Τερηδόνα και ουλίτιδα

Αιτιολογία
Το στόμα κατοικείται από μικροοργανισμούς. Οι μικροοργανισμοί αυτοί μεταφέρουν τις τροφές, ειδικά τις περιέχουσες ζάχαρη σε οξέα. Τα οξέα, τα υπολείμματα των τροφών, το σάλιο και οι μικροοργανισμοί συνεργάζονται στη δημιουργία της οδοντικής πλάκας.

Αν η οδοντική πλάκα παραμείνει κολλημένη στο δόντι και δεν αφαιρεθεί, τότε μαζεύει άλατα, σκληραίνει και σχηματίζει τη λεγόμενη «τρυγία» ή «πέτρα». Τόσο η πλάκα όσο και η τρυγία ερεθίζουν τα ούλα και προκαλούν την ουλίτιδα η οποία εξελίσσεται σε περιοδοντίτιδα.

Τα οξέα της πλάκας οδηγούν και στη δημιουργία τερηδόνας. Η τερηδόνα καταστρέφει το σμάλτο του δοντιού - την εξωτερική ουσία του δοντιού - και δημιουργεί «κοιλότητες», «τρύπες» στο δόντι.

Συμπτώματα τερηδόνας και ουλίτιδας 

1. Πονόδοντος - ειδικά μετά τη λήψη ζεστού ή κρύου 
2. Ορατές κοιλότητες στο δόντι 
3. Αιμορραγία των ούλων κατά το πλύσιμο των δοντιών ή αυτόματα 
4. Αυξημένη κινητικότητα των δοντιών λόγω της διάλυσης του οστού

Εργαστηριακά ευρήματα - Διάγνωση
α) Κλινική εξέταση του δοντιού. Χρήση αιχμηρού εργαλείου. Εξετάζουμε αν το δόντι είναι μαλακά κατά την ανίχνευση. Με τη βοήθεια της «περιοδοντικής μύλης» μετράμε το βάθος του θυλάκου.

β) Ακτινογραφία του δοντιού: βοηθά στην ανακάλυψη της τερηδόνας πριν αυτή γίνει με το μάτι ορατή.
γ) Φθορισμός με laser: ένα διάδικο laser εκπέμπει παλμικό φως. Το φως πέφτει πάνω στο δόντι και σε περίπτωση τερηδόνας προκαλείται φθορισμός δηλ.

εκπέμπεται φως. Παράλληλα παράγεται ήχος (Diagnodent).

Πρόληψη - Συμβουλές
Καλή στοματική υγιεινή είναι το βασικότερο όπλο κατά της τερηδόνας και της ουλίτιδας. Που σημαίνει σωστό βούρτσισμα το λιγότερο δύο φορές την ημέρα και χρήση οδοντικού νήματος το λιγότερο μία φορά την ημέρα.

Τροφές που κολλάνε στα δόντια όπως ξηροί καρποί ή καραμέλες είναι καλύτερα να λαμβάνονται μαζί με το γεύμα. το συνεχές μάσημα παρόμοιων τροφών, οδηγεί στη συνεχή παραγωγή οξέων στο στόμα. Αν είναι δυνατό μετά τη λήψη παρόμοιων τροφών, κανονικό βούρτσισμα των δοντιών ή ξέπλυμα τους με νερό.

Σημαντικό προληπτικό μέτρο κατά της τερηδόνας αποτελεί η χρήση των «αποφρακτικών οπών και σχισμών» των λεγομένων «sealants». Τα sealant, μπορούν να εφαρμοσθούν στα παιδιά λίγο μετά την αναστολή των πίσω δοντιών «ξομφίων».

Τα sealants αποτελούν λεπτό εμφρακτικό υλικό που καλύπτει σημεία της επιφάνειας των πίσω δοντιών που είναι επιρρεπή στην τερηδόνα, όπως επίσης επιφανειακές ρωγμές του δοντιού.
Η λήψη του φθορίου βοηθά επίσης στην πρόληψη κατά της τερηδόνας.

Το φθόριο ενσωματώνεται στο δόντι και κάνει το σμάλτο του δοντιού πιο ανθεκτικό στα οξέα. Το φθόριο περιέχεται σε οδοντόπαστες ή στα στοματικά διαλύματα.
Αντισηπτικά διαλύματα όπως π.χ. χλωρεξιδίνης βοηθούν στην καταπολέμηση των μικροοργανισμών της στοματικής κοιλότητας.

Θεραπεία
Ένα καταστραμμένο δόντι δεν αποκαθίσταται από μόνο του.
Η εξέλιξη όμως της καταστροφής του μέσω της τερηδόνας μπορεί να αναχαιτισθεί. Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητη η επίσκεψη στον οδοντίατρο.

Ο οδοντίατρος θα αφαιρέσει την τερηδόνα με τροχό ή με laser. Το laser είναι απλά φως υψηλής ισχύος. Η εφαρμογή του σε σχέση με τον τροχό ενδείκνυται ιδιαίτερα σε παιδιά, αγχωτικούς ασθενείς όσο και σε ηλικιωμένους ασθενείς.

Αφού αφαιρεθεί η τερηδόνα, η εναπομένουσα επιφάνεια του δοντιού τροποποιείται κατάλληλα ώστε να δεχθεί το λεγόμενο «σφράγισμα» του δοντιού. Για τα μπροστινά δόντια συνίσταται για αισθητικούς λόγους ανοιχτόχρωμα υλικά όπως η ρητίνη και η πορσελάνη.

Για τα πίσω δόντια συνίσταται για λόγους αντοχής το αμάλγαμα και ο χρυσός.
Αν η τερηδόνα είναι εξαιρετικά προχωρημένη τότε συνιστάται η κάλυψη του δοντιού με στεφάνη.
Σε περίπτωση νέκρωσης του πολφού από τερηδόνα θέση έχει πια η ενδοδοντική θεραπεία η λεγόμενη «απονεύρωση».

Στο σημείο αυτό απαιτείται ο καθαρισμός των ριζικών σωλήνων του δοντιού, η αφαίρεση τόσο των αγγείων, όσο και των νεύρων του δοντιού.
Κατά κανόνα χρειάζεται να τοποθετηθεί στο δόντι αυτό στεφάνη. Έτσι μπορεί να σταθεροποιηθεί το αποδυναμωμένο δόντι στο φατνίο.

Στην περίπτωση της ουλίτιδας συνιστάται ο καθαρισμός από την τρυγία από τον οδοντίατρο. Μεγαλύτερα τμήματα τρυγίας μπορεί να αφαιρεθούν μέσω των υπερήχων, ενώ μικρότερα υπολείμματα τρυγίας και η πλάκα μπορεί να αφαιρεθεί με εργαλείο χειρός.

Συνιστάται η εξάμηνη παρακολούθηση του ασθενή από τον οδοντίατρο.
Αν η ουλίτιδα είναι προχωρημένη, απαιτείται ριζικότερος καθαρισμός της ρίζας του δοντιού και σε αρκετές περιπτώσεις ενδείκνυται η χειρουργική του περιοδοντίου.