Κνίδωση: Αίτια και όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα αλλεργιογόνα

Κνίδωση ονομάζεται η εμφάνιση πομφών δηλαδή επηρμένων, οιδηματωδών, πλακών, που είναι συνήθως ωχρές στο κέντρο και ερυθρές στην περιφέρεια με ποικιλία διαστάσεων και μορφών και με άλλοτε άλλου βαθμού κνησμό.

Η κνίδωση χωρίζεται σε οξεία και χρόνια, ανάλογα αν η εμφάνιση των βλαβών διαρκεί λιγότερο ή περισσότερο από 6 εβδομάδες. Στην τυπική εικόνα της κνίδωσης οι πομφοί έχουν συνήθως κυκλικό ή ωοειδές σχήμα, υποχωρούν εντός 24 ωρών, μπορούν να μεταναστεύουν σε διάφορα μέρη του σώματος και να συρρέουν σε πολυκυκλικούς σχηματισμούς. Στην οξεία κνίδωση οι βλάβες υποχωρούν σε 6 εβδομάδες με ή χωρίς αγωγή.

Όταν η κνίδωση επεκτείνεται πέρα από το δέρμα και στον υποδόριο ιστό μιλάμε για αγγειοοίδημα. Εδώ παρουσιάζεται πλέον διόγκωση των βλεννογόνων όπως τα χείλη, τα βλέφαρα, η γλώσσα και ο λάρυγγας και υπάρχει φόβος απόφραξης των ανώτερων αεραγωγών.
Εκλυτικοί παράγοντες θεωρούνται διάφορα αλλεργιογόνα όπως τροφές, φάρμακα, λοιμώξεις, δήγματα αλλά και φυσικά αίτια όπως η άσκηση πίεσης στο δέρμα, το κρύο, η ζέστη, η άσκηση.

Σημειώνουμε πως για τη χρόνια μορφή της κνίδωσης συνήθως δεν ανευρίσκεται αιτιολογικός παράγοντας (80%-95% των ασθενών) και γι’ αυτό θεωρείται ιδιοπαθής νόσος. Στο υπόλοιπο ποσοστό των ασθενών με χρόνια μορφή κνίδωσης υπεύθυνοι παράγοντες για τη νόσο θεωρούνται διάφορες εισπνεόμενες ουσίες (σκόνη, γύρη, τρίχωμα ζώων), ουσίες που λαμβάνονται από το στόμα (τροφές, φάρμακα), ενέσιμες ουσίες και δήγματα εντόμων, λοιμώξεις (βακτηριακές ή ιογενείς) καθώς και συστηματικά νοσήματα όπως οι θυρεοειδοπάθειες και ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος. Όταν δεν προκύπτει κάποια σαφής αιτία πρέπει να γίνονται εξετάσεις αίματος, γενική αίματος, βιοχημικός έλεγχος και έλεγχος αντισωμάτων καθώς και ακτινογραφίες παραρινίων κόλπων και θώρακος.

Αλλεργιογόνα

Τροφές : κλασσικά αλλεργιογόνα είναι κάποια φρούτα, ξηροί καρποί, αυγό, όσπρια, σοκολάτα, θαλασσινά. Η διάγνωση τίθεται ιδανικότερα με τη θετική δοκιμασία πρόκλησης. Η θεραπεία είναι η αποφυγή της υπεύθυνης τροφής καθώς και η επικουρική λήψη αντιισταμινικών. Εάν η νόσος επιμένει χορηγείται κορτιζόνη από το στόμα (τα τοπικά κορτικοστεροειδή δεν είναι αποτελεσματικά). Στρες: Συνιστάται η αποφυγή σωματικού και ψυχικού στρες ενώ προτείνουμε και λήψη αντιισταμινικών με ηρεμιστική δράση.

Λοίμωξη: διάφορες λοιμώξεις βακτηριακές ή ιογενείς μπορούν να προκαλέσουν κνιδωτικό εξάνθημα, όπως για παράδειγμα οι εντερικές λοιμώξεις, ο κυτταρομεγαλοϊός, η ηπατίτιδα C, το toxocara canis από την επαφή με κατοικίδια ζώα, η ιγμορίτιδα, ενώ πρόσφατα βρέθηκε συσχέτιση μεταξύ κνίδωσης και helicobacter pylori.

Φάρμακα: οι πολυβιταμίνες, η ασπιρίνη, τα διάφορα αντιφλεγμονώδη και κάποια αντιβιοτικά έχουν διαπιστωθεί ότι μπορεί να αποτελέσουν τόσο εκλυτικό μηχανισμό της κνίδωσης όσο και να επιδεινώσουν την ίδια τη νόσο. Γι’ αυτό και θα πρέπει οι ουσίες αυτές να αποφεύγονται να λαμβάνονται από κνιδωτικούς ασθενείς.

Κνίδωση από φυσικά αίτια : είναι σύντομα, αυτοπεριοριζόμενα επεισόδια (διάρκειας 1-6 ωρών) εμφάνισης κνιδωτικών βλαβών τα οποία απορρέουν από φυσικά ερεθίσματα.

Ο δερμογραφισμός είναι η συχνότερη μορφή αυτής της κατηγορίας. Οι βλάβες εδώ έχουν γραμμοειδή μορφή, είναι κνησμώδεις και εμφανίζονται σε περιοχές του δέρματος όπου ασκήθηκε τριβή ή ξεσμός του δέρματος. Συνήθως δεν οφείλεται σε αλλεργιογόνο αν και μπορεί να έχει προηγηθεί λήψη φαρμάκου αλλά προκαλείται απλά και επί συναισθηματικού στρες.

Η διάγνωση γίνεται με εφαρμογή σταθερής γραμμικής πίεσης στο δέρμα (π.χ. με ένα γλωσσοπίεστρο ) για 1-3 λεπτά οπού κατόπιν εμφανίζεται οίδημα και χαρακτηριστικός πομφός. Για τη θεραπεία της νόσου δίδονται αντιισταμινικά αν και ορισμένα ατοπικά άτομα το εμφανίζουν συνέχεια και τότε δεν χορηγούμε αγωγή.

Η κνίδωση εκ ψύχους εμφανίζεται σε νεαρά άτομα και μπορεί να σχετίζεται με κληρονομικότητα. Η κατάσταση εμφανίζεται μετά από έκθεση σε ψύχος ή επαφή με κρύο νερό. Η διάγνωση τίθεται με παρατήρηση των πομφών οι οποίοι εμφανίζονται μετά από επαφή του δέρματος με κύβο πάγου για 1-5 λεπτά. Στους ασθενείς αυτούς συνιστάται η αποφυγή κρύων λουτρών και προστασία από την αιφνίδια πτώση της θερμοκρασίας.

Η κνίδωση εκ πιέσεως παρουσιάζεται μετά από 4-6 ώρες από την εφαρμογή πίεσης στο δέρμα και μπορεί να διαρκέσει έως τρείς ημέρες. Η διάγνωση τίθεται με άσκηση έντονης πίεσης στο δέρμα.

Η χολινεργική κνίδωση σχετίζεται με την παραγωγή χολινεργικών ουσιών, διότι οι πομφοί εμφανίζονται λίγα λεπτά μετά την έναρξη άσκησης, την αύξηση της θερμοκρασίας ή μετά από συναισθηματική φόρτιση. Τείνει να έχει χρονιότητα ως νόσος και οι βλάβες εδώ έχουν μορφή μικροβλατιδώδων πομφών. Στους ασθενείς συνιστάται η αποφυγή έντονης άσκησης. Η διάγνωση τίθεται με επιτόπιο τροχάδην για 10-15 λεπτά.

Στην ηλιακή κνίδωση οι πομφοί εμφανίζονται μετά από έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία. Η κατάσταση εμφανίζει χρονιότητα και διαγιγνώσκεται με φωτοδοκιμασία σε διάφορα μήκη κύματος. Προτείνεται η αποφυγή του ήλιου και η χρήση αντηλιακών καθώς και η λήψη αντιισταμινικών.