Παγωμένος ώμος: επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες

Ο Παγωμένος ώμος, αφορά το 2% έως 3% του πληθυσμού, με την πλειοψηφία να είναι γυναίκες ηλικίας 40 έως 60 ετών. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια κατάσταση αγνώστου αιτιολογίας, η οποία χαρακτηρίζεται από βαθμιαίο, προοδευτικό και επώδυνο περιορισμό των κινήσεων του ώμου σε όλους τους άξονες κίνησης, που μπορεί να αποκατασταθεί αυτόματα σε κάποιο βαθμό μετά από μήνες ή χρόνια, φυσικά παραμένουν τα αποτελέσματα της μακροχρόνιας δυσκαμψίας, όπως είναι η μυϊκή ατροφία κ.α.

Για την αποφυγή σύγχυσης ο όρος ‘παγωμένος ώμος’ χρησιμοποιείται για τη βασική ιδιοπαθή κατάσταση που αναφέρθηκε προηγουμένως, ενώ ο όρος ‘δευτεροπαθής προσκολλητική θυλακίτιδα’ χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις όπου σχετίζονται με άλλες παθολογικές αιτίες.

Κάθε περίπτωση πρέπει να διερευνάται αν πρόκειται για κλασική περίπτωση ‘παγωμένου ώμου’ (πρωτοπαθές), ή είναι το αποτέλεσμα υποβόσκουσας συστηματικής πάθησης ή ανατομικής διεργασίας (δευτεροπαθές). Και στις δυο περιπτώσεις υπάρχει πόνος και περιορισμός στη κινητικότητα του ώμου.

Στον Παγωμένο ώμο, η κάψα της άρθρωσης φλεγμαίνει και γίνεται δύσκαμπτη. Η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει ταινίες ιστού (συμφύσεις) μεταξύ των αρθρικών επιφανειών, ενώ ελαττώνεται το αρθρικό υγρό, που βοηθάει στην ομαλή κίνηση, λιπαίνοντας τις αρθρικές επιφάνειες, με αποτέλεσμα την προοδευτική μείωση των κινήσεων της άρθρωσης και τον πόνο.

Ομάδες υψηλού κινδύνου

Παρόλο που η ακριβής αιτιολογία είναι άγνωστη υπάρχουν κάποιοι επιβαρυντικοί παράγοντες που ευνοούν την πρόκληση Παγωμένου ώμου:

• Ηλικία: Άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών κυρίως γυναίκες.
• Διαβήτης: Για άγνωστο λόγο είναι περισσότερο συχνός σε ασθενείς με διαβήτη. Για τον λόγο αυτό εικάζεται ότι η εμφάνιση του Παγωμένου Ώμου έχει να κάνει με το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Δηλαδή ότι επιτίθεται εναντίον υγιών τμημάτων του σώματος – στην περίπτωσή μας εναντίον του ινώδη θύλακα (κάψα) και του συνδετικού ιστού του ώμου.
• Ακινητοποίηση της άρθρωσης του ώμου: Πιθανόν λόγω τραύματος, περιαρθρίτιδας, χειρουργείων στην περιοχή, η κάκωση στο πέταλο των στροφέων μυών του ώμου.
• Συστηματική νόσος: Παθήσεις του Θυρεοειδή, καρδιολογικές παθήσεις, και Πάρκινσον.
  Σε κάθε περίπτωση όταν κάποιος νοιώσει πόνο στην άρθρωση του ώμου, που περιορίζει την κινητικότητα, πρέπει άμεσα να αναζητήσει βοήθεια.

Στάδια παγωμένου ώμου

Υπάρχουν τρία βασικά στάδια:

Επώδυνο στάδιο:

• Πόνος με τις κινήσεις.
• Γενικευμένος πόνος που δεν μπορεί να εντοπισθεί.
• Μυϊκός σπασμός
• Επιδείνωση του πόνου τη νύκτα και στην ξεκούραση.

Περιοριστικό στάδιο:

• Λιγότερος πόνος.
• Αυξημένη δυσκαμψία και περιορισμός των κινήσεων.
• Μειωμένος πόνος τη νύκτα και στην ξεκούραση.
• Άβολη αίσθηση στις οριακές κινήσεις του ώμου.

Στάδιο αποκατάστασης:

• Ελαττωμένος πόνος.
• Προοδευτικά και αργά αύξηση του εύρους κίνησης της άρθρωσης.
• Αυτόματη αποκατάσταση, αλλά συχνά ατελής.

Διάγνωση

Υπάρχει σημαντική δυσκολία στην εκτίμηση του προβλήματος, καθώς πολλές παθολογικές καταστάσεις στον ώμο έχουν παρόμοια συμπτωματολογία, αιτίες και επιβαρυντικούς παράγοντες. Καλούμαστε να διαπιστώσουμε εάν τα προβλήματα προέρχονται από την άρθρωση ή από έξω-αρθρικούς παράγοντες.

Περιορισμός στην ενεργητική κίνηση υπάρχει και στις δύο περιπτώσεις, ενώ ελάττωση της παθητικής κίνησης, που μπορεί να είναι επώδυνη, μας δείχνει αρθρική παθολογία. Αν ο ασθενής είναι σε θέση να χαλαρώσει και να επιτρέψει παθητική κίνηση σε πλήρες εύρος, τότε το πρόβλημα είναι έξω-αρθρικό.

Μπορεί να οφείλεται σε μυ, τένοντα ή στο θύλακα.

Σημαντικό ρόλο στη διάγνωση έχει η κλινική αξιολόγηση. Ελέγχονται οι ενεργητικές κινήσεις, παθητικά κινείται ο ώμος για να διαπιστωθεί το εύρος κίνησης της άρθρωσης, παρατηρούμε τη διάταξη της άρθρωσης, ελέγχουμε τη μυϊκή δύναμη, ψηλαφούμε ώστε να εντοπίσουμε περιοχές ευαισθησίας.

Ο ακτινολογικός έλεγχος θα μας δώσει τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε την κατάσταση των οστών. Η μαγνητική τομογραφία θα μας δώσει στοιχεία για τα υπόλοιπα μαλακά μόρια της άρθρωσης, ενώ δεν είναι απαραίτητη για τη διάγνωση του παγωμένου ώμου.

Θεραπεία

Η θεραπεία έχει τρεις βασικούς στόχους: α) ανακούφιση από τον πόνο, β) βελτίωση του εύρους κίνησης, γ) μυϊκή ενδυνάμωση.

• Για την ανακούφιση από τον πόνο χορηγείται από τον θεράποντα ιατρό φαρμακευτική αγωγή, ενώ μπορεί να γίνει έγχυση κορτιζόνης στην άρθρωση. Επίσης μπορεί να γίνει διαδερμική έγχυση κορτιζόνης και ξυλοκαΐνης, με τη μέθοδο της ιοντοφόρεσης.
• Για τη βελτίωση του εύρους κίνησης εφαρμόζονται τεχνικές ήπιας κινητοποίησης της άρθρωσης, καθώς επίσης τεχνικές Manual Therapy και Kinetic Control. Στόχος αυτών των τεχνικών είναι να αποκατασταθεί η φυσιολογική διάταξη της άρθρωσης, ώστε να διευκολυνθεί η φυσιολογική λειτουργικότητα των μυών και των συνδέσμων που τη στηρίζουν, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η άρθρωση του ώμου χαρακτηρίζεται ως η άρθρωση των μαλακών μορίων, κάτι φυσιολογικό αν σκεφτεί κανείς ότι το 30% μόνο είναι η οστική επαφή, ενώ κατά 70% εξαρτάται από τη λειτουργικότητα των μαλακών μορίων.
• Στο πρόγραμμα αποκατάστασης ιδιαίτερο ρόλο έχει το μηχάνημα Παθητικής Κινητοποίησης του άνω άκρου (CPM).
  Ερευνητές διαπίστωσαν ότι η χρήση αυτής της συσκευής, διεγείρει τα χονδροκύτταρα να παράγουν πρωτεογλυκάνες 4 (PRG4), ένα μόριο που βρίσκεται στο αρθρικό υγρό, με λιπαντικές και προστατευτικές του χόνδρου ιδιότητες, (osteoarthritis cartilage 2006).
  Πρόγραμμα μυϊκής ενδυνάμωσης και ιδιοδεκτικότητας.
• Η διατήρηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου εύρους κίνησης είναι σημαντική, ως εκ τούτου ο ασθενής θα πρέπει να συμμετέχει στη διαδικασία εκτελώντας το πρόγραμμα των ασκήσεων, που θα του υποδείξει ο φυσικοθεραπευτής, ενώ θα πρέπει να προσπαθεί να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες όπως και πριν.

Πόνος στον ώμο-βασικές παρατηρήσεις

Ο πόνος στον ώμο αποτελεί περίπου το 16% όλων των μυοσκελετικών προβλημάτων, και είναι δεύτερος μετά από τον πόνο στη μέση. Χρόνιος πόνος στον ώμο χαρακτηρίζεται ο πόνος που διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες, ενώ η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της αιτίας που τον προκαλεί.

Σε ασθενείς νεότερους των 40 ετών, η αστάθεια στην άρθρωση, και μέτριου βαθμού εκφυλισμός του τένοντα στο πέταλο των στροφέων μυών είναι περισσότερο συνηθισμένες αιτίες πόνου, όταν προσκολλητική θυλακίτιδα, γληνοβραχιόνια οστεοαρθρίτιδα, και μεγαλύτερος εκφυλισμός του τένοντα στο πέταλο των στροφέων μυών είναι περισσότερο συνηθισμένες αιτίες σε μεγαλύτερους ασθενείς.

Βασικές αρχές

Πόνος εντοπισμένος στην άνω – πρόσθια επιφάνεια του ώμου, συνήθως αφορά την ακρωμιοκλειδική άρθρωση, ενώ πόνος στην πλάγια επιφάνεια (δελτοειδής μυς), δηλώνει παθολογία του πέταλου των στροφέων μυών.

Ο έλεγχος του εύρους κίνησης της άρθρωσης του ώμου, πρέπει πάντα να αξιολογείται, αλλά δεν απαιτείται ο έλεγχος παθητικού εύρους κίνησης, όταν είναι φυσιολογικό το ενεργητικό εύρος κίνησης. Απώλεια τόσο του ενεργητικού, όσο και του παθητικού εύρους κίνησης, υποδηλώνει είτε προσκολλητική θυλακίτιδα (παγωμένος ώμος), είτε οστεοαρθρίτιδα στην άρθρωση.

Σε ασθενείς με χρόνιο πόνο στον ώμο, πρώτη επιλογή είναι η συντηρητική θεραπεία. Η στρατηγική της θεραπείας περιλαμβάνει διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων, κυρίως αυτών όπου τα χέρια λειτουργούν πάνω από το επίπεδο των ώμων.

• Σε περιπτώσεις αστάθειας στην άρθρωση, συνιστάται επιπλέον ένα επιθετικό πρόγραμμα ενδυνάμωσης.
• Σε περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας συνιστάται ήπιο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας, σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να έχουμε επιδείνωση των συμπτωμάτων.
  Οι περισσότεροι ασθενείς με χρόνιο πόνο στον ώμο,ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη συντηρητική θεραπεία, αλλά ο έντονος πόνος, και η παράταση των συμπτωμάτων αποτελούν κακή πρόγνωση.
• Ενδείξεις υπέρ ή κατά της χρήσης φαρμάκων στο χρόνιο πόνο είναι περιορισμένες.
  Σε παθολογία του πέταλου των στροφέων η φυσικοθεραπεία βοηθάει στη γρήγορη αποκατάσταση, και τη μακροχρόνια λειτουργικότητα.
• Εγχύσεις κορτιζόνης στην άρθρωση είναι συνηθισμένες στην κλινική αντιμετώπιση της παθολογίας του πέταλου των στροφέων, αλλά δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις που να τις υποστηρίζουν.