Aγχώδεις Διαταραχές

Διαταραχή πανικού

Βασικό κλινικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι οι επαναλβανόμενες κρίσεις έντονου άγχους και πανικού, οι οποίες όμως δεν σχετίζονται με κάποια συγκεκριμένη κατάσταση και για το λόγο αυτό είναι απρόβλεπτες.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, συνήθως όμως η διαταραχή πανικού εκδηλώνεται ως εξής: ταχυπαλμία, ναυτία, ζαλάδα, εφίδρωση, αίσθηση πνιγμού, πόνος στο στήθος, αίσθηση μη πραγματικού (αποπραγματοποίηση). Εμφανίζει ακόμη φόβο απώλειας του ελέγχου, τρέλας ή και θανάτου (δευτερογενές σύμπτωμα).

Κατά τη διάρκεια των κρίσεων αυτών το άτομο βιώνει κλιμάκωση του άγχους και όλων των συμπτωμάτων που το συνοδεύουν, αποφυγή κλειστών χώρων με έντονη επιθυμία να βρεθεί σε ανοιχτούς χώρους, φόβο για τυχόν επαναβίωση των κρίσεων, και ακολούθως βαθμιαία απομόνωση.

Διαταραχή γενικευμένου άγχους

Βασικό στοιχείο και εδώ αποτελεί το άγχος το οποίο είναι επίμονο και γενικευμένο, ακαθόριστης διάρκειας αλλά δεν συνδέεται αναγκαστικά με συγκεκριμένες συνθήκες άγχους. Ο ασθενής εκφράζει παράπονα για νευρικότητα και ανησυχία, ταχυπαλμία, υπερένταση, ενώ παρατηρούνται και στομαχικές διαταραχές.

Εκφράζονται συχνά ανυπόστατοι φόβοι για μελλοντική εμφάνιση ασθένειας, θανάτου ή δυστυχήματος για το άτομο ή για το άμεσο περιβάλλον του συνοδευόμενοι από γενικότερα αρνητικά συναισθήματα. Η διαταραχή είναι συνηθέστερη στο γυναικείο πληθυσμό και συνδέεται με χρόνιο περιβαλλοντικό στρες. 

Διαταραχή μετά από ψυχοτραυματικό στρες

Η κατηγορία αυτή, όπως και η ακόλουθη, αποτελεί διαταραχή που έχει ως κοινή τάση την εμφάνιση ενός ψυχοπιεστικού γεγονότος ή μιας σημαντικής μεταβολής στη ζωή του ατόμου, που του δημιουργούν έντονο αίσθημα δυσφορίας και στρες, και οδηγεί σε διαταραχή προσαρμογής.

Εντούτοις η αιτιολογική σημασία των στρεσογόνων παραγόντων δεν είναι πάντα σαφής και εξαρτάται από την ψυχική κατάσταση και την ιδιοσυγκρασία του ατόμου εάν τελικά θα εμφανίσει και σε ποιο βαθμό διαταραχή.

Συγκεκριμένα η νεύρωση που προκύπτει κατόπιν ψυχοτραυματικού στρες παρουσιάζεται σε άτομα που έχουν εκτεθεί σε τραυματικές εμπειρίες όπως φυσικές καταστροφές (π.χ. σεισμοί), ατυχήματα, βιασμό, υποβολή του ατόμου ή ακόμη σε βασανιστήρια και γενικά σε επώδυνες εξωτερικές εμπειρίες και εκδηλώνεται με τα ακόλουθα συμπτώματα: συνεχή κατάσταση υπερδιέργεσης, υπεργρήγορσης, αυξημένη αντίδραση αιφνιδιασμού, συνεχή επαναβίωση ψυχοτραυματισμού ('Flashbacks').

Συνοδευτικά συμπτώματα όπως άγχος ή κατάθλιψη δημιουργούν περαιτέρω επιπλοκές στην ήδη διαταραγμένη συμπεριφορά. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η διάγνωση της διαταραχής από τον ειδικό πρέπει να γίνεται εφόσον η διαταραχή αυτή εκδηλωθεί μέσα στους πρώτους έξι μήνες μετά την πάροδο του ψυχοτραυματικού γεγονότος. 

Οξεία διαταραχή στρες

Η βάση της οξείας διαταραχής στρες είναι κοινή με την παραπάνω διαταραχή, καθώς αιτιολογικός παράγοντας είναι μια ψυχοτραυματική εμπειρία. Η συμπτωματολογία περιλαμβάνει μια αρχική κατάσταση 'θόλωσης', διάσπαση προσοχής, ανικανότητα αντίληψης και ερεθισμάτων αποπροσανατολισμού, απόσυρση από το περιβάλλον ή υπερδραστηριότητα, και συνήθως εξαφανίζεται μέσα σε λίγες ώρες ή το πολύ σε 2-3 ημέρες.

Υψηλή επικινδυνότητα εμφάνισης της διαταραχής αποτελούν διάφοροι προδιαθεσικοί παράγοντες, όπως σωματική εξάντληση ή κάποιο οργανικός παράγοντας (π.χ. σε ηλικιωμένα άτομα). 

Αγχώδης διαταραχή οφειλόμενη σε γενική σωματική κατάσταση

Στη διαταραχή αυτή υπάρχει απόδειξη από το ιστορικό ή την εξέταση του ασθενούς ότι αποτελεί άμεση συνέπεια μιας συγκεκριμένης σωματικής δυσλειτουργίας που μπορεί να οφείλεται σε κάποιο εγγενές οργανικό σύνδρομο ή να έχει προκύψει από εγκεφαλική κάκωση.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να προσδιοριστεί αν το κύριο κλινικό χαρακτηριστικό είναι οι κρίσεις πανικού, το γενικευμένο άγχος ή τυχόν ψυχαναγκαστικά συμπτώματα. 

Ψυχαναγκαστική - Καταναγκαστική διαταραχή

Βασικό χαρακτηριστικό της νεύρωσης αυτής είναι οι επαναλαμβανόμενες ψυχαναγκαστικές (ιδεοληπτικές) σκέψεις ή οι καταναγκαστικές πράξεις.

Ο όρος ψυχαναγκασμός (ή ιδεοληψία) αναφέρεται σε έμμονες σκέψεις που μπορούν να πάρουν τη μορφή μιας λέξης, μιας φράσης ή μιας εικόνας. Επίσης μπορεί να αναφέρεται σε μια συνεχή απασχόληση με ένα συγκεκριμένο θέμα ή σε μια ιδέα του ατόμου - φόβο και ταυτόχρονα επιθυμία ότι θα κάνει κάτι κακό (π.χ. φόβος μόλυνσης ή φόβος του μήπως σκοτώσει). Οι καταναγκαστικές πράξεις συνίστανται σε στερεότυπες συμπεριφορές, που λαμβάνουν τη μορφή ιεροτελεστιών και επαναλαμβάνονται επίμονα και συνεχώς. Οι καταναγκασμοί αυτοί, αναγνωρίζονται από τον ασθενή ως ανούσιες ή υπερβολικές και εκτελούνται ακούσια και με αίσθημα δυσφορίας, ωστόσο κρίνεται εξαιρετικά δυσχερές, αν όχι αδύνατο, από τον ίδιο να τους σταματήσει.

Ταυτόχρονα, η διαταραχή αυτή δημιουργεί έντονο συναίσθημα ενοχής, το οποίο ο ασθενής προσπαθεί να εξαλειώσει με αντίθετες σκέψεις ή με τελετουργικές πράξεις.

Η διαταραχή εμφανίζεται συνήθως σε πρώιμα στάδια της παιδικής ηλικίας και στην ενήλικη ζωή αποβαίνει ιδιαίτερα δυσλειτουργική. Ακόμη η διαταραχή αυτή σχετίζεται με την κατάθλιψη σε τέτοιο βαθμό ώστε η διάκριση τους να γίνεται ιδιαίτερα δυσχερής.