Κατοικίδια ζώα ως αλλεργιογόνα

Υπολογίζεται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν περί τα 100.000.000 κατοικίδια ζώα, κυρίως σκύλοι και γάτες. Πρόσφατη μελέτη στη Σουηδία αποκάλυψε ότι το 50% του συνόλου των παιδιών είχαν κάποιο είδος κατοικίδιου ζώου στο σπίτι τους.

Επίσης σε πολλές μελέτες αναφέρεται ότι το ποσοστό ευαισθητοποιήσεως στα αλλεργιογόνα των κατοικίδιων ζώων πλησιάζει το 30%. Φυσικά, ένα ποσοστό από τα άτομα αυτά εμφανίζει παράλληλα και κλινική συμπτωματολογία. Στη Σουηδία διαπιστώθηκε ότι το 57% των παιδιών που έπασχαν από άσθμα ήταν αλλεργικό σε ένα τουλάχιστον είδος ζώου.

Στα ευαισθητοποιημένα παιδιά η αλλεργία στη γάτα είναι συχνότερη εκείνης του σκύλου, ίσως γιατί τα παιδιά είναι πιο δεμένα με τις γάτες, οι γάτες κυκλοφορούν ευκολότερα στα υπνοδωμάτια και τα αλλεργιογόνα της γάτας  ίσως εμφανίζουν μεγαλύτερη αλλεργιογονικότητα σε σύγκριση με εκείνα του σκύλου.

Πέραν όμως των κατοικίδιων ζώων υπάρχει και η ευαισθητοποίηση σε ζώα τα οποία κυρίως απαντώνται σε ερευνητικά εργαστήρια και κτηνοτροφικές μονάδες. Έτσι, ποσοστό 11-30% των ατόμων που εκτίθενται σε πειραματόζωα εκδηλώνει κλινική συμπτωματολογία.

Στα ζώα αυτά συμπεριλαμβάνονται τα ποντίκια, οι αρουραίοι, τα ινδικά χοιρίδια και τα κουνέλια.

Τα αλλεργιογόνα της γάτας έχουν μελετηθεί εκτενώς από σειρά ετών. Έτσι έχει διαπιστωθεί ότι ο σίελος της γάτας είναι εκείνος που περιέχει όλα τα κύρια αλλεργιογόνα (Fel d 1) τα οποία στη συνέχεια επαλείφονται στην επιφάνεια του τριχώματος της γάτας, λόγω της συνήθειας του ζώου για συχνό καθάρισμα της γούνας του.

Όταν ο σίελος στεγνώνει στην επιφάνεια του τριχώματος του ζώου, σχηματίζεται μια ιδιαίτερα λεπτή σκόνη η οποία εν συνεχεία διασπείρεται στην ατμόσφαιρα.

Έχει αναφερθεί ότι όταν η γάτα 'γουργουρίζει' οι κραδασμοί που προκαλούνται διαχέουν τα αλλεργιογόνα στον γύρω χώρο. Τα αλλεργιογόνα της γάτας έχουν δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Είναι εξαιρετικά ελαφρά και παραμένουν εν αιωρήσει για ώρες ή και περισσότερο.

Έτσι, όταν η γάτα παραμένει συνεχώς μέσα στο σπίτι, τα επίπεδα των αλλεργιογόνων της είναι εξαιρετικά αυξημένα. Εκτιμάται ότι όταν η γάτα εισέρχεται σε ένα δωμάτιο, εντός 2 λεπτών τα επίπεδα των αλλεργιογόνων της είναι τέτοια που να επιτρέπουν την πρόκληση συμπτωμάτων από το αναπνευστικό σύστημα.

Πέραν αυτών, τα αλλεργιογόνα της γάτας συνδέονται με ηλεκτροστατικές δυνάμεις με τις επιφάνειες των τοίχων και του ταβανιού, με αποτέλεσμα να παραμένουν στην ατμόσφαιρα ακόμη και πολλούς μήνες μετά την απομάκρυνση του ζώου από το σπίτι.

Αλλεργιογόνα γάτας έχουν μετρηθεί ακόμη και στον διαστημικό σταθμό 'MIR'.

Τα αλλεργιογόνα του σκύλου εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στον ορό αλλά και στον σίελο και τα ούρα του ζώου. Σε αρκετές μελέτες τονίσθηκε η σημαντικότητα των αλλεργιογόνων αναλόγως του είδους του σκύλου, σε μια προσπάθεια να ερμηνευθεί η παρατήρηση των ασθενών ότι αντιδρούν με ορισμένα είδη σκύλων και όχι με άλλα.

Όμως παρά τις μελέτες που έγιναν με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας δεν πιστοποιήθηκαν αλλεργιογόνα ειδικά για συγκεκριμένη ράτσα. Στην κλινική πράξη όμως, ορισμένα άτομα εμφανίζουν συμπτώματα όταν έρχονται σε επαφή με συγκεκριμένη ράτσα σκύλου.

Τέλος, έχει σαφώς επιδειχθεί η παρουσία κοινών αλλεργιογόνων στον ορό της γάτας και του σκύλου (διασταυρούμενη αντιδραστικότητα).

Τα κλινικώς σημαντικά αλλεργιογόνα τρωκτικών, όπως του αρουραίου προέρχονται κατά κύριο λόγο από τα ούρα, τον σίελο και (δευτερευόντως) την πιτυρίδα του ζώου. Έχουν αναγνωρισθεί δύο κύρια αλλεργιογόνα: το Ag13 και το Ag4.

To πρώτο εξ αυτών προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από άρρενα ζώα. Υψηλά επίπεδα αλλεργιογόνων αρουραίων ανιχνεύονται στους χώρους διαμονής των ζώων, κυρίως δε σε περιττώματα και σε δείγματα σκόνης.

Έχουν επίσης αναγνωρισθεί δύο κύρια αλλεργιογόνα ποντικών (ΜΑ1 ή Ag1 και Ag 3). Εξ αυτών το Ag1 συντίθεται κατά κύριο λόγο στο ήπαρ και απεκκρίνεται σε μεγάλες ποσότητες στα ούρα των ποντικών. Το αλλεργιογόνο Ag3 ανιχνεύεται κυρίως στην επιδερμίδα του ζώου, ενώ αμφότερα τα αλλεργιογόνα είναι ελάχιστα ανιχνεύσιμα στον σίελο των ζώων.

Τα αλλεργιογόνα των ινδικών χοιριδίων ανευρίσκονται κυρίως στην πιτυρίδα των ζώων και στα ούρα τους, ενώ σε μικρότερες ποσότητες και στον σίελό τους. Στους χώρους διαβιώσεως των χοιριδίων, οι συγκεντρώσεις των αλλεργιογόνων τους στον αέρα είναι ιδιαίτερα μεγάλες και τα κυκλοφορούντα αλλεργιογόνα σωματίδια είναι διαμέτρου 0.8-5 μm (άρα ευκόλως εισπνεόμενα).