεξία, ναυτία, πυρετός, διάρροια, είναι συχνά.

Ο κίνδυνος να εκδηλώσει κάποιος ελονοσία διαρκεί δύο μήνες έως και δύο χρόνια από τη στιγμή του τσιμπήματος του κουνουπιού, ανάλογα με το στέλεχος. Λόγω των αλλοιώσεων που προκαλεί στα ερυθροκύτταρα κυρίως το πλασμώδιο falciparum (αλλά όχι μόνο), ενδέχεται να εμφανιστούν σοβαρές επιπλοκές με αναιμία, δυσλειτουργία όλων των οργάνων, νευρολογικές αλλοιώσεις και διαταραχές συνείδησης, σπασμοί, κώμα, υπόταση, πνευμονικό οίδημα, νεφρική ανεπάρκεια, αιμόλυση, υπογλυκαιμία, ηπατική δυσλειτουργία, ανωμαλίες πηκτικότητας, επιλοιμώξεις.

Καλά αζάρ

Η βασική οδός μετάδοσης είναι από το σκύλο στον άνθρωπο μέσω της σκνίπας. Το καλά αζάρ χαρακτηρίζεται από εμπύρετα επεισόδια με μακρές περιόδους απυρεξίας και απώλεια βάρους. Προοδευτικά αναπτύσσεται διόγκωση του σπλήνα. Το υπεύθυνο παθογόνο είναι παράσιτο που μολύνει κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος προκαλώντας χρόνια λοίμωξη και εξαντλώντας προοδευτικά τις αμυντικές εφεδρείες του οργανισμού. Εάν δεν χορηγηθεί θεραπεία, ο θάνατος επέρχεται λόγω εξαντλήσεως του οργανισμού ή παρεμπίπτουσας λοίμωξης.

Δάγκειος πυρετός

Ο δάγκειος πυρετός προκαλούσε πριν το 1990 επιδημίες στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι έχει ελεγχθεί στην Ελλάδα, η εκτεταμένη διασπορά της νόσου στη Μέση Ανατολή, στην Ασία, στην Αφρική σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές αλλαγές και τα υψηλά ποσοστά μεταναστών και προσφύγων από τις χώρες αυτές, δημιουργεί φόβους επανεμφάνισης κρουσμάτων στο μέλλον. Το κουνούπι που προκαλεί τον δάγκειο πυρετό συνήθως αναπαράγεται κοντά σε κατοικίες χρησιμοποιώντας το γλυκό νερό που λιμνάζει. Εισβάλλει με κεφαλαλγία, οπισθοβολβικό άλγος και ισχυρή μυαλγία, οσφυαλγία, δερματική υπερευαισθησία, εξάνθημα, ανορεξία, ναυτία, έμετο. Σε σοβαρές περιπτώσεις εμφανίζεται αιμορραγικό εξάνθημα και αιμορραγίες σε διάφορες εστίες του σώματος.

Νόσος lyme

Η νόσος του Lyme προκαλείται από το βακτήριο Borrelia burgdorferi και μεταδίδεται στον άνθρωπο από το τσίμπημα μολυσμένων τσιμπουριών. Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, κόπωση, και ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα του δέρματος που ονομάζεται μεταναστευτικό ερύθημα. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, η μόλυνση μπορεί να εξαπλωθεί σε αρθρώσεις, την καρδιά, και το νευρικό σύστημα.

Ρικετσιώσεις

Πρόκειται για gram αρνητικά βακτήρια που μεταφέρονται με τσιμπούρια, ψύλλους και ψείρες. Υπάρχουν πολλά είδη ρικετσιών με κλινικά σύνδρομα που ποικίλουν και κοινό παρονομαστή τον πυρετό που συνοδεύεται συχνά από εξάνθημα. 
Μία από τις πιο επικίνδυνες ρικετσιώσεις είναι ο εξανθηματικός τύφος, συχνός κατά τις εμπόλεμες καταστάσεις στο παρελθόν.