ΧΑΠ: Η σημασία της πρόληψης

Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια είναι μια νοσηρή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από παρεμπόδιση της ροής του αέρα λόγω της συνύπαρξης χρόνιας βρογχίτιδας ή εμφυσήματος. Η χρόνια βρογχίτιδα χαρακτηρίζεται από υπερβολική έκκριση βλέννας από τους βρόγχους, ενώ στο εμφύσημα υπάρχει μόνιμη διόγκωση των αέριων χώρων περιφερικά του τελικού βρογχιολίου με καταστροφή των τοιχωμάτων τους χωρίς εμφανή ίνωση.

Επειδή η ΧΑΠ αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες θανάτου παγκοσμίως, η παγκόσμια ημέρα έχει βασικό στόχο εκτός των άλλων, την πρόληψη αυτής της σοβαρής ασθένειας. Ο εντοπισμός των ατόμων υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη ΧΑΠ κατά τη διάρκεια της ετήσιας ιατρικής προληπτικής εξέτασης και η πρώιμη ιατρική προληπτική παρέμβαση είναι πολύ σημαντικά.

Επιστημονικές μελέτες έχουν αναδείξει τον σημαντικό ρόλο που έχει το ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα στην ανάπτυξη ΧΑΠ. Ο άκαυστος καπνός περιέχει νικοτίνη, καρκινογόνες ουσίες και τοξίνες. Με την καύση οι βλαπτικές ουσίες σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες πολλαπλασιάζονται λόγω της εξαέρωσης, της πυρόλυσης της πυροσύνθεσης του καπνού και των άλλων χημικών προσθέτων που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή των διαφόρων ειδών τσιγάρου.

Ο καπνός συγκροτείται από λεπτό αερόλυμα ώστε να δύναται να μείνει στους αεραγωγούς και στην επιφάνεια των κυψελίδων και από αέρια φάση.

Η αέρια φάση περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα, τοξικές ερεθιστικές και αρωματικές ουσίες. Τα σωματίδια του αερολύματος περιέχουν πλήθος τοξικών. Το υπόλειμμα των σωματιδίων, αφού αφαιρεθεί η υγρασία και η νικοτίνη αποκαλείται πίσσα.

Σχεδόν όλοι οι καπνιστές παρουσιάζουν προοδευτική έκπτωση της πνευμονικής λειτουργίας, η οποία εξαρτάται από την ποσότητα και τη διάρκεια του καπνίσματος.

Η νικοτίνη προκαλεί εξάρτηση και οι εθισμένοι στην νικοτίνη καπνιστές ρυθμίζουν αυτόματα την πρόσληψη νικοτίνης βάσει των επιπέδων της στο αίμα καπνίζοντας όταν απαιτείται ώστε να προκληθούν τα ψυχοδραστικά αποτελέσματά της και να αποφευχθούν τα συμπτώματα στέρησης.

Η διακοπή του καπνίσματος είναι σημαντική για την πρόληψη της ΧΑΠ. Σήμερα υπάρχουν φάρμακα που βοηθούν τον καπνιστή κατά τη διαδικασία απεξάρτησης από τη νικοτίνη, έτσι ώστε να μην οδηγηθεί στην εμφάνιση ΧΑΠ.

Επιστημονικές μελέτες έχουν αναδείξει επίσης τον σημαντικό ρόλο της περιβαλλοντικής ρύπανσης, της σκόνης, της τοξικής επαγγελματικής έκθεσης σε χημικά, των καυσίμων βιομάζας που χρησιμοποιούνται κατά τη θέρμανση και το μαγείρεμα σε κτίρια με κακό αερισμό.

Είναι σημαντική η καλή λήψη επαγγελματικού ιατρικού ιστορικού κατά την εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης που μπορεί να περιλαμβάνουν φαρμακευτικά μέτρα ή απλά μέτρα αποφυγής (π.χ. τοποθέτηση μάσκας, εφαρμογή καλών κλιματιστικών συστημάτων).

Σύμφωνα με μελέτες, η συστηματική ήπια αεροβική άσκηση και η καλή φυσική κατάσταση προστατεύουν από την εμφάνιση ΧΑΠ. Η συστηματική αεροβική άσκηση δεν είναι απαραίτητα οργανωμένη άσκηση, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει συστηματικό καθημερινό βάδισμα.

Σημαντικοί παθολογικοί παράγοντες και νοσήματα που προδιαθέτουν στην εμφάνιση ΧΑΠ, ιδιαίτερα συχνά κατά τη μαχόμενη παθολογική πράξη είναι η ύπαρξη αλλεργίας, οι συχνές λοιμώξεις των αναπνευστικών οδών, η χρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Οι παράγοντες αυτοί εντοπίζονται και θεραπεύονται κατά την ετήσια παθολογική εξέταση. Ο προληπτικός εμβολιασμός είναι σημαντικός σε ορισμένες περιπτώσεις.

Η ΧΑΠ μπορεί να οφείλεται σε δράση κληρονομικών παραγόντων. Ορισμένοι από αυτούς επιδέχονται προληπτική θεραπεία (π.χ. σοβαρή έλλειψη α1 αντιθρυψίνης).