Η προφύλαξη από τις λοιμώξεις του χειμώνα και η συμβολή των εμβολίων

Γράφει η 'Αννα Παρδάλη παιδίατρος

Κάθε φθινόπωρο, η αύξηση της νοσηρότητας είναι γεγονός που κορυφώνεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Οι λοιμώξεις που εμφανίζονται προσβάλλουν κυρίως το αναπνευστικό σύστημα και είναι κατά κανόνα ιογενούς αιτιολογίας, με κορυφαία σε διάρκεια και σε συμπτώματα αυτή της γρίπης.

Παγκόσμια, η γρίπη προσβάλλει το 20-40% του παιδικού πληθυσμού ετησίως. Σε όλες τις ηλικίες, κάθε χρόνο, υπολογίζεται ότι πεθαίνουν 250.000 έως 500.000 άνθρωποι, ηλικίας κυρίως άνω των 65 ετών.
Συνολικά, στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, κατά την περίοδο 2015-2016 καταγράφηκαν 197 θάνατοι από εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη, μεταξύ των οποίων και 2 παιδιά.

Τη χρονιά της χειμερινής περιόδου 2014-2015 πέθαναν 111 περίπου άτομα, μεταξύ των οποίων τα 5 ήταν παιδιά !
Η γρίπη αρχίζει να εμφανίζεται το νωρίτερο στα τέλη του Νοεμβρίου και διαρκεί τουλάχιστον 3-4 μήνες έως τον Απρίλιο, με κορύφωση τους μήνες Ιανουάριο Φεβρουάριο και Μάρτιο. Κατά την περίοδο 2015-16 παρατηρήθηκε ιδιαίτερα παρατεταμένη η εμφάνισή της, με τα τελευταία κρούσματα να καταγράφονται τον Ιούνιο!
Μπορεί να προκαλέσει σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού (πνευμονία), αλλά και επιπλοκές από το νευρικό (σπασμούς), καρδιολογικές (μυοκαρδίτιδα, περικαρδίτιδα) μυοσίτιδα (μυϊκή επιπλοκή με πόνο και αδυναμία στη βάδιση) αιματολογικές επιπλοκές κτλ..

Η αυξητική τάση των τελευταίων χρόνων στον αριθμό των ανθρώπων που πεθαίνουν από γρίπη θέτει τον προβληματισμό και την ανάγκη για πιο συστηματική προετοιμασία και προφύλαξη. Από την ίωση αυτή άλλωστε, αναμένεται ότι θα νοσήσουν 3-5 στους 10 ανθρώπους όλων των ηλικιών.

Η γρίπη περιλαμβάνει τον ιό Α και τον ιό Β, ο καθένας από τους οποίους περιλαμβάνει με τη σειρά του διαφορετικές υποομάδες ή ορότυπους, όπως λέγονται. Το εμβόλιο της εποχικής γρίπης περιέχει επιλεγμένους ορότυπους, που αναμένονται να επικρατήσουν περισσότερο κάθε χειμώνα (στοιχεία που προκύπτουν από τα επιδημιολογικά δεδομένα της προηγούμενης χρονιάς, την κυκλικότητα στη συμπεριφορά της γρίπης, μελέτη στοιχείων για τη γρίπη που προηγείται σε νότιο ή βόρειο ημισφαίριο της γης κτλ).

Σε ότι αφορά τα παιδιά, το ερώτημα που τίθεται είναι εάν χρειάζεται τελικά να τα εμβολιάζουμε ή όχι. Οι συστάσεις του ΠΟΥ(Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας) της Αμερικανικής και της Ευρωπαϊκής Παιδιατρικής Εταιρείας μπορεί να διαφέρουν σε κάποια, ως προς τις συστάσεις, σημεία μεταξύ τους για τον εμβολιασμό των παιδιών, συμφωνούν όμως όλοι στα εξής:

• στην ανάγκη εμβολιασμού των ομάδων υψηλού κίνδυνου, στις οποίες περιλαμβάνονται όλα τα παιδιά έως 5 ετών ανεξάρτητου κατάστασης ιστορικού υγείας, δηλαδή όλα τα υγιή παιδιά.
• όλα τα παιδιά ανεξαρτήτου ηλικίας, που έχουν ευπάθεια στις λοιμώξεις ή χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού.
• τα παιδιά που πάσχουν από χρόνια νοσήματα, νεφροπάθειες, αυτοάνοσα νοσήματα, αιματολογικά νοσήματα, καρδιοπάθειες κτλ..
• τα παχύσαρκα παιδιά, καθώς θεωρούνται ιδιαίτερα υψηλού κίνδυνου για να νοσήσουν βαριά και να υποστούν επιπλοκές!

Ο αντιγριπικός εμβολιασμός, δεν ανήκει στους «υποχρεωτικούς» εμβολιασμούς, όμως θα πρέπει να διενεργείται τουλάχιστον στις ομάδες υψηλού κίνδυνου που αναφέρθησαν πιο πάνω.

Στο γενικότερο πληθυσμό, στις ευπαθείς ομάδες που πρέπει να εμβολιάζονται, ανήκουν και οι ενήλικες που είναι ηλικίας >65 ετών και όλοι όσοι πάσχουν από χρόνια νοσήματα αντίστοιχα με αυτά που αναφέρθηκαν και πιο πάνω στα παιδιά.
Εκτός των σοβαρών επιπλοκών που μπορεί να προκύψουν, η γρίπη καθηλώνει και απομακρύνει τα παιδιά και τις οικογένειές τους από τις καθημερινές τους δραστηριότητες (απώλεια σχολικών ωρών, απουσία από την εργασία κτλ).

Διενεργείται σε ηλικία, από βρέφη άνω των 6 μηνών, και ο εμβολιασμός ξεκινά στις αρχές Οκτωβρίου. Για τα παιδιά που θα εμβολιαστούν για πρώτη φορά και είναι έως 8 ετών χρειάζεται επαναληπτικός εμβολιασμός με μεσοδιάστημα ενός ή δυο μηνών το πολύ!

Σε ότι αφορά τους συνιστώμενους από το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμούς για τα παιδιά, θα άξιζε να επιμείνουμε στο θέμα της συμμόρφωσης με το προτεινόμενο ανά ηλικία σχήμα για όλα τα εμβόλια! Επίσης, να τονίσουμε ότι ο χειμώνας λόγω αυξημένης νοσηρότητας ταλαιπωρεί το ανοσοποιητικό και κάνει τον οργανισμό, ιδιαίτερα στα παιδιά, πιο ευάλωτο σε επιπλοκές κατά τη διαδρομή των ιώσεων ή σε επιλοίμωξη (επιμόλυνση, κατά κάποιο τρόπο) με μικροβιακούς παράγοντες που μπορεί να είναι ακόμη πιο επικίνδυνοι από την αρχική ίωση (επιπλοκές όπως η πνευμονία, μικροβιαιμία, ακόμη και λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως η μηνιγγίτιδα κτλ..) Ειδικά η γρίπη θεωρείται ότι καταστέλλει ιδιαίτερα το ανοσοποιητικό που χρειάζεται χρόνο να επανέρθει.

Ιδιαίτερη αναφορά από τη σκοπιά της εμβολιαστικής προφύλαξης θα άξιζε να κάνουμε στην αυστηρή συμμόρφωση με τον εμβολιασμό κατά του πνευμονιόκοκκου ο οποίος πέρα από τις πολύ σοβαρές και διεισδυτικές λοιμώξεις που εξαρχής προκαλεί (ωτίτιδα, πνευμονία, μικροβιαιμία, μηνιγγίτιδα) μπορεί να λειτουργήσει σαν μικρόβιο επιλοίμωξης/ επιπλοκής πάνω σε ιώσεις του αναπνευστικού.

Εξίσου σημαντική θα ήταν και η επισήμανση για τον εμβολιασμό κατά του κοκκύτη (που περιέχεται στο πολυδύναμο εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου- κοκκύτη- πολιομυελίτιδας-αιμόφιλου). Ο κοκκύτης θέτει σε μεγάλο κίνδυνο τη ζωή των βρεφών και ιδιαιτέρως των πολύ μικρών, των πρώτων μηνών ζωής.

Οι ιδιαίτερες επιδημιολογικές συνθήκες που προκύπτουν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας με το μεταναστευτικό ζήτημα επιβάλλουν, τέλος, ιδιαίτερη επαγρύπνηση και προφύλαξη μέσω της εμβολιαστικής κάλυψης και για την ιλαρά και την ηπατίτιδα που θεωρούνται ιδιαίτερα μεταδοτικά και σοβαρά λοιμώδη νοσήματα.