Το παιδί παθητικός καπνιστής

Ευαγγελία Λαγκώνα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών,, Επιστημονική Διευθύντρια Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Αποτελεί πλέον τεκμηριωμένη γνώση ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία και αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου σε όλο τον κόσμο. Ο καπνός του τσιγάρου είναι τοξικός και περιέχει χιλιάδες επιβλαβείς ουσίες, η εισπνοή των οποίων αποδεδειγμένα είναι επικίνδυνη για τον οργανισμό μας. Έτσι ακόμη και αν κάποιος δεν καπνίζει ο ίδιος αλλά βρίσκεται σε περιβάλλον που καπνίζουν, εκτίθεται δηλαδή σε παθητικό κάπνισμα, η εισπνοή και μόνο του καπνού που υπάρχει στο χώρο είναι εξίσου επικίνδυνη και δυνητικά θανατηφόρα όπως εάν κάπνιζε ο ίδιος.

Στις ΗΠΑ το παθητικό κάπνισμα προκαλεί περίπου 3000 θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα και δεκάδες χιλιάδες θανάτους λόγω καρδιακών προβλημάτων σε μη καπνίζοντες ενήλικες κάθε χρόνο.

Εκατομμύρια παιδιά είναι παθητικοί καπνιστές στα σπίτια τους.

Στα παιδιά το παθητικό κάπνισμα είναι ιδιαίτερα βλαβερό για την υγεία τους επειδή οι πνεύμονές τους ακόμη αναπτύσσονται. Περίπου 4 στα 10 παιδιά ηλικίας 3-11 ετών (40,6%) στην Αμερική και 2 στα 3 παιδιά στην Ελλάδα εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα. Έχει δε αποδειχτεί ότι όταν τα παιδιά βρίσκονται σε περιβάλλον με καπνίζοντες ή εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα σε άλλους χώρους εκτός σπιτιού έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν προβλήματα υγείας συγκριτικά με τα παιδιά που δεν εκτίθενται στο καπνό του τσιγάρου. Παρόλο ότι η έκθεση των παιδιών στο παθητικό κάπνισμα έχει μειωθεί την τελευταία 15ετία τα παιδιά εξακολουθούν να εκτίθενται στο καπνό του τσιγάρου πολύ περισσότερο από ότι οι ενήλικες .

Τι είναι το παθητικό κάπνισμα;

Το παθητικό κάπνισμα είναι η εισπνοή του καπνού που εκπνέει ο καπνιστής και του καπνού που απελευθερώνεται από τη καύση του αναμένου τσιγάρου, της πίπας ή του πούρου. Ο καπνός περιέχει περίπου 4000 χημικές ουσίες οι περισσότερες από τις οποίες είναι επικίνδυνες και περίπου 50 είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο. Κάθε φορά που το παιδί γίνεται παθητικός καπνιστής εκτίθεται σε αυτές τις χημικές ουσίες. Οι πλέον επιβλαβείς για τον οργανισμό είναι το μονοξείδιο του άνθρακα, η νικοτίνη και η πίσσα.

Το μονοξείδιο του άνθρακα εμποδίζει τη μεταφορά Οξυγόνου στους ιστούς.

Η πίσσα είναι καρκινογόνος και η νικοτίνη προκαλεί βλάβη στον οργανισμό γιατί επιδρά στο νευρικό σύστημα, καταστρέφει τα αγγεία, το ήπαρ και άλλα όργανα, αυξάνει την αρτηριακή πίεση και δημιουργεί εξάρτηση από το τσιγάρο.

Παθητικό κάπνισμα και υγεία των παιδιών

Παιδιά που εκτίθενται στο καπνό του τσιγάρου έχουν συχνότερα σοβαρά προβλήματα υγείας ή προβλήματα υγείας που συνεχώς χειροτερεύουν.

Παρουσιάζουν με μεγαλύτερη συχνότητα:

• ωτίτιδες
• λαρυγγίτιδες, βρογχίτιδες, πνευμονία και γενικότερα λοιμώξεις ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού
• επεισόδια βήχα και συριγμού
• σοβαρούς ασθματικούς παροξυσμούς (τα παιδιά με γνωστό άσθμα)
• ερεθισμό στα μάτια, πονοκέφαλο, ναυτία

Το παθητικό κάπνισμα όμως μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά προβλήματα και αργότερα στη ζωή τους όπως:

• πτωχή ανάπτυξη των πνευμόνων
• καρκίνο του πνεύμονα
• καρδιολογικά προβλήματα
• καταρράκτη

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) έχει κατευθύνει τις έρευνες τελευταία στις επιπτώσεις του καπνίσματος από τρίτο χέρι (thirdhand smoke) και βρήκε ότι είναι εξίσου βλαβερές και επικίνδυνες για την υγεία. Ως τριτογενές κάπνισμα θεωρείται η έκθεση των ανθρώπων στα σωματίδια καπνού (τοξίνες) τα οποία παραμένουν σε χώρους καπνιστών και μετά το σβήσιμο του τσιγάρου αλλά και σε κάθε επιφάνεια του χώρου, όπως έπιπλα, κουρτίνες, ταπετσαρίες επίπλων και αυτοκινήτων. Επίσης σωματίδια καπνού παραμένουν και στα ρούχα, δέρμα, τα μαλλιά όχι μόνο του καπνιστή μετά το σβήσιμο του τσιγάρου αλλά και των παρευρισκόμενων ατόμων. Τα σωματίδια αυτά είναι επικίνδυνα γιατί αντιδρούν με στοιχεία του περιβάλλοντος και δημιουργούνται τοξικές ουσίες. Οι ουσίες αυτές μπορούν να παραμείνουν στο χώρο, σπίτι ή αυτοκίνητο, για αρκετές μέρες ή μήνες. Η εισπνοή των ουσιών ή η απορρόφηση τους από το δέρμα ή η κατάποσή τους με τις τροφές είναι βλαπτικές για τον οργανισμό μας.

Κάπνισμα και κύηση

Το κάπνισμα ή το παθητικό κάπνισμα στη διάρκεια της κύησης εκθέτει το μωρό στις βλαβερές χημικές ουσίες που περιέχει ο καπνός. Έτσι το έμβρυο γίνεται παθητικός καπνιστής. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πολλά και σοβαρά προβλήματα που αφορούν τόσο την έκβαση της κύησης όσο και την υγεία του μωρού και περιλαμβάνουν

• Αποβολή
• Γέννηση πρόωρου νεογνού ή λιποβαρούς νεογνού
• Αυξημένο κίνδυνο του νεογνού ή του βρέφους για σύνδρομο αιφνίδιου    θανάτου.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση του εμβρύου στο καπνό του τσιγάρου μπορεί να προκαλέσει αργότερα στο παιδί ακόμη και μαθησιακές    δυσκολίες ή διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Πώς θα προφυλάξουμε τα παιδιά μας από το παθητικό κάπνισμα;

Ακολουθώντας οι γονείς τις παρακάτω συμβουλές μπορούν να προστατέψουν τα παιδιά τους από το παθητικό κάπνισμα και τις βλαβερές επιπτώσεις του στην υγεία.

• Εάν καπνίζετε κόψτε το κάπνισμα το συντομότερο δυνατόν. Πέραν των επιπτώσεων του παθητικού καπνίσματος στην υγεία, τα παιδιά που βλέπουν τους γονείς τους να καπνίζουν το πιθανότερο είναι να γίνουν αργότερα τα ίδια καπνιστές.
• Μην αφήνετε τα παιδιά σας σε χώρους που επιτρέπεται το κάπνισμα. Ακόμη και αν δεν καπνίζει κανείς την ώρα που θα βρίσκονται εκεί, χημικές ουσίες από τον καπνό παραμένουν στις επιφάνειες των δωματίων μέρες μετά, αφότου έχουν καπνίσει στους χώρους αυτούς.
• Κάνε το σπίτι ελεύθερο καπνού. Έτσι μέχρι να κόψεις το κάπνισμα μη καπνίζεις μέσα στο σπίτι ούτε κοντά σε παιδιά. Μην έχεις σταχτοδοχεία στο σπίτι. Να θυμάσαι ότι ο καπνός του τσιγάρου πηγαίνει σε όλους τους χώρους του σπιτιού.
• Κάνε το αυτοκίνητό σου ελεύθερο καπνού. Έτσι μέχρι να κόψεις το κάπνισμα μη καπνίζεις μέσα στο αυτοκίνητο. Να ξέρεις ότι το κάπνισμα στο περιορισμένο χώρο του αυτοκινήτου είναι 23 φορές πιο τοξικό από ότι το κάπνισμα στο σπίτι. Το να ανοίξεις τα πίσω παράθυρα δεν είναι αρκετό για να καθαρίσει ο χώρος και επιπλέον μπορεί να οδηγήσει τον καπνό στο πρόσωπο των επιβατών που κάθονται στο πίσω κάθισμα.
• Μην επιλέγεις άτομο που καπνίζει για να προσέχει το παιδί σου όταν λείπεις.
• Ενθάρρυνε το παιδί σου να συμμετέχει στη προσπάθεια αποφυγής της έκθεσης των παιδιών σε παθητικό κάπνισμα ώστε και το σχολείο του να είναι ελεύθερο καπνού
• Σίγουρα εάν καπνίζετε το πιο σημαντικό που πρέπει να κάνετε ως γονείς για την υγεία τη δική σας αλλά και των παιδιών σας είναι να κόψετε το κάπνισμα. Η αποφυγή του καπνίσματος αποτελεί  τον καλύτερο τρόπο πρόληψης της έκθεσης  των παιδιών στο παθητικό κάπνισμα και συνεπώς της έκθεσής τους στις βλαβερές και επικίνδυνες ουσίες του καπνού.